Zhang Yimou
Z Wikipedii
| Zhang Yimou | |
| Chińskie nazwisko i imię | |
| Hanyu Pinyin | Zhāng Yìmóu |
| Wade-Giles | Chang Yi-mou |
| Spolszczenia | – |
| Zn. tradycyjne | 張藝謀 |
| Zn. uproszczone | 张艺谋 |
Zhang Yimou (wym. czang i-mou, ur. 14 listopada 1950 r.) - chiński reżyser filmowy, scenarzysta, operator, producent i aktor.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
Urodził się w rodzinie, która w stosunku do władz była mocno opozycyjna, takie pochodzenie nie wróżyło dobrej przyszłości. Jego ojciec był oficerem w armii Czang Kaj-szeka, przywódcy Kuomintangu, partii zwalczającej Mao Tse-tunga. Starszy brat, z powodu oskarżenia o szpiegostwo, uciekł na Tajwan. Rewolucję Kulturalną rodzina Zhangów spędziła na wsi, gdzie byli przydzieleni do najgorszych robót. Yimou został później przydzielony do pracy w fabryce włókienniczej, co, pomimo fatalnych warunków, uznał za uśmiech losu. Aby kupić swoją pierwszą kamerę, sprzedawał krew. Do szkoły filmowej dostał się w wieku 27 lat, ale nauki nie rozpoczął, gdyż uznano, że jest za stary. Po wielu odwołaniach, również na szczeblu ministerialnym, został studentem. Był związany z jedną z najsłynniejszych chińskich aktorek Gong Li, odtwórczynią głównych ról w kilku jego filmach (m.in. Zawieście czerwone latarnie), ale ponieważ związek ten był pozamałżeński, Komunistyczna Partia Chin zmusiła ich do rozstania. Jest przedstawicielem tzw. Piątej Generacji twórców kina chińskiego.
[edytuj] Charakterystyka twórczości
Zaczynał jako operator i filmy przez niego wyreżyserowane charakteryzuje nadzwyczajna dbałość o piękno i precyzję wizualną. W pierwszych filmach, niesłychanie wysmakowanych plastycznie dramatach, zdawał się szmuglować zawoalowaną, metaforyczną krytykę państwa totalitarnego. Tak interpretowano np. Zawieście czerwone latarnie - absolutna władza pana domu ma być aluzją do porządku społeczno-politycznego Chin.
W 2003 roku przyszedł przełom, którego się nikt po nim nie spodziewał. Zhang Yimou włączył się w nowy rozdział kina wschodnich sztuk walki, rozpoczęty filmem Przyczajony Tygrys, Ukryty Smok Anga Lee. Lee był pierwszy, ale to Yimou okazał się twórcą nawiększych jak dotąd dzieł zrewolucjonizowanego kina kung-fu: Hero i Dom Latających Sztyletów. Elektroniczną obróbkę choreografii sztuk walki połączył z niespotykanym dotąd w kinie tego gatunku wyrafinowaniem estetycznym i precyzją wywodu o charakterze filozoficznym.
Hero opowiada historię, którą można uznać za przyznanie się Zhanga Yimou do klęski w starciu z państwem chińskim, ale też jest wyrazem chińskiej aksjologii: prawa jednostki ustępują przed prawami władzy, grupy, państwa. Dom Latających Sztyletów utrzymany w tej samej poetyce, okazał się jednak znowu przewrotny. Tym razem jest to piękna opowieść o tragicznej miłości, która tylko używa konwencji kung-fu jako sztafażu. Prawa jednostek muszą przegrać z prawami polityki, ale tragiczny ton opowieści sprawia, że moralna racja stoi po stronie jednostek.
[edytuj] Filmografia
[edytuj] Reżyseria
- Cesarzowa (满城尽带黄金甲 2006)
- Tysiące mil samotności (千里走单骑 2005)
- Dom latających sztyletów (十面埋伏 2004)
- Hero (英雄 2003)
- Szczęście na raty ((幸福时光 2001)
- Droga do domu (我的父亲母亲 1999)
- Wszyscy albo nikt (一个都不能少 1999)
- Zachowaj spokój (有話好好說 1997)
- Lumière i spółka (Lumière and Company 1995)
- Szanghajska triada (搖呀搖﹐搖到外婆橋 1995)
- Żyć (活着 1994)
- Historia Qiu Ju (秋菊打官司 1992)
- Zawieście czerwone latarnie (大紅燈籠高高掛 1992)
- Ju Dou (菊豆 1991)
- Codename Cougar (代號“美洲豹” 1989)
- Czerwone sorgo (紅高梁 1987)
[edytuj] Scenariusz
- Cesarzowa (满城尽带黄金甲 2006)
- Tysiące mil samotności (千里走单骑 2005)
- Dom latających sztyletów (十面埋伏 2004)
- Hero (英雄 2003)
- Soul of a Painter 1985
[edytuj] Aktor
- The Turandot Project (图兰朵 2000)
- Zachowaj spokój (有話好好說 1997)
- A Terracotta Warrior 1989
- Czerwone sorgo (紅高梁 1987)
- Old Well 1986
