Basarab Hanedanı
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Basarab Hanedanı Eflak |
|||
|---|---|---|---|
 |
|||
| Ülke: | Eflak Prensliği | ||
| Ünvanlar: | Prens (Voyvoda,Hospodar) |
||
| Kurucu: | I. Basarab | ||
| Son hükümdar: | Alexandru Coconul (Drăculeşti Hanedanı) III. Vladislav (Dăneşti Hanedanı) |
||
| Yıkılış tarihi: | 1627 | ||
| Etnik Grup: | Kumanlar, Ulahlar | ||
| Romanya tarihi |
 
Antik Çağlar
Orta Çağ
Yeni Çağ
20. yüzyıl
Diğer Konular
|
Basarab Hanedanı. Eflak Prensliği'nin Kıpçak kökenli ilk hanedanlığı. 1330'lu yıllarda ortaya çıkan ilk Romen devleti olan Eflak'ın kurulmasında ve yönetiminde Kıpçak Türkleri etkili rol oynamışlardır.
Basaraba Hanedanlığı ya da Prensliği, bugünkü Romanya'nın Eflak bölgesinde kurulmuş ilk prensliktir. Eflak devletinin temelini oluşturan prensliktir. Kurucusu ve ilk hanedanı Basarab adında Kıpçak soyundan gelen biridir. Son hükümdar ise Alexandru Coconul'dur. 1310 yıllarında kurulan bu prenslik, etnik olarak Kıpçaklara dayanmaktadır ve bu yüzden Türki hanedanlıklar içerisinde gösterilmektedir.
Konu başlıkları |
[değiştir] Eflak devletinin kurulması
Eflak (ya da Wallachia; Rumence'de: Ţara Românească or "The Romanian Land") Romanya'nın tarihi ve coğrafik bir bölgesidir. Bölge, Tuna nehri'nin kuzeyinde ve Karpatların güneyi arasında kalan bölgedir.
Eflak ilk kez bir prenslik olarak 1330 yılında Basarab tarafından Macar kralı I. Charles'a karşı bir ayaklanma sonucu kuruldu. Basarab Kıpçak soyundan gelen bir askerdi. 1415 yılında Eflak prensliği, Osmanlı denetimini kabul etti.
[değiştir] Basarab I ve kökeni
Basarab I Eflak prensliğinin ilk kurucusu ve hükümdarıdır ve Kıpçak soyundan gelmektedir. Eflak bölgesini 1310 yılında Macarlar'dan alarak prenslik kurdu ve1352 yılına kadar prensliği yönetti. Aynı zamanda Basarab Eflak devletinin atası olarak kabul edilir (Întemeietorul) Çünkü Efla prensliğinin kurulmasında ve yaratılmasında onun rolu en büyüktü. Bu yüzden Basarab hanedanlığı, bugünkü Romanya devletinin kökeni olarak görülür. Çünkü yönetici tabakası ve halkın çok az müktarı Kıpçak soylu olsa da halkın çoğu Ulah'dı.
Basarab adı muhtemelen Kıpçak dilinden gelmektedir ve Ata kral anlamına gelmektedir. Büyük olasılıkla Basar sözcüğü "kural yapıcı", aba sözcüğü ise "ata" anlamına gelmktedir. Bugün Basebarya adında bölgenin adı da Basaraba I'den gelmektedir.
Basarab'ın babası, Thocomerius, büyük olasılıkla, Macaristan Krallığı'ın vassalı olan Eflak prensliğinin ilk voyvodasıydı. Bu yüzden Basarab Macaristan Krallığı'nın vassalı konumundaydı ancak 1324-1325, yılında Macar kralına başkaldırdı. Macar kaynaklarına göre 1324-1325 yılları Charles I'e denk gelmektedir [1] ve yaklaşık bir yıl sonra, 18 Haziran 1325 tarihli bir yazıda, artık o "Transalpine Bazarab, kralın kutsal tacını vefasızlık etmekle anılıyordu.[2] Bu savaş aynı zamanda Viyananın Kroniklerinde resim olarak kayıtlara geçmiştir.
Basarab'ın babasının ismi Thocomerius da bir Kıpçak ismiydi, ve Tok-temir(Toktamış, Toktimur?) anlamına gelmekteydi. ve 13. yüzyılda yaygın olarak kullanılan Kıpçak ve Tatar ismiydi.
[değiştir] Boyar Kavramı
Kıpçak-Basarab sülalesi Eflak Prensliği'nin kurulmasında en önemli rolü oynadı. Prensliğin ilk yıllarında prensler bu sülaleden seçildi. Basarab sülalesi Moldova'daki Muşatin sülalesi ile çok yakın ilişki içerisindeydi. Basarab sülalesinin hanedanlığa getirdiği özellik, resmi seçim sistemiyle Eflak prensinin seçilmesiydi. Seçim Boyarlar Konseyi adı verilen toplantıda seçiliyordu. Boyar Konseyi hanedanlığın gayri meşru olanlar dahil erkek üyelerden oluşmaktadır, Seçimde adaylar askeri hünerlerini de sergilemekteydi. Alexandru I Aldea'nın seçiminden sonra Konsey, Basarab sülalesinin alt kolları olan Dăneşti ve the Drăculeşti sülalesinin husumeti nedeniyle ikiye bölündü ve seçilen her iki prens, kendini yasal gördü. Basarab sülalesi Dăneşti ve the Drăculeşti sülalerine bölündü ve gittikçe Ulahlaştı. Daha geç dönemde ortaya çıkan Craioveşti sülalesi tüm Konseyin devamı olduğunu iddia etti. Seçilen prensler her zaman sülalelerinin ismini kullandılar, Dan I, Dan II gibi.
