Ahmed Süreyya Emin
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Ahmed Süreyya Emin Bey, 1848 yılında İstanbul’da doğmuş 1923 senesi Nisan ayında yine İstanbul’da intikalleri vaki olmuştur. Makamı Ortaköy’deki Yahya Efendi Camii’nin bulunduğu mezarlıkta aile kabristanındadır.
Konu başlıkları |
[değiştir] Hayatı
İbtidai ve rüştiye tahsillerini İstanbul’da tamamlamıştır. Babası , Enderun-u Hümâyun’da yetişmiş olan Mabeyn-i Hümâyun baş kâtibi merhum Emin Bey’dir. Büyük babası Mihrişah Valide Sultan’ın yağlıkçıbaşısı El Hac İbrahim Ağa’dır. Ahmed Süreyya Emin Bey bir ara Posta ve Telgraf Nezareti İdare Meclisi azalığında bulunmuş , bilahare bu vazifeden kendi isteği ile istifa etmiştir. Hatice Atiyetullah Hanımefendi ile evlenmiş iki oğlu dünyaya gelmiştir. Biri Dr. Fuat Süreyya Paşa’dır. Kadıköy’de Moda semtinde oturmuş Dr. Fuat Süreyya Bey’in Mehmet Kudretullah İsfendiyaroğlu ve Fatin İsfendiyaroğlu adlı iki oğlu olmuştur. Fatin İsfendiyaroğlu elektrik mühendisi yetişmiş, 1957 yılında bekar olarak vefat etmiştir. Diğer oğlu Mehmed Kudretullah İsfendiyaroğlu Almanya’da makine mühendisi olarak mezun olmuştur.Bu zatın’da Ahmed Nejat İsfendiyaroğlu adlı bir oğlu olmuştur.Ahmed Nejat’da kimya mühendisi olarak yetişmiş,1987 yılında vefat etmiştir. Dünyanın ilk seri atışlı sahra topunun mucidi Ahmed Süreyya Bey’in diğer oğlu Münir Süreyya Bey, 1871 yılında İstanbul’da doğmuştur. İlkokuldan sonra Mekteb-i Sultani’yi bitirmiştir. 13 Eylül 1892’de 22 yaşında Mekteb-i Sultani’de Fransızca öğretmenliği ile devlet memuriyetine başlamış, bu görevine ilaveten 26 Eylül 1892’de Hariciye Tahrirat Kalemine stajyer olarak atanmıştır. 9 Temmuz 1896’da gösterdiği başarılardan dolayı Nişan-ı Âlî-i Osmânî ile taltif edilmiş, 17 Ocak 1897’de ise rütbe-i Sâlise tevcih buyrulmuştur. 8 Kasım 1898’de rütbe-i Saniye sınıf-ı Sanisi tevcih edilerek, ünvanı Fransızca Başkâtip Muavinliğine yükseltilmiştir. 15 Ocak 1899’da üstün başarılarından dolayı kendisine üçüncü rütbeden Nişân-ı Âlî Osmânî verilmiştir.Ahmed Süreyya Emin Bey’in oğlu Münir Süreyya Bey sırasıyla Barcelona, Siroz, Nis Başşehbenderliği, Viyana ve Brüksel sefareti Başkitâbeti, daha sonra da Brezilya, Sao Paulo, Tiflis ve Cenevre Başşehbenderliğine atanmıştır. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilanından sonra, 19 Ağustos 1927’de New York Başşehbenderliğine atanan Münir Süreyya Bey, en son olarak 1 Ağustos 1931’de Hariciye Vekaleti Protokol Umum Müdürlüğü görevine getirilmiştir. 10 Nisan 1932 tarihinde vefat etmiştir.
[değiştir] Özellikleri
Ahmed Süreyya Emin Bey’in dünyada ilk olarak seri atışlı bir sahra topu icad etmesi onun fevkalâde üstün bir fıtri kabiliyete sahip olduğunu göstermektedir. Zamanın terakkisine en güzel ve en ileri ilhamlarla uyan bu zâtın manevi duyguları yüksek bir şahıs olduğu çok açıktır. Büyük keşifler ve terakkiler çoğunlukla harp ve zaruret zamanlarında ve ileriye gitme çabasında olan toplumlarda görülmüştür. Ahmed Süreyya Emin Bey’in icadının Osmanlı İmparatorluğunun zor zamanlarında gerçekleştirmiş olması gerçekten anlamlıdır. Bir takım siyasi mülâhazalarla topun Osmanlı hizmetinde kullanılmasının engellenmesi İmparatorluğa bu buhranlı yıllarında çok şey kaybettirmiştir. Eğer gerekli özen gösterilmiş olsaydı Balkan Savaşları ve sonrasındaki I. Dünya Savaşı Osmanlı İmparatorluğu açısından farklı sonuçlar doğurabilirdi. Bugüne kadar ilim ve tekniğin daima batı mahreçli olduğu önyargısıyla dolmuş zihinlere insanın bir şey icad etmesinin ancak ilhamla mümkün olabileceğini anlatmak muhaldir.İslâm ülkelerinde yetişen Müslüman ilim adamları ilmi kendilerine mal etmemişler yapmış oldukları keşif ve icadları bilâbedel halkın hizmetine sunmuşlar ve kendi isimlerini öne çıkarma gayretinde bulunmamışlardır.Zamanının çok ilerisinde bir görüşe sahip medeni bir insan olan Ahmed Süreyya Emin Bey kendisine nasib olan bu büyük kabiliyetini insanların hizmetine sunmuş olması sadece Osmanlı toplumuna değil tüm insanlığa büyük bir ihsan ve ikramdır. Bu mütekâmil zâtın kendi devrinin ve zamanının çok fevkinde olduğu açıktır. Ahmed Süreyya Emin Bey bu seçkin özellikleriyle örnek bir insandır.
