Współczulne zapalenie oka

Z Wikipedii

	Inne zapalenia wnętrza gałki ocznej
(ophthalmia sympathica)
ICD-10:	H44.1
H44.1.0 {{{X.0}}}
H44.1.1 {{{X.1}}}
H44.1.2 {{{X.2}}}
H44.1.3 {{{X.3}}}
H44.1.4 {{{X.4}}}
H44.1.5 {{{X.5}}}
H44.1.6 {{{X.6}}}
H44.1.7 {{{X.7}}}
H44.1.8 {{{X.8}}}
H44.1.9 {{{X.9}}}

Współczulne zapalenie oka (sympatyczne zapalenie oka, zapalenie współczulne błony naczyniowej, łac. ophthalmia sympathica, ang. sympathetic ophthalmia, SO) – zapalenie jagodówki (uveitis), przebiegające z ziarninowaniem, dotyczące obu gałek ocznych, będące następstwem urazu mechanicznego jednego oka. Jest to najpoważniejsze powikłanie jednostronnej rany oka, ponieważ w jego następstwie pacjent może całkowicie stracić wzrok. Objawy rozwijają się w przeciągu dni, miesięcy, a nawet lat. W patogenezie tej niezwykłej choroby biorą udział autoprzeciwciała.

Spis treści 1 Objawy kliniczne 2 Epidemiologia 3 Patofizjologia 4 Morfologia 5 Rozpoznanie 6 Zapobieganie i leczenie 7 Historia 8 Ciekawostki 9 Przypisy 10 Bibliografia 11 Linki zewnętrzne

[edytuj] Objawy kliniczne

Wczesnymi objawami są pojawiające się w zdrowym oku po urazie drugiego oka mroczki, zamazane widzenie, utrata akomodacji (odruchy na zbieżność i nastawność ujemne). Rozwój choroby może prowadzić do ciężkiego zapalenia tęczówki przebiegającego z bólem i fotofobią. Siatkówka zwykle pozostaje niezajęta przez proces zapalny. Może wystąpić siwienie rzęs. Objawy pojawiają się zwykle 2-12 tygodni po pierwotnym urazie drugiego oka (80% przypadków). Odnotowano wszakże izolowane przypadki bardzo szybkiego (1 tydzień po urazie) jak i bardzo opóźnionego (66 lat) zachorowania.^[1]

[edytuj] Epidemiologia

Współczulne zapalenie oka występuje w 0,2-0,5% przypadków jednostronnego urazu oka. W przypadku jatrogennego urazu podczas operacji ryzyko jest jeszcze mniejsze i wynosi mniej niż 0,1%.^{[potrzebne źródło]} Płeć i pochodzenie etniczne nie mają wpływu na częstość zachorowań. Obecnie ta jednostka chorobowa spotykana jest rzadko, najprawdopodobniej ze względu na mikrochirurgiczne zaopatrywanie ran i antybiotykoterapię.

[edytuj] Patofizjologia

Uważa się, ze sympatyczne zapalenie oka jest procesem autoimmunologicznym i wiąże się z kontaktem komórek układu odpornościowego człowieka z antygenami gałki ocznej, zwłaszcza antygenami bogatych w melaninę struktur komórkowych zewnętrznej warstwy siatkówki, komórek nerwowych i barwnikowych siatkówki. Normalnie, antygeny te nie mają styczności z limfocytami; gdy po urazie są eksponowane, organizm może je rozpoznać jako "obce" i wytworzyć humoralną odporność na te antygeny. Produkowane przeciwciała pojawiają się w krążeniu i w szybkim czasie uszkadzają zdrowe tkanki drugiego oka.

[edytuj] Morfologia

W badaniu mikroskopowym w obydwu oczach stwierdza się rozlane ziarniniakowe zapalenie błony naczyniowej. Widoczny jest naciek z limfocytów, pojedynczych plazmocytów i eozynofilów (charakterystycznych dla wczesnego okresu choroby) i ziarniniaki z komórek nabłonkowatych i pojedynczych komórek olbrzymich wielojądrowych. Ponadto naciek zapalny powoduje pogrubienie naczyniówki a w siatkówce można stwierdzić perivasculitis. Pomiędzy błoną podstawną Brucha a nabłonkiem barwnikowym siatkówki obecne są charakterystyczne guzki (guzki Dalena-Fuchsa) zbudowane z komórek nabłonkowatych, makrofagów które sfagocytowały pigment i pobudzonych komórek nabłonka barwnikowego.

[edytuj] Rozpoznanie

Rozpoznanie opiera się na wywiadzie (historia jednostronnego urazu oka w okresie ostatnich miesięcy) i badaniu okulistycznym. Współczulne zapalenie oka różnicuje się z rzadkim zespołem Vogta-Koyanagiego-Harady, którego patomechanizm jest prawdopodobnie zbliżony, ale pacjent nie ma urazu oka w wywiadzie. W obydwu tych jednostkach chorobowych można stwierdzić krążące przeciwciała przeciw antygenom jagodówki; specyficzność tego testu jest jednak niewielka, ponieważ w przewlekłym zapaleniu jagodówki również jest on dodatni.

[edytuj] Zapobieganie i leczenie

Zapobieganie współczulnemu zapaleniu oka wymaga usunięcia pierwotnie uszkodzonej gałki ocznej w okresie pierwszych 7-10 dni od urazu. Oczywiście, jeżeli funkcje pierwotnie uszkodzonego oka są choć częściowo zachowane, odstępuje się od tej procedury (ryzyko jest bardzo niskie). Podstawą zapobiegania i leczenia SO jest immunosupresja. Lekiem z wyboru są kortykosteroidy.

[edytuj] Historia

Pierwszy opis choroby dał Hipokrates. Symptomatologię dokładnie opisał William MacKenzie w 1840 roku, a obraz mikroskopowy zbadał Ernest Fuchs w 1905 roku.

[edytuj] Ciekawostki

Sympatyczne zapalenie oka opisał Witkacy w swojej młodzieńczej powieści 622 upadki Bunga, czyli demoniczna kobieta (1911). W epilogu Bungo idąc przez las uszkadza sobie patykiem świerkowym jedno oko, a potem traci wzrok w obu.^[2] Sugerowano, że sympatyczne zapalenie oka przeszedł Louis Braille, który w dzieciństwie zranił się w lewe oko by potem utracić wzrok również w prawym.^[3]

Przypisy

[edytuj] Bibliografia

• Jerzy Stachura, Wenancjusz Domagała Patologia znaczy słowo o chorobie. Tom II. Patologia narządowa. Część 2. Wydawnictwo PAU, Kraków 2005, ISBN 83-88857-91-6.
• Okulistyka. Podstawy kliniczne. Maria Hanna Niżankowska (red.). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007, ss. 258-259. ISBN 978-83-200-3224-6. 

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Informacje dla pacjenta na stronie American Uveitis Society (en)