Ak Şeytan
Vikipedi, özgür ansiklopedi
 |
Bu sayfada devam eden bir çalışma vardır. Siz de yardım etmek istiyorsanız ya da çalışma yarıda kalmışsa, çalışmaya katılan kişilerle iletişime geçip, sayfanın durumunu onlara sorabilirsiniz. Sayfanın geçmişine baktığınızda 7 günden uzun süredir değişiklik yapılmadığını gördüğünüzde, bu şablonu sayfadan lütfen çıkarınız. |
| Ak Şeytan | |
|---|---|
|
|
|
| Yazar | John Webster |
| Karakterler | Vittoria Corombona, Brachiano, Isabella, Francisco De Medici, Camillo, Lodovico, Monticelso, Giovanni, Cornelia, Flamineo, Marcello |
| İlk gösterim | 1612 |
| Ülke | İngiltere |
| Orijinal dil | İngilizce |
| Zaman ve mekân | 1580'ler, İtalya |
Ak Şeytan (The White Divel - The Tragedy of Paolo Giordano Ursini, Duke of Brachiano with the Life and Death of Vittoria Corombona the Famous Venetian Curtizan), İngiliz oyun yazarı John Webster'ın 1612'de yazdığı intikam trajedisidir.[1]. Beş perdeden oluşan oyun, Webster'in tek başına yazdığı ilk trajedidir.[2]
Oyun ilk sahnelendiğinde pek başarılı olamadı. Webster, oyunun kışın en durgun zamanında sahnelendiğinden, tiyatronun kalitesizliğinden ve "cahil eşekler" olarak nitelendirdiği izleyicilerden şikayet etti.[3] Ve doğrusu oyunun karmaşıklığı, pişkinliği ve hicvi ilk kez sahnelendiği Red Bull Theatre'daki Queen Anne's Men'in repertuvarı ile pek uygunluk göstermiyordu.[4]
Oyun 1630'da Cockpit Theatre'daki Queen Henrietta's Men tarafından başarılı bir şekilde canlandırıldı ve 1631'de yeniden yayımlandı.[4]1707'de Nahum Tate Webster'ın oyununun bir adaptasyonunu Injured Love ismiyle yayımladı.[5]
Jakobyen dönemde yazılan en sansasyonel ve dehşet verici intikam trajedilerinden bir olarak nitelendirilen Ak Şeytan aslında derlenmesinden 27 yıl önce İtalya'da yaşanmış gerçek bir olayı, 22 Aralık 1585'de Padova'da gerçekleşmiş olan Vittoria Accoramboni cinayetini temel alır.[6] Tiyatro profesörü John Russell Brown'a göre Webster olayın tarihsel doğruluğundan çok kendi dönemindeki İngiltere'nin siyasal ve ahlaki durumunu anlatmakla ilgileniyordu.[1][7]
Ak Şeytan (The White Devil) adını popüler bir İngiliz atasözü olan "ak şeytan kara şeytandan daha kötüdür" deyişinden alır.[8] Oyun insanların gerçekliği ve onların kendini iyi ve saf "white" (ak) olarak tanımlaması arasındaki farka odaklanır.
Webster'ın oyunu temel olarak intikam trajedisi olarak nitelendirilse de Webster'ın oyundaki amacı tam olarak açık değildir.[7] Oyundaki bir başka özellik ise ortaçağda sık kullanılan sözsüz oyun geleneğinden faydalanılmasıdır. Ak Şeytan'da dolaylı anlatım yoktur, kötüler oldukça açık bir şekilde seyirciye sunulur. [9]
Konu başlıkları |
[değiştir] Karakterler
- Monticelso: Oyundaki en güçlü din adamıdır. En çok, Vittoria'nın kocasını ve İsabella'yı öldürmekle suçlandığı mahkemenin savcısı ve yargıcı olduğu sahnede ön plana çıkar. Oyunun ilerleyen sahnelerinde papa Paul IV olur. O ayrıca İsabella'nın kardeşi Francisco ile birlikte intikam planları yapmaktadır.
- Francisco De Medici: Florence Dükü. 5. sahnede Mulinassar ismi ile bir Faslı kılığına girer
- Bracciano: Brachiano dükü Paulo Giordano Orsini çok güçlü asil bir adamdır. O İsabella ile evlidir ve Vittori Corombona'ya aşıktır. Sonrasında Orsini karısından yasal olarak ayrılır ve İsabella ve Vittoria'nın kocası Camillo'nun öldürülmesini planlar. Cinayetlerden sonra İsabella'nın kardeşi Francisco, Vittoria'ya sahte bir aşk mektubu yollar, bunun üzerine Orsini, Vittoria'yı sadakatsizlikle suçlar. Vittoria sevgilisini mektubun sahte olduğuna inandırınca Orsini onu hapisten kurtarıp Paduva'ya götürür. Burada evlenirler. Evlendikleri gün Lodovica tarafından zehirlenerek öldürülür.