[değiştir] Soyu
[değiştir] Emin Mehmed Paşa - Yağlıkçızade -
Hind elçisi Yusuf Ağa'nın oğludur. 1136 (1724) da doğmuştu. Babası sefaretinde Hind'e birlikte gitmişti. Döndükten sonra Sadâret Mektubî Kalemine girdi. Cemaziyelevvel 1171 (Ocak 1758) de serhalife olup Safer 1175 (Eylül 1761) de mektupçu ve Safer 1178 (Ağustos 1764) de reisülküttab oldu. Zilhicce (Haziran 1765) de vezirlikle tevkii ve Mora valisi, 1180 (1766/7) de kapdân-ı deryâ vekili, Aydın valisi ve tevkii olmuştur. şaban 1181 (Ocak 1768) de şah Sultan'a namzet olunup şevval (Mart 1768) ilâveten Haleb valisi oldu. 8 Rebiülevvel 1182 (23 Temmuz 1768) de Sadâret kaymakamı olup 8 Cemaziyelâhir 1182 (20 Ekim 1768) de sadrazam olmuştur. O sene şevvalinde (şubat 1769) Serdar-ı ekremlik verilerek harbe memur oldu. 9 Rebiülâhir 1183 (12 Ağustos 1769) de azledilmiş olarak Dimetoka'ya sürüldü. Edirne'ye varınca katlolundu. Orada, Saray arkasında boş bir yerde medfundur. Sadâretten birkaç defa istifa ederek alışık olmadığı harp işinden kurtulmak istediyse de isteğine müsaade olunmamıştı. Güzel hat ile meşhur olup mukaddemât-ı ulûme muttali, fatin, zekî, vakar ve sekinete ifrat ile riayet eden idi. Beytülmal'de tutumlu olduğundan bu cihetten halk hoşnut olmadı. Oğlu sudûrdan Emin Bey olup damadı Süfyan Ağa'dır.
[değiştir] Emin Mehmed Bey -Yağlıkçı Emin Paşazade-
Babası eski Sadrazam Emin Paşa'dır. 27 Ramazan 1171 (5 Haziran 1758) de doğdu. Alâiyeli Kadızade Mehmed, Karamânî Âbid, Çatalcalı Ahmed, Gelenbevî İsmail, Enver Efendi'lerden ilmi, heyeti ve edebiyatı, Tatarcık, Numan ve Benlizade'lerden nücum, istihrâc-ı düstur ve âlât-ı irtifâiye'yi ve Yesâri'den ta'lîk hattını öğrenmiş ve 1182 (1768/9) de ehliyetsiz olarak aldığı müderrisliğin, 1206 (1791/2) da Galata mollalığında hakkını ifa eylemiştir. Rebiülevvel 1210 (Eylül/Ekim 1795) da Edirne payesi, Rebiülâhir 1211 (Ekim 1796) de Mekke payesi ve Cemaziyelevvel 1215 (Eylül/Ekim 1800) de İstanbul kadısı olmuştur. Bitiminde Cemaziyelevvel 1216 (Eylül 1801) da Anadolu payesiyle taltif olunmuş, Zilhicce 1218 (Mart 1804) de 2. defa İstanbul kadısı olmuş ve Rebiülâhir 1220 (Temmuz 1805) de Anadolu kazaskeri olup ayrıldıktan sonra Receb 1223 (Eylül 1808) de Rumeli payesini almıştır. 8 Rebiülevvel 1224 (23 Nisan 1809)de öldü. Eyüp'te Cemaziyelevvel 1209 (Ocak 1795) de vefat eden annesi Hâfize Hanım yanına defnedilmiştir. Muhakkık, dindar, fakih, fazıldı. Oğlu, sudûrdan Abdülkadir Bey'dir.
[değiştir] Kudretullah Mehmed Bey -Yağlıkçızade-
Yağlıkçı Hacı İbrahim Ağa zade Hamdullah Efendi'nin oğludur. Mektub-i sadrıalî ve sonra âmedî kalemlerine girmiştir. 18 Ramazan 1292 (18 Ekim 1875) de vefat etti. Yahya Efendi Türbesine defnedilmiştir. (IV-54)
[değiştir] Abdülkâdir Bey -Emin Paşazade-
Sudurdan Emin Bey'in oğludur. Müderris, 1238 (1822/23) de Eyüp mollası, 1242 (1826/27) de Mekke payesi, 1243 (1827/28) da Mekke mollası, döndükten sonra İstanbul kadısı payesi, 1245 (1829/30) de Anadolu payesiyle Rusya müsalahasında murahhas-ı sânî ve sonra mükâlemat meclisi memuru oldu. Rebiülevvel 1250 (Temmuz 1834) de Anadolu kazaskeri oldu. 1252 (1836) de Rumeli payesi ve Zilhicce 1253 (Mart 1838) de Meclis-i Vâlâ müftüsü oldu. Ramazan 1262 (Eylül 1846) da vefat eyledi. Ulûm ve çeşitli fenlere vakıf ve hünerli idi. Oğlu Mehmed Kerim Bey Rebiülevvel 1262 (Mart 1846) de Selanik mollası olup sonra ölmüştür.
