Roztwory stałe
Z Wikipedii
Roztwory stałe - jednorodna pod względem fizycznym, krystaliczna mieszanina dwóch lub więcej izomorficznych substancji, znajdująca się w stałym stanie skupienia. Występowanie roztworów stałych wśród minerałów jest zjawiskiem powszechnym. Przykładem są np. oliwiny, plagioklazy, turmaliny i granaty.
Roztwory stałe powstają gdy między dwoma minerałami dochodzi do wzajemnej zamiany kationu w dowolnej proporcji, tak jak ma to miejsce w przypadku magnezu i żelaza w forsterycie i fajalicie.
Niekiedy substancje, które tworzą roztwory stałe, w wysokiej temperaturze, tracą tę zdolność, gdy temperatura obniża się. Jeśli spadek temperatury jest powolny, następuje rozpad roztworu stałego: substancja, która znajduje się w roztworze w mniejszej ilości, krystalizuje tworząc inkluzje (wrostki), wewnątrz kryształu substancji przeważającej. Zjawisko to jest znane pod nazwą "odmieszania się" roztworu stałego i bywa wykorzystywane jako dowód na to w jakiej temperaturze doszło do rozpadu minerału w trakcie dawnych procesów geologicznych.
Przykładem tego zjawiska są skały magmowe plutoniczne powstałe w procesie zastygania magmy. W miarę ochładzania się skaleń potasowy (ortoklaz) i skaleń sodowy (albit), które tworzyły jeden roztwór stały, rozdzielają się. Rezultatem tego procesu jest powstawanie przerostków tych skaleni, tzw. pertytów (ortoklaz z inkluzjami skalenia sodowego). Gdy ochłodzenie jest gwałtowne (w wypadku lawy wulkanicznej) roztwór stały pozostaje przez długi czas w stanie metatrwałym.
Zobacz też: paramorfoza,właściwości fizyczne i chemiczne minerałów, polimorfizm (krystalografia), izomorfizm (krystalografia), parageneza, idiomorfizm, pseudomorfoza.