- Giovanni: Isabella ve Brachiano'nun oğlu
- Lodovico: İtalyan bir Kont
- Gasparo
- Camillo: Vittoria'nın ilk kocası ve kardinal Monticelso'nun yeğenidir. Webster'ın oyununda zayıf, yaşlı ve iktidarsız bir erkek olarak resmedilir. Bracciano ve Vittoria'nın erkek kardeşi Flamineo'nun yaptığı bir plan sonrasında öldürülür.
- Hortensio: Brachiano'nun memurlarından biri
- Marcello : Vittoria'nın kardeşi
- Flamineo : Vittoria'nın kardeşi ve Brachiano'nun sekreteri
- Jacques : Bir mağribi ve Giovanni'nin hizmetlisi
- Isabella :Brachiano'nun karısı ve Francisco De Medici'nin kızkardeşi
- Vittoria Corombona : Venedikli bir leydi. Önce Camillo ile ardından Brachiano ile evlenir. Vittoria, oyunun ismindeki "ak şeytan" olarak düşünülür. Webster'in ölümünden yaklaşık otuz yıl sonra oyun için ilk kez "The White Devil Or Vittoria Corombona" ismi kullanıldı.[10]
- Cornelia : Vittoria, Flamineo, ve Marcello'nun anneleri
- Zanche : Bir mağribi, Vittoria'nın hizmetlisi
[değiştir] Gerçek yaşam
1558'de Paolo Giordano, meşhur Medici ailesinden Grand Duke Casimo I'in kızı Isabella de' Medici ile evlendi. 16 Temmuz 1576'da İsabella, Orsini'nin nadir ziyaretlerinin biri esnasında öldü veya öldürüldü. Cinayet büyük ihtimalle İsabella'nın sadakatsizliği yüzünden gerçekleşti: İtalya'da delitto d 'onorede olarak bilinen bu olay o dönem için meşru bir durum olarak görülürdü ve öldüren kişi yasa ile affediliyordu. Gerçek yaşamda kocasından ayrı yaşayan ve bir aşığı olan Isabella, Webster'in oyununda kocasına çok düşkün bir kadın olarak resmedilir.[9]
Vittoria Accoramboni 1557'de Gubbio'da asil bir ailenin onuncu çocuğu olarak doğdu. İnceliği ve nadir bulunan güzelliği ile Vittoria Roma sosyetesinin favori leydilerinden biri olmuştu. Birçok evlenme teklifini geri çevirdikten sonra onaltı yaşındayken babasının da zorlamasıyla hiçbir pozisyonu olmayan ancak kardinal Felice Peretti di Montalto'nun (oyunda Monticelso) yeğeni olan Francesco Mignucci ile evlendi. 1583'de Giordiano kendisinden yirmiyedi yaş küçük olan Vittoria Accoramboni'yi görüp aşık oldu. Kardinal di Montalto'nun gelecekte yükselebileceğini önceden göremeyen Vittoria'nın annesi de kızının Orsini ile birleşmesini istiyordu. Bir gün Francesco Mignucci kayın biraderlerinin birinden yardım çağrısı aldı: Francesco yardıma gittiği sırada Monte Cavallo yakınlarında pusuya düşürülüp öldürüldü. Webster, Vittoria'nın kocası Perretti'yi (oyunda Camillo'dur) neredeyse Vittoria'ya onu aldatması için bir bahane verecek şekilde sorumsuz yaşlı bir adam şekline sokarak onun gerçekte çok genç olduğunu göz ardı eder.[11] Cenazeden birkaç gün sonra Vittoria Accoramboni ve annesi Roma'yı terk edip Paolo Giordano Orsini ile yaşamak için Braciano'ya taşındılar. Yakalanan suikastçilerden birinin itirafı dahil, bütün deliller Paolo Giordano'nun azmettirici olduğunu gösteriyordu ama zayıf papa Gregorius XIII (1572-85) Orsini'ye dava açmaya cesaret edemedi. Yine de onun Vittoria ile evlenmesini yasakladı. Papanın ölümü üzerine Orsini Vittoria ile evlenebileceğini düşündü. 24 Nisan'da Kilisenin yasaklamasına ve diğer engellemelere rağmen düğün yapıldı aynı gün kardinaller de yeni papayı seçti. Kardinallerin tercihi Felice Peretti papa Sixtus V oldu. Oyunda bu papa muhtemelen yanlış isimlendirme sonucu, gerçekte 1559'da ölen, Paul IV olarak görünür.
