Tołhaj

Z Wikipedii

Tołhaj (z węg. tolvaj) lub beskidnik, beskidnicy – zbójnicy karpaccy łupiący głównie karawany kupieckie przemierzające szlaki handlowe od Baligrodu przez Przełęcz Użocką oraz Przełęcz Łupkowską w okresie od XVI do poł. XVIII wieku. Celem ich napadów były również wsie, dwory, cerkwie i kościoły ^[1].

Składali się z biednego chłopstwa i uciekinierów głównie wołoskiego, rusińskiego, węgierskiego i polskiego pochodzenia. Organizowane zbójeckie zastępy podzielone były na roty z własną chorągwią, kapelą zaopatrzoną w bębny i kotły, jako uzbrojenie służyły im muszkiety, łuki, spisy i wekiery. Proceder zbójecki jaki prowadzili wspierali co niektórzy lokalni możnowładcy, z którymi tałhaje dzielili się swoimi łupami, w zamian otrzymując pomoc w przypadku kłopotów. Wśród możnych protektorów tego procederu najliczniejszą była szlachta węgierska m.in. rody Drugethów, Aspermontów, Nagytuczych, Peteylich, Rakoczych, Wesselenych i Rekelych mający swoje dobra w Użhorodzie, Munkaczu, Trenczynie i Chyrowie. Wśród polskiej szlachty taką samą rolę odegrał Wojciech Pamiętowski, który organizował w swoim dworze napady na ziemi halickiej. Pierwszym który podjął się skutecznej walki ze zbójnictwem w Bieszczadach był Piotr Bal. Do znanych schronień bieszczadzkiego zbójnictwa należało Wołosate.

Do obrony przed atakami tołhajów szlachta sanocka powołała straż zbrojną tzw. smolaków.

[edytuj] Znani tołhaje

Andrzej Sawka ur. 1619 (Stebnik) - 1661 Muszyna, ^[2]

[edytuj] Źródła

Oswald Balzer. Regestr złoczyńców grodu sanockiego 1554-1638. 1891

Przypisy

↑ . ”W średniowieczu niezwykle cenną wartością był koń, dlatego napadano na nie najczęściej. Zbójnicy kradli także wino węgierskie (tzw. węgrzyna), ryby, pieniądze i futra. Rabusie grabili kościoły, czasem nawet porywali ludzi, nie gardzili np. posłańcami królewskimi”. [w:] (wykład) Dr Stanisław Sroka. Rozboje w Karpatach w dawnych wiekach. 9 listopada 2007 Sanok. www.esanok
↑ Jozef Maslej. Bardejovské novosti. 2006 XII.