Gedikpaşa Tiyatrosu

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Gedikpaşa Tiyatrosu, İstanbul'da Gedikpaşa'da pek çok tiyatro topluluğuna ev sahipliği yapmış olan ancak esas ününü Güllü Agop'un Osmanlı Tiyatrosu'yla yapan tiyatro. Pek çok ilkin yaşandığı Gedikpaşa Tiyatrosu'nda ilk kez Müslüman oyuncular sahne almış, ilk kez Türkçe oyun sahnelenmiş ve birçok yerli oyun da ilk kez burada oynanmıştır.

Gedikpaşa Tiyatrosu, önceleri yabancıların, yabancı oyunlar oynadığı ve gösteriler yaptığı bir yapıydı. Ancak 20 Aralık 1866 tarihinde "Gedikpaşa Tiyatrosu" adıyla, bu sefer gerçek bir tiyatro olarak açıldı. Önceleri Ermeni toplulukları Ermenice oyunlar oynadılar, ancak Güllü Agop'un Asya Kumpanyası topluluğunun, aslı Ermenice olan Sezar Borcia adlı oyunu Türkçe olarak 16 Nisan 1868 tarihinde sahnelemesiyle ilk Türkçe oyun sahnelenmiş oldu. Kayserili Mustafa Efendi'nin yazdığı, 1869'da sahnelenen Leyla ve Mecnun ilk Türkçe telif oyunu oldu. Daha sonra burda Güllü Agop, Osmanlı Tiyatrosu olarak anılan topluluğuyla birlikte pek çok Türkçe oyun sahneledi.

1880 yılında Güllü Agop'un 10 yıllık imtiyazın sona ermesinden sonra saray hizmetine girmesiyle boşalan Gedikpaşa Tiyatrosu, Mınakyanın topluluğuna yerini bıraktı. Ancak 1884 yılında Ahmet Mithat Efendi'nin yazdığı Çerkez Özdenleri adlı oyunun, azınlıkların arasını bozacağı ve onları kışkırtacağı düşünülerek saray emriyle bir grup görevli tarafından tiyatro yerle bir edildi.

Sahnelenen bazı uyarlama oyunlar: Moliere (Tabib-i Aşk, Zor Nikahı, Memiş Ağa, Ayyar Hamza, Pinti Hamit, Çıngırak, Zoraki Tabip), Schiller (Bohemya haydutları), Shakespeare (Romeo ve Jülyet), Victor Hugo (Hernani, Marie Tudor)

Sahnelenen bazı yerli yazarların oyunları: Ali Bey (Geveze Berber), Ebüzziya Tevfik (Ecel-i Kaza), Ahmet Mithat Efendi (Eyvah), Ahmed Necip (İdbar ve İkbal), Şemsettin Sami (Besa), Namık Kemal (Zavallı Çocuk)