Synagoga Cukermana w Będzinie

Z Wikipedii


Synagoga Cukermana w Będzinie
polichromia wewnątrz synagogi
Data budowy	koniec XIX lub początek XX wieku
Tradycja	ortodoksyjna
Budulec	murowana
Obecnie	muzeum
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Polichromia

Synagoga Cukermana w Będzinie - prywatny dom modlitwy znajdujący się w Będzinie w kamienicy przy alei Hugona Kołłątaja 24.

[edytuj] Historia

Synagoga została założona pod koniec XIX lub na początku XX wieku z inicjatywy żony Hercela Cukermana. Pierwsze uroczyste nabożeństwo odbyło się w okresie święta Pesach^[1]. Tak wynika z fragmentu tablicy fundacyjnej, którą przez lata przechowywał w mieszkaniu Bogusław Baliński^[2]. Powstała ona w dawnym mieszkaniu, czego dowodem są m.in. naniesione na zamurowane wcześniej drzwi malowidła^[1]. Mogła pomieścić około 30 osób.

Podczas II wojny światowej wnętrze synagogi zostało zdewastowane i przeznaczone na magazyn Herbatolu^[1]. Wówczas również zamalowano istniejące polichromie. Po wkroczeniu armii radzieckiej do Będzina magazyn został zlikwidowany. Po zakończeniu wojny kamienice należące do rodziny Cukermanów w tym dom modlitwy, zostały sprzedane przez jednego z synów Hercela^[3], Bogusławowi Balińskiemu, który również przez kilka lat mieszkał w domu modlitwy^[1].

W 2005 roku podczas przypadkowego spotkania Adama Szydłowskiego, prezesa Zagłębiowskiego Centrum Kultury Żydowskiej Fundacja JONA z Bogusławem Balińskim, właścicielem kamienicy przy ulicy Kołłątaja 24 otrzymał on informację o istnieniu synagogi w jednym z mieszkań tego budynku.

Wkrótce po zbadaniu lokalu przez ekspertów i znalezieniu polichromii oficjalnie potwierdzono odkrycie jednego z dwunastu przedwojennych domów modlitwy w Będzinie. Większość była zamalowana cienką warstwą farby kredowej, a niezamalowane, przedstawiające kolumny, ołtarz z 12 chlebami pokładnymi znajdowały się za meblościanką. Malowidło posiada wymiary 1 na 1,5 metra i umieszczony jest pod nim napis Lechem hapanim, co z języka hebrajskiego znaczy chleby pokładne.

Na piętrze znajdował się również babiniec, lecz jego obecny właściciel podczas remontu skuł wszystkie tynki. Kobiety śledziły przebieg nabożeństwa przez dziurę w podłodze, otoczoną barierką. Podczas wojny, hitlerowcy wyrwali barierkę oraz zabili deskami otwór^[1].

W sierpniu 2007 roku, po dwóch latach negocjacji udało się skłonić lokatora do opuszczenia mieszkania. W zamian od Urzędu Miasta otrzymał mieszkanie komunalne. Wkrótce lokal wynajęła Gmina Wyznaniowa Żydowska w Katowicach, a odrestaurowaniem go zajęła się klasa historyczna I Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Będzinie.

25 września 2007 roku po gruntownym remoncie i konserwacji polichromii synagoga została udostępniona turystom i uroczyście otwarta w obecności władz miejskich, prezydenta Radosława Barana, mieszkańców miasta oraz Ambasadora Izraela Davida Pelega, który przybił do framugi drzwi specjalnie sprowadzoną z Izraela mezuzę^[4]. W uroczystościach uczestniczyła również Stanisława Sapińska, która w 2006 roku ujawniła pamiętnik Rutki Laskier^[2].

Obecnie trwa spór pomiędzy Gminą Wyznaniową Żydowską w Katowicach, a Bogusławem Balińskim, którzy nie dogadali się co do kwoty wynajmu lokalu. W związku z tym obecny właściciel żądza zwrotu kluczy^[1].