Orsini papaya sadakatini sunacağı özel bir huzura kabul için izin istedi. Papa Sixtus V ile konuşmak Orsini'yi rahatlattı: onun kardinal Perretti'ya karşı işlediği suç affedilmişti ancak papaya karşı işlenen hiç bir suç hoş görülmeyecekti. Papa sakin ve kesin bir şekilde Orsini'den Braciano ormanının suçlulara ve haydutlara istihkam yeri olmasını engellemesini istediği bir konuşma yaptı. Bu konuşmadan sonra dahi kendisini güvende hissetmeyen Orsini karısını da yanına alıp Braciano'dan ayrılarak Venedik Cumhuriyeti'nde bulunan Padova yakınlarındaki Abano'ya gitti. Orsini burada Kasım 1585'de öldü ve ailenin diğer üyelerinin zararına karısı Vittoria'ya küçük bir servet bıraktı. Vittoria parayı harcayabilmek için zaman bulamayacaktı. Dükün uzaktan akrabası Lodovico Orsini, Vittoria'yı mirastan feragat etmesi için zorladı ancak Vittoria buna razı olmadı ve bunun üzerine çileden çıkan Lodovico 22 Aralık 1585'de kiraladığı suikastçilerle birlikte Vittoria'yı öldürdü.
Gerçek yaşamda belki de bir aşk trajedisi olan bu birliktelik Webster'ın oyununda cinsellik ve para üzerine kurulan bir ilişkiye dönüşür.[9]
[değiştir] Konu
Kont Lodovico ahlaksızlığı ve cinayet yüzünden Roma'dan sürgün edilmiştir. Arkadaşları onun bu durumunu ortadan kaldırmak için çalışmaya söz verirler.
Brachiano Dükü, Venedikli soylu ama fakirleşmiş bir aileden gelen Vittoria Corombona'ya şiddetli bir şekilde tutulur. Ancak Dük ve Vittorio zaten başkalarıyla evlidir. Brachiano'nun yanında sekreter olan, Vittoria'nın erkek kardeşi Flamineo kariyerinde ilerlemek umuduyla Dük ve Vittoria'yı bir araya getirmeyi planlamaktadır. Plan Dükün karısı İsabella tarafından erkek kardeşi ve Kardinal Monticelso'nun da yardımı ile engellenir. İsabella'nın erkek kardeşi ve Kardinal, Brachiano'nun sadakatsizliği ile ilgili dedikodular yüzünden öfkelidirler ve onu olayın ortaya çıkaması için cesaretlendirmeye girişirler, ancak bundan önce Dük ve Flamineo, İsabella ve Vittoria'nın kocasının öldürülmesini kararlaştırmışlardır.
Vittoria kocasının cinayeti yüzünden yargılanır, aleyhinde hiçbir somut delil olmamasına rağmen Kardinal tarafından suçlanır ve pişman fahişlerin gönderildiği bir manastıra hapsedilir. Flamineo olaydan sıyrılmak için delilik numarası yapar. Sürgündeki Kont Lodovico affedilir ve Roma'ya geri döner. İsabella ile olan gizli aşkını itiraf etmiştir. Kont, İsabella'nın intikamını almak için yemin eder bu arada İsabella'nın kardeşi Francisco da intikam planları kurmaya başlamıştır. Francisco Brachiano'nun ellerine düşen Vittoria'ya bir aşk mektubu yazar. Kıskançlığını körükleyen bu olay onu Vittoria ile birlikte kaçmaya iter. Kardinal Monticelso, papa seçilir, ve ilk işi olarak da Vittoria ve Brachiano'yu aforoz eder.
[değiştir] Notlar
- ^ a b The White Devil. eNotes.com. 3 Nisan 2008 tarihinde erişildi.
- ^ John Webster:life and backround. fortunecity.com. 7 Nisan 2008 tarihinde erişildi.
- ^ General Comment. University uf Utah. 7 Nisan 2008 tarihinde erişildi.
- ^ a b M Nunn, Hillary. Staging Anatomies: Dissection and Spectacle in Early Stuart Tragedy. Ashgate. 3 Nisan 2008 tarihinde erişildi.
- ^ English Poets Laureate: Nahum Tate (1652-1715). www.mala.bc.ca. 3 Nisan 2008 tarihinde erişildi.
- ^ The White Devil, Pavilion Theatre, Brighton, January 13 - February 4. The Argus (13 Ocak 2006). 7 Nisan 2008 tarihinde erişildi.
- ^ a b The White Devil. The Gale Group (2004). 2008-06-22 tarihinde erişildi.
- ^ Appearance and Reality. BookRags and Gale's For Students Series. 3 Nisan 2008 tarihinde erişildi.
- ^ a b c Çalışkan, Hamit. Webster'in Karanlık Dünyası pp. 1,2. Çukurova Üniversitesi. 7 Nisan 2008 tarihinde erişildi.
- ^ H. Bruce, Franklin (1961). The Trial Scene of Webster's The White Devil Examined in Terms of Renaissance Rhetoric. Rice University. 10 Nisan 2008 tarihinde erişildi.
- ^ Anonymous, 15 Mart (2005). Explore and analyse Webster's treatment of women and their status in society as presented in The White Devil and The Duchess of Malfi. GradeSaver. 7 Nisan 2008 tarihinde erişildi.
[değiştir] Dış bağlantılar
- Project Gutenberg'deki indirilebilir tekst (İngilizce)
