Geliş ve Gidiş

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Bu sayfada devam eden bir çalışma vardır. Siz de yardım etmek istiyorsanız ya da çalışma yarıda kalmışsa, çalışmaya katılan kişilerle iletişime geçip, sayfanın durumunu onlara sorabilirsiniz. Sayfanın geçmişine baktığınızda 7 günden uzun süredir değişiklik yapılmadığını gördüğünüzde, bu şablonu sayfadan lütfen çıkarınız.

Bu sayfa, İngilizce Come and Go maddesinden çevrilmektedir. Siz de yardım etmek istiyorsanız ya da çeviri yarıda kalmışsa, çalışmaya katılan kişilerle iletişime geçip, sayfanın durumunu onlara sorabilirsiniz. Sayfanın geçmişine baktığınızda, sayfa üzerinde çalışma yapanları görebilirsiniz.

Geliş ve Gidiş (İngilizce Come and Go), Samuel Beckett tarafından yazılmış, yazarın dramaticule olarak tanımladığı kısa bir tiyatro oyunudur. Ocak 1965'te İngilizce yazılan oyun, ilk defa 14 Şubat 1966'da Berlin'deki Schillertheater'de Almanca olarak sahnelenmiştir. Oyun yayıncı John Calder için yazılmış ve ona ithaf edilmiştir.

Oyun bazı eleştirmenlere göre Beckett'ın en "mükemmel" oyunlarından biridir: Yazar yaratıcı görüşlerini yansıtabilmek için her bir satır ile tek tek uğraşmıştır. Oyun, çeviriye göre "121 ila 127 sözcük"^[1] uzunluğundadır (yazarın sahneleme notları oyundan çok daha uzundur) ve bu yüzden nadiren tek başına oynanır.

Konu başlıkları 1 Özet 2 Sahne talimatları 3 Yorumlar 4 İlham kaynağı 5 İlgili metinler 5.1 Human Wishes 5.2 Good Heavens 5.3 Eleuthéria 6 References 7 Dış bağlantılar

[değiştir] Özet

Hareket düzeni^[2]

1	FLO	VI	RU
2	FLO		RU
		FLO	RU
3	VI	FLO	RU
4	VI		RU
	VI	RU
5	VI	RU	FLO
6	VI		FLO
		VI	FLO
7	RU	VI	FLO

Oyunun açılışında, birbirine benzeyen ve "belirsiz"^[3] yaştaki üç figür olan Flo, Vi ve Ru, etrafı karanlık olan dar bir bankta oturmaktadır. Bu üç kişi bir zamanlar “Miss Wade’in”^[4] okuluna beraber gitmiş ve okulun oyun bahçesinde bu şekilde yan yana oturmuş üç çocukluk arkadaşıdır. Üç karakter - Beckett'ın tarzına pek uygun olmayarak - renkli uzun mantolar giymektedir ve artık renkleri matlaşmış olan solmuş üç çiçeğe benzerler. "Haki renkte sıradan şapkalar... yüzlerini gölgeler."^[5]

Vi'nin açılış sözleri, Shakespeare’in Macbeth oyunundaki üç cadıyı hatırlatır: "Biz üçümüz en son ne zaman buluştuk?"^[6] (“Biz üçümüz bir daha ne zaman buluşacağız?” - Macbeth: 1. perde, 1. sahne). "Kadınların isimleri, özellikle Ru, Ophelia'nın delirdiği sahnede Kral Claudius'a ve saray halkına dağıttığı çiçeklerin isimlerine benzer." ^[7](Hamlet - 4. perde, 7. sahne).

Üçlü bir aradayken havadan sudan bahsettikleri huzursuz bir sohbeti devam ettirir. Kısa bir süre sonra, ortada oturan Vi kalkar ve sessizce sahneyi terk eder. Vi'nin konuşulanları duyamayacak olması üzerine Flo, Ru'ya Vi'yi nasıl bulduğunu sorar. Ru'nun cevabı "Çok az değişmiş."^[8] olur. Sonra Flo, bankın ortasına doğru ilerleyip Ru'ya Vi hakkındaki korkunç bir gerçeği fısıldar ve ondan bunu bir sır olarak tutması konusunda söz alır. Bunların ardından Vi geri gelir ve Flo'nun boşalttığı yere oturur. Aynı senaryo "bir hokkabazın el çabukluğuyla yaptığı yüksük altındaki düğme numarasına benzer bir koreografi ile"^[9] iki defa daha, ilkine çok benzeyen diyaloglarla tekrarlanır. Sonunda Vi yine ortada oturmaktadır ancak Ru ile Flo yer değiştirmiştir.

