Zamach stanu w Polsce (1919)
Z Wikipedii
Zamach stanu w 1919 (Zamach Januszajtisa) został przeprowadzony w nocy z 4 stycznia na 5 stycznia 1919 przez środowiska prawicowe i miał na celu obalenie rządu Jędrzeja Moraczewskiego. Zamach nie powiódł się. Inicjatorami byli m.in. pułkownik Marian Januszajtis-Żegota oraz książę Eustachy Sapieha.
Spis treści |
[edytuj] Przyczyny zamachu stanu
- Utworzenie przez Józefa Piłsudskiego, wbrew złożonej ustępującej Radzie Regencyjnej obietnicy utworzenia Rządu Jedności Narodowej, lewicowego rządu składającego się z posłów PPS i PSL "Wyzwolenie" z Jędrzejem Moraczewskim na czele.
- Socjalistyczne zmiany dokonywane przez rząd Moraczewskiego, m.in. uformowanie państwowej milicji ludowej, ustanowienie powiatowych Komisarzy Rządu Ludowego.
- "Oddolne" ruchy dokonywane przez w.w. komisarzy, objawiające się m.in. masowym zastępowaniem herbów państwowych orłem bez korony, usuwaniem krzyży ze ścian państwowych budynków.
- Nasilanie się w społeczeństwie nastrojów rewolucyjnych, milczenie władz w sytuacji rosnącej liczby przykładów kradzieży własności prywatnej (bezprawne zabieranie fabryk przez robotników, wyganianie właścicieli folwarków przez chłopów)
[edytuj] Idea zamachu stanu
Idea zrodziła się w środowiskach wojskowych. Przyczyną tego może być fakt, iż w garnizonie warszawskim nie było w tym okresie oddziałów pochodzenia legionowego oraz brak zaufania oficerów do Naczelnika Państwa. W skład utworzonego w konspiracji Komitetu Politycznego weszli głównie przedstawiciele środowisk konserwatywnych i endecji, a na jego czele stanęli m.in. Marian Januszajtis-Żegota, Tadeusz Dymowski, Jerzy Zdziechowski, Witold Zawadzki, Eustachy Sapieha. Do postulatów KP należało m.in. powołanie Rządu Jedności Narodowej z Ignacym Paderewskim na stanowisku premiera, ustanowienie Józefa Hallera Wodzem Naczelnym.
[edytuj] Przebieg zamachu stanu
Zamach stanu rozpoczął się 4 stycznia 1919 roku o godzinie 23.00. Spiskowcy wysłali na miasto kompanię podchorążych i formacje Straży Narodowej, które aresztowały premiera Moraczewskiego, ministra Thugutta i ministra Wasilewskiego oraz komendanta rządowej Milicji Ludowej. Oddziały wierne rządowi szybko udaremniły zamach, otoczyły i rozbroiły spiskowców i uwolniły aresztowanych ministrów.
Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
[edytuj] Zakończenie zamachu stanu
Zamach stanu zakończył się bez walki kapitulacją zamachowców. Józef Piłsudski zdecydował się ośmieszyć zamachowców i zamiast uczynić ich męczennikami, zwymyślał ich i puścił wolno.
[edytuj] Skutki zamachu
- Większość oficerów biorących udział w zamachu pozostała w armii
- 16 stycznia Piłsudski zmusił rząd Moraczewskiego do rezygnacji; nowy premier, Paderewski, utworzył Rząd Jedności Narodowej. W jego skład, jako minister skarbu, wszedł m.in. jeden z zamachowców, Jerzy Zdziechowski
- Książę Sapieha został mianowany ambasadorem w Anglii
- Januszajtis-Żegota przeszedł w stan spoczynku, został mianowany wojewodą nowogródzkim
[edytuj] Linki zewnętrzne
Zamach Januszajtisa- Muzeum Historii Polski
