Bilgicilik

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Bilgicilik veya sofizm, antikçağ Yunan felsefesinde önemli bir düşünce akımı.

Platon'dan ve özellikle Aristoteles'den sonra küçümsenmeye başlanmış ve isim olarak yanıltmak amacıyla yapılan yanlış usavurma anlamına kaydırılmıştır. Mantıkta bu yanıltmacaların çeşitli biçimleri saptanmıştır. Genellikle bu yanıltmacalar uslamlamanın biçimsel kurallarına uygundur, karşısındakini kandırmaz ama kolaylıkla yadsıyamayacağı biçimde şaşırtır. Örneğin söz konusu olan sorundan büsbütün başka bir sorunu tanıtlamak, tanıtlanması gerekeni kendisiyle tanıtlamak, eksik tümevarım yapmak bu gibi yanıltmacalardandır.

İngiliz düşünürü Bentham, dört çeşit parlamento yanıltmacası saptamıştır:

1. Bir konuda sağlanan söz üstünlüğünü büsbütün başka bir konuda kullanmak.
2. Dış ve iç tehlike kuruntusu yaratarak istenilen sonucu elde etmek.
3. İstenileni asla gerçekleşmeyecek koşullara bağlayarak kabul etmek.
4. Sorunlan bilerek birbirine karıştırmak ve böylelikle istediğini elde etmek.