Böylece üç kadın da bir an için merkezi konumda yer alır ve diğerlerinden biri hakkındaki bir sırra vâkıf olur. Beckett karakterlerin hareketlerinin "katı, yavaş, kukla gibi"^[10] olması gerektiğini söylemiştir. Fısıldanan sırları seyirci duymaz. Her seferinde sırrı öğrenenin ilk tepkisi şaşkınlık dolu bir "Oh" nidasıdır. Beckett üç kadının da bu tepkiyi aynı şekilde vermeleri gerektiğini belirtmiştir.

Oyunun sonunda üçlü "eskiden olduğu gibi"^[11] (bu ifade Winnie'nin eski stilini hatırlatır^[12]) el ele tutuşur ve kesintisiz bir Kelt düğümü ya da Möbius şeridi oluşturur. Son söz olarak Flo "Yüzükleri hissedebiliyorum"^[13] der ama hiçbiri yüzük takmamaktadır.

[değiştir] Sahne talimatları

Beckett'ın tipik tarzına uygun olarak, sahne talimatları oldukça detaylı ve kesindir. Oyun boyunca gerekli hareketlerin karmaşık olması sebebiyle Beckett, her karakterin pozisyonunu gösteren bir diyagramı oyun metnine eklemiştir. Yukarıda bahsi geçen, oyuncuların el ele tutuşarak oluşturacakları halkanın şeklini de yine bir diyagramla açıklamıştır.

[değiştir] Yorumlar

Oyunun genelinde dairesel bir yapı mevcuttur. Oyun yedişer satırdan oluşan üç eşit parçaya bölünmüştür. Her parçada bir karakter sahneden çıkar, sonra geri gelerek daha önce oturduğu yerden farklı bir yere oturur ve böylece döngüsünü tamamlar. Bu bakımdan karakterlerin oturdukları yerlerin değişimi de daireseldir.

Karakterlerin aralarında ne konuştuğuna ilişkin bazı tahminler yapılmıştır. Her üç cevap da göz önüne alındığında (Ru: (Vi hakkında) "Fark etmiyor mu?", Vi: (Flo hakkında) "Ona söylenmedi mi?", Flo: (Ru hakkında) "Bilmiyor mu?")^[15], üç kadının da ölümcül bir hastalığa yakalanmış oldukları ancak bunu bilmedikleri düşünülebilir. "Oyunun ilk versiyonunun ["Human Wishes", aşağıya bakınız] aksine açıklamaların seyirciye duyurulmaması, durumun açığa çıkmaması sebebiyle daha güçlü bir etki doğuruyor. Çözülmemiş bir gizem olarak kalan bu durum bir yandan da izleyicinin, bir kadının hastalığı özelinde tüm insanlığın kaderiyle karşılaşmasını sağlıyor."^[16]

The play might be seen as a coming of age situation. Vi yearns for the "old days",^[17] presumably when there were no awful secrets to tell but, at the same time, to which all three characters know there is no return. On one level “there is a sense of loss in the play, that the women will never regain the intimacy they once had together” … [Brenda Bynum, who has directed the play feels the opposite however:] ‘Why does it have to be that they have lost something, why can it not be Beckett’s longing for intimacy that they have and he can’t?’”^[18] Anthony Roche agrees: “[T]hey assert a strength through their interdependence which makes this play one of the most perfect theatrical ensembles ever devised.”^[19]

The joining of the hands evokes the symbol for infinity. “The ritual gesture of clasped hands allows them to keep their secrets from each other, but the feeling of the rings evokes the cycle of time. Twice turned upon itself, the bond of the three women (forever linked in their untold secrets) is never again what it was, never again what it seems to be. Something is the same, and everything is different.”^[20] “Superficially they make us think of the Three Graces as they link hands, but, more precisely, they resemble in appearance the three mothers in Fritz Lang’s M, a film much loved by Beckett.”^[21]

Whereas at the start of the play there is a reluctance to talk of the past, after each of the shocking revelations the three women willingly drift off into nostalgia^[22] at the end as a means of coping with the present.

The rings that Flo says she feels “may be imagined a symbol of the frustrated hopes of youth, of marriages that never occurred [or failed] or equally their eternal union”^[23] that has kept them together throughout their personal tragedies.

