Ronald Dworkin

Z Wikipedii

Ronald Dworkin (ur. w roku 1931 w Worcester w stanie Massachussetts w USA), amerykański filozof prawa, krytyk pozytywizmu prawniczego, w szczególności w wersji zaproponowanej przez Herberta Harta.

Dworkin, próbując dowieść, że pozytywistyczna koncepcja prawa wprost jest nie do przyjęcia, stawia trzy tezy:

prawo nie składa się wyłącznie z reguł (norm),
sędzia w procesie rozstrzygania może powoływać się nie tylko na reguły,
nie istnieje ścisły rozdział prawa i moralności.

Zdaniem Dworkina, koncepcja prawa jako zbioru reguł jest nieadekwatna dla przypadków trudnych (hard cases). W przypadku prostym sędziemu dla dokonania rozstrzygnięcia wystarczy odnaleźć odpowiednią regułę; natomiast dla rozstrzygnięcia hard case same reguły nie wystarczą - konieczne staje się wtedy odwołanie do standardów.

[edytuj] Standardy i reguły (zasady i normy prawne)

Standardy i reguły (czy jak przyjęło się to w polskiej nauce prawa zasady i normy prawne) różnią się sposobem funkcjonowania. Reguły (normy) działają na zasadzie "wszystko albo nic", tzn. są albo nie są spełnione. Standardy(zasady) natomiast mogą być spełnione w większym lub mniejszym stopniu. Inaczej niż w przypadku reguł, w razie kolizji standardów nie dochodzi do uchylenia jednego z nich, ale do przyznania w konkretnym przypadku pierwszeństwa jednemu standardowi przed drugim, przy czym oba nadal obowiązują. Normy mają ściśle wyznaczony zakres zastosowania - zasady nie. Ponad to zastosowanie normy ma charakter automatyczny w przypadku zaistnienia danego stanu faktycznego, a zastosowanie zasady ma charakter ocenny - zależny od oceny danej sytuacji przez podmiot stosujący prawo.

[edytuj] Rodzaje standardów

Zatem, według Dworkina na pojęcie prawa składają się dwa komponenty: reguły i standardy. Standardy z kolei dzielą się na dwa rodzaje: principles i policies. Principles to zasady prawne, które mają być przestrzegane dlatego, że stanowią wymóg wynikający z jakiegoś wymiaru moralności (np. sprawiedliwości czy uczciwości). Policies to standardy wytyczające pewne ogólne cele natury społecznej, politycznej, ekonomicznej. Oba rodzaje standardów nakazują spełnienie jakiegoś stanu rzeczy w możliwie najwyższym stopniu, przy czym granicę wyznaczają tu możliwości prawne i faktyczne.

[edytuj] Wolność sędziego

Dworkin nie zgadzał się z Hartem, gdy ten twierdził, że sędzia jest wolny w dokonywaniu rozstrzygnięcia. Zdaniem Dworkina, w przypadku prostym możliwe byłoby kilka równie dobrze uzasadnionych rozstrzygnięć, ale tylko wtedy, gdyby nie obowiązywały standardy; one zatem takiej sytuacji zapobiegają. Sędzia nie jest więc wolny; musi on, w oparciu o reguły i standardy, odnaleźć słuszne rozstrzygnięcie, które jest tylko jedno dla każdego przypadku, zarówno prostego jak i trudnego.