Assèmini
Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.
Ki du boleis bortai in atra bariedadi o grafia, asseguraisì de sciri ita seis faendi.
| Assèmini | |
 |
|
| Nùmene ufitziale: | Assemini |
| Istadu: | Itàlia |
| Regione: | Sardigna |
| Provìntzia: | Casteddu (CA) |
| Ladiore: | 39° 17' Nord |
| Longhiore: | 9° 0' Est |
| Artiore: | m. subra su mare |
| Tirada: | 117 km² |
| Populatzione: | 23973 204 biv./km² |
| Apendìtzios: | |
| Comunes lacanantes: | Casteddu, Cabuderra, Dèximu Mannu, Su Masu, Nuxis, Santu Sparau, Santadi, Sarrocu, Sestu, Silìcua, Uda, Santu Perdu |
| Còdighe postale: | 09032 |
| Prefissu telefònicu: | 070 |
| Còdighe istat: | 092003 |
| Còdighe catastale: | A474 |
| Bividores: | Asseminesus |
| Patronu: - Santu - Die |
Santa Luxia 13 Idas |
| Giassu web: | www.comune.assemini.ca.it |
Contents |
[edit] Generalidadis
Bidda e comunu de su Campidanu de Casteddu, in sa Provìntzia de Casteddu.
Sìndigu: de su 2003, Luciano Casula (DS).
[edit] Su sartu
Su sartu fait a du pratziri in tres partis: sa de sa bidda, sa de Makiareddu, sa de Gùturu Mannu.
- Sa bidda: totu sa parti de su sartu a nord de is arrius Mannu e Cixerri.
- Makiareddu: totu sa parti de su sartu a sud de is arrius Mannu e Cixerri. Po su prus est vinculada a sa Zona Industriali.
- Gùturu Mannu: est un'ìsula comunali ki abratzat su cursu artu de s'arriu Santa Luxia, cumentzendi de sa crèsia omònima e tirendi finas a su sartu de Santadi.
[edit] Stòria
No scieus beni de candu dui siat sa bidda de Assèmini. In su sartu suu ant agatau arrastus antistòrigus, fenìtzius, cartaginesus, arromanus, forsis bizantinus. In prus, sa bidda da nòminant in cartas de s'edadi de mesu. Assèmini, de s'antigòriu, no est mai abarrada sentza de bividoris. In s'edadi de mesu fiat in su Juigau de Càlari, in sa curadoria de Dèximu, in s'obispau de Casteddu. Cunserbat in sa cresiedda de Santu Juanni, de orìgini bizantina, unas cantu iscriiduras juigalis in lìngua grega, de su sèculu XI. A s'arrutroxa de su Juigau de Càlari (1258) d'at incorporada s'Arrepùbriga de Pisa, finas a su 1325, candu is Cadelanus funt lòmpius a ndi bogai is Pisanus e a s'apoderai sa parti insoru de sa Sardinja. In edadi moderna fiat in sa Contea de Kirra, fintzas a s'acabu de su feudalismu.
[edit] Su nòmini
Su nòmini: dui funt unas cantu teorias, ma is prus de importu funt duas.
Bitori Anjus narat ca su nòmini fiat Assèmini o Arsèmini, e de custu medas ant supostu una forma originarja *Arx munita* o cosas de aici, comenti parit testimonjai Gironi Fara puru. Su fatu ca in bidda no apant agatau mai su tanti de contonis de perda bastantis po is murus de una fortilesa no depit ponni barrancu: in su sartu de Terrarba s'agatàt unu muru de làdiri aici tostau ki podiat arrempratzai sa perda.
S'atra possibilidadi est ca su nòmini siat de arrèxini semìtiga, fenìtzia o araba. Is fenìtzius biviant in custus logus, e una de is deidadis insoru, su deus Eshmun, du venerànt in d-unu tempru ki at lassau pagus arrastus in s'oru de su stàinu de Santa Illa, pagu atesu de sa bidda. Is Arabus parint ki apant cunkistau parti de sa Sardinja in sa gherra de Mujahid, e si siant aposentaus in d-unas cantu biddas e finas in Assèmini: de custu podint essi indìtzius is mudas aportadas a sa cresiedda grega de Santu Juanni, unus cantu nòminis de logu ("su Mortroxu de su Moru", "arriu Sa Nuxedda" etc.), unas cantu monedas e iscriiduras arabas agatadas in su Setixentus e in s'Otuxentus acanta de sa crèsia.