“Ethereal though the women of Come and Go might be, they are substantial personae in comparison with the wraith-like beings of the ‘supplication plays.’ And painful though the shock to their sensibilities has been, they have the comforting presence of each other to offset their sadness. They comprise a community, and are therefore not wholly reliant on memory to remedy or sedate. No such comfort is available in the later dramaticules, however, where night after night alienated beings implore their loved ones to make their presence felt.”^[24]

[değiştir] İlham kaynağı

"[Dublin'deki] Morehampton House ilk kurulduğunda, hiç evlenmemiş üç yaşlı kız kardeş tarafından işletiliyordu... ve bu yer Miss Wade's olarak adlandırılıyordu."^[25] Beckett'ın kuzinleri Shelia ve Molly Roe Birinci Dünya Savaşı sırasında bu okula devam ederlerken "okul Miss Irwin ve Miss Molyneaux adındaki iki yaşlı bayan tarafından yönetilmekteydi."^[26]

[değiştir] İlgili metinler

[değiştir] Human Wishes

Beckett 1936'da, Samuel Johnson'ın Vanity of Human Wishes şiirinden esinlenerek Human Wishes (İnsan Arzuları) adında bir uzun oyun yazmaya başladı. Yarım bırakılan bu oyundan bir parça 1980 yılında Ruby Cohn’'un Just Play'inde yayınlandı. Daha geniş bir versiyonu ise Calder Publications yayını olan Disjecta: Miscellaneous Writings and a Dramatic Fragment isimli kitapta yer aldı.

“When the curtain rises, three women are seated, presumably encircled by the long gowns of the time [18th Century]. Mrs Williams is meditating, Mrs Desmoulins is knitting and Miss Carmichael is reading. During the course of the scene the latter two rise and temporarily leave their seats, but Mrs Williams’s actions are confined to striking the floor with her stick.”^[27]

Beckett may have been “motivated by the theme he clearly wishes to pursue: Johnson in love”^[28] but that is not what he ended up writing about. “The “three women look as though they might have emerged from tragedy. Their dialogue – especially Mrs Williams’s lines – occasionally recalls Restoration comedy, but its substratum is human mortality, without hope of restoration. [On the other hand r]ather than … explicit references to death, Come and Go spirals delicately around absence and threat.”^[29] “However, more than death, it is ‘the peevishness of decay’^[30] that pervades the scene, illustrated by the petty bickering and punctuated by the repeated silences that threaten to stop what action there is.” ^[31] “The play fragment also points forward … to the elegant, old-fashioned language and formalised syntax of the three women in Come and Go.”^[32]

[değiştir] Good Heavens

Flo, Vi, and Ru began their life as Viola, Rose and Poppy in a typescript now held at Reading University Library headed ‘Scene 1.’ Poppy reads aloud from a titillating book, interrupted at intervals by the others. The revue-like style bears little resemblance to the finished work but it is clearly its genesis.

In subsequent drafts Beckett adds a title, Type of Confidence, which he changes to Good Heavens; the names also vanish to be replaced by the letters A, B and C. “Beckett began the play clearly with the structure of three confidential gossips clearly in mind … before going on to draft the play in full … Good Heavens is almost complete, apart from the final conversation between C and A. In both texts the conversation centres on two secrets: first how each woman manages to achieve her apparently flawless complexion and secondly the fact that the absent member of the trio is suffering from a terminal illness … The difference between what is said face to face and what is said behind the back of the missing person reveals both a devastating feminine hypocrisy and the irony that the secret is told by someone whom the hearer already knows (or soon discovers) to be doomed also. And most ironical of all, while each woman muses upon the fate of the other two, she remains supremely unaware of her own.”^[33]

In a later draft Beckett introduces “three sorrowing husbands – all conspicuously absent from the marital home: ^[34]

Rose (of Poppy):         I ran into her husband at the Gaiety. 
                         He is half crazed with grief. 
Poppy (of Vi):           Her husband wrote me from Maderia. 
                         He is heartbroken
Vi (of Rose):            Her husband called me from Naples. 
                         He was weeping over the wire. 

The fact that the whispered secret in Come and Go relates to life expectancy is made “more explicit [in Good Heavens], even spelling out the terminal date of the third friend’s incurable ailment (‘Three months. At the outside … Not a suspicion. She thinks it is heartburn’^[35]).”^[36]

[değiştir] Eleuthéria

Eleuthéria'nın üç kadın karakteri olan Madam Krap, Meck ve Piouk, birbirlerinin görünüşleri ve sağlık durumlarına ilişkin olarak sürekli endişe duymaları ile Geliş ve Gidiş'teki Flo, Vi ve Ru'nun öncülü sayılabilirler. Ayrıca bu karakterlerden Violette ve Marguerite, daha sonra yazılmış olan Geliş ve Gidiş'te olduğu gibi çiçek adlarından türetilmiş ilk isimlere sahiptir.^[37]

[değiştir] References

[değiştir] Dış bağlantılar

• Oyun metni (İngilizce)