Şair Evlenmesi

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Bir Töre Komedyası özelliği taşıyan "Şair Evlenmesi", görücü usulüyle evliliğin sakıncalarını konu almaktadır. Batılı tutum ve davranışı, kılık ve kıyafetiyle pek sevilmeyen, eğitimli olmasına rağmen saf bir yapıya sahip Şair Müştak Bey, sevdiği Kumru Hanım'la, kılavuz ve yenge hanımlar aracılığıyla evlenmiştir. Nikah sonrasında kendisiyle evlendirilen kişinin, Kumru Hanım'ın çirkin ve yaşlı ablası Sakine Hanım olduğunu görünce önce bayılır sonra itiraz eder. Mahallelinin de işe karışmasıyla başına gelenleri kabul etme mecburiyetinde kalan Müştak Bey'in imdadına arkadaşı Hikmet Bey yetişir. Hikmet Bey'in mahalle imamına verdiği rüşvetle olay çözülür, yapılan hile sonuçsuz kalır.Sonunda muradına eren Müştak bey Kumru Hanım'a kavuşur. Ancak Hikmet Efendi birbirleriyle görüşmeden evlenmeye kalkmanın sonucunun kötü olacağını söyler. Müştak Bey'in aklı başına gelir. Tema : Görücü usulü evlenmenin sakıncıları. Kahramanlar:Müştak bey,Kumru,Ziba Dudu,Habbe Kadın,Sakine Hanım,Ebüllaklaka,Batak Ese,Atak Köse,Hikmet Efendi

batı üslubuyla yazılmış olan "şair evlenmesi", buna ragmen yine de içinde geleneksel türk tiyatrosu etkisi taşımaktadır. eski ile yeni, doğu ile batı arasında bir köprü olma niteliğine sahiptir.

1839'da ilan edilen tanzimat fermanı'yla osmanlı devleti tamamen batıya açılmıştır. gerçekleştirilen birçok reformlarla, her alanda bir yenileşme ve gelişme çalışması başlatılıp, batılılaşma gayretine girişilmiştir. işte bu dönemde batıya öğrenci gönderilme ve eğitimini tamamlayan öğrencilerin yurda geri dönmesiyle batılı kültürü de osmanlının içine girmeye başlamıştır... işte türk tiyatro edebiyatı'nın ortaya çıkışı da bu dönemde olmuştur. paris'de öğrenim gören, yurda dönüşünde agah efendi ile birlikte "tercüman-ı ahval" adlı ilk özel gazeteyi çıkaran ibrahim şinasi'nin gazetede yayınladığı "şair evlenmesi" de bu etki altında yazılmış ama oynanmamış ilk tiyatro oyunu olarak kabul edilmektedir...

buna ragmen, abdülhak hamit'in babası hayrullah efendi'nin şinasi'den on beş yıl kadar önce "hikaye-i ibrahim gülşeni" adında romanla tiyatro arası bir eser meydana getirmiş olmasına rağmen bu eseri yayınlamadığı iddia edilmektedir.

görücü usulü evliliği, halk diliyle ve yine toplumdan seçilmiş karakterler ile eleştirel boyutta incelemiş olan "şair evlenmesi" bu açıdan bakınca batı tiyatrosunu sadece teknik açıdan örnek aldığını göstermektedir...şinasi, bu yeni tekniği türk tiyatrosu'na sokabilmek için, türk toplumuna ve seyircisine yabancı olmayan bir konuyu alışkın olunan oyun kişileri aracılığıyla ele almıştır.

"şair evlenmesi", geleneksel türk tiyatrosunun aksine serim-düğüm-çözüm kısımları bulunan bir olay dizisi üzerine kurulmuştur.

bu anlamda "şair evlenmesi", türk toplumuna ait töresel bir olayı batı teknikleriyle birleştirerek bir ilke imza atmıştır... daha önce de yazılmış olan oyunların varlığından söz edilse de, "şair evlenmesi" ilk türk tiyatro oyunu olarak kabul edilir.

kaynakça: dünya tiyatro tarihi , özdemir nutku *

Şair evlenmesi Türk edebiyatında batılı tarzda yazılmış ilk tiyatrodur. Yapıtın yazıldığı (1859) ve basıldığı (1860) yıllarda Türkiye de Türkçe oyunlar oynanan tiyatro yoktu.