Sztuka krytyczna

Z Wikipedii

Sztuka krytyczna - w polskiej krytyce sztuki (termin w takim rozumieniu wprowadził Ryszard W. Kluszczyński) tym mianem określa się przede wszystkim nurt w polskiej sztuce lat 90., w którego poczet zalicza się umownie zjawiska artystyczne w sposób krytyczny komentujące sytuacje społeczne, polityczne, ekonomiczne, itp., zaistniałe po transformacji ustrojowej 1989 roku.

Ten termin bywa wiązany także z absolwentami z początku lat 90. tzw. "Kowalni" - pracowni rzeźby prof. Grzegorza Kowalskiego na warszawskiej ASP (choć w poczet przedstawicieli sztuki krytycznej zalicza się też gdańskich artystów: Dorotę Nieznalską i Grzegorza Klamana).

W historii sztuki termin ten jest wiązany ze sztuką zachodnią lat 70. W Polsce tym mianem określa się czasem działania artystów aktywnych politycznie oraz tworzących tzw. sztukę ciała w latach 70. i 80., m.in. KwieKulik, Jerzy Truszkowski, Atanazy Wiśniewski, Leszek Przyjemski, Grzegorz Kowalski.

Spis treści

1 Lata 90.
- 1.1 Główni przedstawiciele polskiej sztuki krytycznej lat 90.
- 1.2 Główni krytycy i historycy sztuki, kuratorzy związani z tym nurtem
2 Bibliografia
- 2.1 Literatura
3 Linki zewnętrzne

[edytuj] Lata 90.

Cezurę roku 1989 przyjęto symbolicznie, pierwsze wystawy reprezentujące nurt krytyczny w Polsce miały miejsce w 1993 (Idee poza ideologią) i w 1995 (Antyciała) w CSW Zamek Ujazdowski. Postawy krytyczne w sztuce wywodzą się z twórczości takich artystów, jak Joseph Beuys, akcjoniści wiedeńscy, czy Kolektywu Sztuki Socjologicznej (Collectif d'Art Sociologique). Inspiracją dla artystów były też m. in. teorie Michela Foucaulta, Jacquesa Lacana, oraz ruchu kobiecego. Pod dużym wpływem Foucaulta powstawały prace Zofii Kulik i Grzegorza Klamana. Główne strategie artystyczne nurtu krytycznego to zawłaszczanie języka rozmaitych dyskursów (np. marketingowego, i tych pod które się on podszywa) i cytowanie ich w zmienionym kontekście (subwersja), co ma na celu ujawnienie opresyjności danej sfery (np. rola kobiety w kulturze popularnej), a także eksplorowanie różnych przypadków społecznego marginalizowania, wykluczania, oraz tropienie nieciągłości, paradoksów czy niekonsekwencji tkwiących w potocznej świadomości. Sztuka krytyczna bywała celowo skandalizująca, chodziło bowiem o sprowokowanie publicznej dyskusji na "zadany" temat (z tego też powodu bywa często oskarżana o nadmierną medialność mającą służyć autopromocji artysty. Zarzuty wysuwane z takich pozycji pomijają jednak istotny w tym kontekście ironiczny cudzysłów, jaki dzieła krytyczne zawierają w stosunku do rzeczywistości, ową zmianę kontekstu, a pewien poziom medialności jest w oczywisty sposób niezbędny dla wywołania dyskusji).

[edytuj] Główni przedstawiciele polskiej sztuki krytycznej lat 90.

Paweł Althamer
Anna Baumgart
Marta Deskur
Katarzyna Górna
Grzegorz Klaman
Katarzyna Kozyra
Konrad Kuzyszyn
Zbigniew Libera
Dorota Nieznalska
Joanna Rajkowska
Robert Rumas
Alicja Żebrowska
Artur Żmijewski

[edytuj] Główni krytycy i historycy sztuki, kuratorzy związani z tym nurtem

Bożena Czubak
Ryszard W. Kluszczyński
Izabela Kowalczyk
Piotr Piotrowski
Aneta Szyłak
Jerzy Truszkowski
Ryszard Ziarkiewicz ("Magazyn Sztuki")

[edytuj] Bibliografia

Anda Rottenberg, Sztuka w Polsce 1945-2005, Stentor, Warszawa, 2005, ISBN 83-89315-57-2.
Jacek Zydorowicz, Artystyczny wirus, polska sztuka krytyczna wobec przemian kultury po 1989 roku, Instytut im. Adama Mickiewicza, Warszawa, 2005,ISBN 83-60263-00-0.

[edytuj] Literatura

Izabela Kowalczyk, Ciało i władza. Polska sztuka krytyczna lat 90., wyd. SIC, Warszawa 2003.
Izabela Kowalczyk, Niebezpieczne związki sztuki z ciałem, kat. wyst. Galeria Arsenał, Poznań 2002.
Sztuka krytyczna w Polsce. Część 1: Kwiek. Kulik. KwieKulik. 1967-1998, wyd. Galeria Arsenał, Poznań 1999.
Artur Żmijewski, Drżące ciała. Rozmowy z artystami, wyd. Galeria Kronika - Korporacja Ha!art, Bytom-Kraków 2006.
Artur Żmijewski, Stosowane Sztuki Społeczne, "Krytyka Polityczna" 2006, nr 11-12.
Wokół Drżących ciał Artura Żmijewskiego - zapisy paneli dyskusyjnych, "Ha!art" 2007,nr 27.