[değiştir] Boyar Sözcüğü
Boyar sözcüğü yüksek seviyedeki aristokrat üyeler, aristokrat sınıf anlamına gelmekte ve Bulgar/Eflak/Moldova/Polonya ve Rus prensliklerinde devlet sisteminin bir parçasıydı. Söz konusu prenslikler "boyar" sözcüğünü değiştirmeden kullandılar. Bu sözcük aynı zamanda bu sınıftan gelen bazı insanların soyadını oluşturmaktadır; Rusya'daki "Pajari" soyadı gibi [3].
Kıpçak ve Peçenek kavimlerinin kullandığı boyar sistemi Bulgar, Doğu Slav ve Rus prenslikleri tarafından olduğu gibi alındı.
Boyar sözcüğü, Kuman/Peçenek yani Türki orijinli bir kelime olup, "boy" ve "ar" sözcüklerinin birleşmesinden meydana gelmektedir. Bu yüzden Boyarın, Güçlü/Arı Boylar Kabileler anlamına geldiği düşünülmektedir. [4] Bunun dışında Rusça veya Bulgarca'dan geldiğini iddia edenler de vardır.
Bugün Slav dünyasında kendisinin boyar aristokrasisinden geldiğini ileri sürmek bir ayrıcalıktır ve boyarlar devletin üst kademelerinde ve askeri de kilit noktalaradadır.
[değiştir] Eflakta Boyar Aristokrasisi
Günümüzde Ulahça'da boyar, yüksek sınıf anlamında kullanılmaktadır. Boyar aristokrasisinden gelenler politik hayatta öne çıkmakta, askeri, adli ve sivil hayatta süreci belirlemektedir.
Yıllar boyunca boyar sınıfı Eflakta, imtiyazlar elde etti. Feodal bir sistemin ortaya çıkmasına neden oldu. İmtiyazları elinde toplayan boyarlar, kendi çevrelerindeki oturan sıradan insanları kontrolleri altına aldılar ve sonsuz araziler elde edip istedikleri gibi kurallar, vergiler koydular. Pekçok parçaya bölünen boyar grupları, prensleri istedikleri gibi kullandılar. 16. yüzyıldan sonra boyar aristokrasisi, geleneksel prensleri dikkate almamaya başladı.
18. yüzyılda boyar aristokrasisi, Yunan kültüründen etkilendi ve dönüşüm yaşadı. 1900'lü yıllardan sonra kurulan yeni Roman devletinde elit kesimi oluşturdular. 1918 yılında Boyar aristokrasisinden kalan büyük arazi parçaları(60.000 km2) 1,5 milyon köylüye transfer edildi.
[değiştir] Eflak Prensliği'nin hanedanları
| Hükümdar | Yıllar | Soyu | Not |
|---|---|---|---|
| Thocomerius | 1290-1310 | Basarab | ya da Tihomir adında Kıpçak soylu ilk hükümdar. Basarab'ın babası. Radu Negru ismindeki kişinin ise Thocomerius ya da Basarab'ın mahlası olduğu söylenir. |
| Eflak Prensliği'nin doğuşu | |||
| Basarab I | 1310-1352 | Basarab | Thocomerius'un oğlu. Kıpçak soyundan; bağımsız Eflak prensliğinin ilk hükümdarı. Eflak'ın atası olarak bilinir. |
| Nicolae Alexandru | 1352-1364 | Basarab | Basarab I'in oğlu. |
| Vladislav I | 1364-1377 | Basarab | Nicolae Alexandru'nun oğlu. ; Vlaicu-Vodă adıyla da bilinir. |
| Radu I | 1377-1383 | Basarab | Nicolae Alexandru'nun diğer oğlu. |
| Dan I | 1383-1386 | Dăneşti | Radu I'in oğlu. |
| Mircea the Elder | 1386 - 1418 | Basarab | Radu I'in oğlu |
| Vlad I the Usurper | 1394-1397 | ||
| Mihail I | 1418-1420 | Basarab | Mircea the Elder'in oğlu. |
| Dan II | 1420 - 1421 | Dăneşti | Dan I'in oğlu. |
| Radu the Bald | 1421 | Basarab | Mircea the Elder'in oğlu |
| Dan II | 1421 - 1423 | Dăneşti | |
| Radu II Chelul | 1423 | Basarab | |
| Dan II | 1423-1424 | Dăneşti | |
| Radu II Chelul | 1424-1426 | Basarab | |
| Dan II | 1426-1427 | Dăneşti | |
| Radu II Chelul | 1427 | Basarab | |
| Dan II | 1427-1431 | Dăneşti | |
| Alexandru I Aldea | 1431-1436 | Basarab sülalesinin sonu. | |
| Vlad II Dracul | 1436 - 1442 | Drăculeşti | Mircea the Elder'in gayri meşru çocuğu ve Dracul soyundan. Bundan sonra Basarab ailesi son bulmaktadır. Drăculeşti ve Dăneşti olmak üzere ikiye ayrılır ve Ulahlaşır. Eflak Prensliği ise değişik sülalelerle 1856'ya kadar sürer. |
|
Posada Savaşı |
 1360 Viyana Kroniklerinde Posada Savaşı |
 Posada Savaşı'ndan kaçan Macar kralı Charles I |
[değiştir] Kaynakça
- ^ Woiuodam nostrum Transalpinus, Vasary, s. 150
- ^ Bazarab Transalpinum sancte regie corone infidelem, Vasary, p. 150
- ^ Behind the names: Pajari
- ^ Vasmer's Etymological Dictionary (Russian)
[değiştir] Kaynaklar
- Neagu Djuvara, Iarăşi despre Negru Vodă şi "Descălecătoare", Magazin Istoric, 8/2000
- Vasary, Istvan, Cumans and Tatars, Cambridge University Press, 2005
