Underclass

Z Wikipedii

Underclass - specyficzna, niejednolita podklasa społeczna, skupiająca ludzi trwale pozostawionych poza nawiasem społeczeństwa (np. biedni, samotne matki, uliczni przestępcy, narkomani, bezdomni, alkoholicy, pozbawieni opieki umysłowo chorzy). Jedną z przyczyn jej powstawania jest uzależnienie się od pomocy socjalnej - skutek uboczny działania państwa dobrobytu (podejście behawioralne) lub skutek uboczny makroekonomicznych przemian gospodarczych (podejście strukturalne). W hierarchicznym porządku znajduje się ona na najniższym szczeblu drabiny społecznej.

Wyróżnikami członków "underclass" są: trwała nieobecność na rynku pracy, przynależność kulturowa i rasowa, segregacja przestrzenna.

Podstawowe składniki identyfikujące jej obecność:

• bezrobocie wśród młodych mężczyzn
• przestępstwa dokonywane przeciwko osobom
• duża liczba dzieci przychodzących na świat w rodzinach dysfunkcyjnych

[edytuj] Poziomy analizy "underclass"

Według Mary Daly istnieje pięć poziomów analizy "underclass":

1. przestrzenny - znajdowania się w bliskości przestrzennej z innymi osobami w podobnej sytuacji ekonomiczno-społecznej.
2. strukturalny - wykluczenie społeczne i marginalizacja
3. temporalny - trwanie określonych warunków i zachowań przez dłuższy czas
4. deprywacji - równoczesne doświadczanie różnych problemów społecznych (np. bieda, alkoholizm i złe warunki mieszkaniowe)
5. kulturowy - cechy "kultury ubóstwa" jako podobieństwa kulturowe

[edytuj] Koncepcja "kultury ubóstwa" Oscara Lewisa

Według niektórych badaczy da się wyróżnić w miarę homogeniczny świat podkulturowy "underclass", na który składają się brak umiejętności planowania przyszłości, rezygnacja, fatalizm i tolerancja dla patologii. W koncepcji Oscara Lewisa, długotrwałe ubóstwo ma nadbudowę kulturową - nędza ma odrębną strukturę i zasady funkcjonowania, w tym sensie tworzy subkulturę.

• "kultura ubóstwa" jest charakterystyczna dla grupy najuboższej w społeczeństwie.
• bieda jest dziedziczna
• na poziomie rodziny brak jest dzieciństwa jako etapu chronionego,
• powszechną formą związków są konkubinaty lub związki matriarchalne
• na poziomie psychologicznym wiąże się ona z poczuciem zepchnięcia na margines, bezradnością, uzależnieniem, widzeniem siebie jako kogoś gorszego od innych.

Anthony Giddens stwierdza, że o ile początkowo pojęcie "underclass" było klarowne, w wyniku wciągnięcia jej istnienia jako argumentu w krytyce państwa opiekuńczego, rozwodniło się i uległo upolitycznieniu.

[edytuj] Literatura

• Zygmunt Bauman, Zbędni, niechciani, odtrąceni - o biednych w zamożnym świecie, Kultura i społeczeństwo" 2: 3-18, 1998.
• Henryk Domański, Polska underclass?, Wiadomości kulturalne 7:9, 1998.
• John Kenneth Galbraith, Istota masowego ubóstwa, Warszawa 1987.
• Arkadiusz Karwacki, Dominik Antonowicz, Underclass i kultura biedy w środowiskach popegieerowskich w kontekście sporów teoretycznych i interpretacyjnych, Studia socjologiczne, 2003 nr 3 (170).