Güney Cephesi (Kurtuluş Savaşı)

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Bu madde, Vikipedi standartlarına uygun değildir ve bu nedenle düzenlenmesi gerekmektedir. Maddeyi Vikipedi standartlarına uygun biçimde düzenleyip, geliştirerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. Bu madde Nisan 2007 tarihinden beri, düzenleme isteğiyle etiketlidir.

Bu maddenin bazı bilgilerin kaynağı belirtilmemiştir. Ayrıntılar için maddenin tartışma sayfasına lütfen bakınız. Maddeye uygun bir biçimde kaynak ekleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz.

[değiştir] Güney Cephesi

Mondros Ateşkes Antlaşması'ndan sonra İngilizler Antep,Maraş ve Urfa'yı; Fransızlar da Adana, Mersin ve Osmaniye'yi işgal etmişlerdi. 15 Eylül 1920'de iki ülke arasında yapılan bir anlaşmayla, ortadoğu bölgesi'ni aralarında manda yönetimleri altında paylaşılırken, Antep,Maraş ve Urfa da İngilizlerden Fransızlara geçmiştir. Fransızlar, 30 Ekim'de Maraş ve Urfa'yı ve 5 Kasım'da Antep'i İngilizlerden devralmışlardır.

Fransız işgalinin İngiliz işgalinden daha katı olması,Ermenilerle işbirliği yapılması ve bunların yaptığı zulümlere göz yumulması bölgede Fransızlara karşı sert bir tepkinin doğmasına yol açmıştır. Bu tepki üzerine Fransızlar,Ocak 1920'de Maraş'taki asker sayılarını arttırmışlardır. Getirilen bu yeni birlikler daha yolda iken yapılan saldırılarla yıpratılmaya başlanmıştı. Kentte kalabilmek için kuvvetlerini devamlı olarak takviye eden Fransızlar, halkın tahammül edemeyeceği çirkinliklere başvurmaya başlamışlardır. Kaledeki Türk Bayrağı'nı indirmeleri,sokaklarda kadınlara yaptıkları terbiyesizlikleri ve suçsuz kişileri katletmeleri tepkileri arttırmıştır. Sütçü İmam'ın "kalesinde bayrağı dalgalanmayan ülkede cuma namazı kılınamaz" sözleri halkı Fransızlara karşı toplu isyana sevk etmiştir. Büyük bir kent savaşı başlatan Türk halkı elinde yeterince cephane olmamasına rağmen , modern silahlarla donatılmış Fransız birliklerine karşı kahramanca çarpışmıştır. Mustafa Kemal Paşa'nın yayınladığı bir bildiri ile de moral bulmuşlardır. Suriye'de de saldırılara maruz kalan Fransızlar, zor durumda kalmışlar ve İngilizler aracılığıyla Temsil Heyeti'ne müracaat etmişlerdir. Mustafa Kemal Paşa verdiği cevapta "Fransız birliklerinin işgal ettikleri yerleri boşaltmalarını" istemiş ve diğer Fransız işgal bölgelerindeki halkı da isyana sevk etmiştir. bu sırada Maraş' ı terket' meye karar veren Fransızlar 11 Şubat 1920'de şehri boşaltmışlardır.

Güneyde Fransızlara karşı başarılı savaşların yapıldığı bir diğer kentimiz Urfa'dır. Ekim 1919'da İngilizlerden sonra Urfa'ya giren Fransızlar burada da Maraş'takine benzer uygulamalarda bulunmuşlardır. Bununla yetinmeyerek, Haçlı Seferleri sırasında kurulun Urfa Haçlı Kontluğu'na kadar geriye giden bir takım haklar ileri sürmüşlerdir. Ali Saip Bey'in jandarma komutanı olarak atanmasından sonra yapılan çalışmalarla 3 bin kişilik bir kuvvet meydana getirildi. 7 Şubat 1920'de şehirdeki Fransız komutana bir ültimatom verilerek 24 saat içinde Urfa'yı boşaltmaları istendi. Fransız komutanın zaman kazanmaya yönelik cevabı ve devreye İngilizleri sokarak Osmanlı Hükumetine baskı yapmaya kalkışmaları üzerine 8-9 Şubat gecesi Fransızlara karşı taarruza geçildi. Çarpışmalar 10 Nisan'a kadar devam etti. Bu tarihte Fransızlar, birliklerinin yarısını kaybetmiş olarak Urfa'yı terk ettiler.

Maraş ve Urfa'da yapılan kent savaşlarıyla Fransızların yenilgiye uğratılması bölge halkına moral vermiştir. Ermeni faaliyetlerinin en yoğun olarak görüldüğü Antep'te de Fransızların Ermenileri kullanmaları, Akyol Câmi'ndeki Türk Bayrağını indirmeleri ve kadınların çarşaflarına saldırmaları halkı Fransızlara karşı savaşmaya yöneltmiştir. Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin şubesinin açılması, Üsteğmen Salih'in "Şahin" takma adıyla buraya gönderilmesi ve buradaki Kuvâ^-yı Milliye Komutanlığı'na atanması tepkiyi örgütlü hale getirmiştir.

Maraş'ta savaşan Fransız birliklerine yardıma giden askerlerin yol üzerindeki köylerde halka kötü davranmaları ve mallarını yağmalamaları üzerine halk, kendilerinden silah ve sayıca çok üstün olan Fransız ve Ermenilere karşı saldırıya geçti. Bu arada Mart 1920'de Antep'e karşı büyük bir saldırı başlatan Fransızlara karşı Şahin Bey kahramanca savaşmış ve şehit düşmüştür. Şahin Bey'den sonra bölgeye Kılıç Ali Bey gönderilmiştir. Antep halkı 1921 yılına kadar kahramanca kentini savunmuştur. Bu arada Fransızlardan gelen teklif üzerine kısa süreli bir ateşkes yapılmış fakat bu ateşkes yine Fransızlar tarafından bozulmuştur. Tekrar başlayan savaşta bölge halkı direnmeye devam etmiştir. bu direniş TBMM tarafından Antep'e "GAZİ" unvanı verilerek onurlandırılmıştır.

Fransızlara karşı güneyde savaşılan başka bir yer de Adana-Pozantı bölgesidir. Fransızların Maraş, Urfa ve Antep'teki uygulamaları buralarda da görülmüştür. Bölgede Ermenilerle işbirliği yapmanın Türklerin tepkisini çektiğini önemsemeyen Fransızlar, burada Ermeni çetelerinin köyleri basmalarına da göz yummuştur. Halkın, Ermeni ve Fransız baskısı sonucu Toroslara çekilmesini fırsat bilen Fransız askerleri Pozantı'ya kadar ilerlemişlerdir. Burada Kuvâ-yı Milliye ile zorlu çarpışmalar agirişen Fransız birliklerine ağır kayıplar verdirilmiştir. Fransızlar Türk direnişini kırmak için bir binbaşı komutasında yeni bir birlik bölgeye sevk etmiştir. Bu binbaşı, kendisini çeviren Kuvâ-yı Milliye birliklerinin çemberini kırmayı başarmışsa da, köylülere esir düşmüş ve Kuvâ-yı Milliye'ye teslim edilmiştir(28 Mart 1920). Bu bölgede Fransızlarla direniş Ankara anlaşmasına kadar devam etmiştir.