Polskie piekiełko

Z Wikipedii

Polskie piekiełko lub polskie piekło – popularne polskie określenie dotyczące najbardziej negatywnych cech charakterologicznych i społecznych kojarzących się z Polakami. Brak jest jednego, powszechnego znaczenia tego określenia - najczęściej zależy od kontekstu, w jakim został użyty.

Podstawowym utworem literackim nawiązującym do "polskiego piekła" i poniekąd go definiującym, jest opublikowany w 1926w "Cyruliku Warszawskim" (nr 18 z 1926 r.), wiersz Konstantego Indefonsa Gałczyńskiego pt. Piekło polskie. Autor poruszał kwestie narodowych przesądów, zawiści i uprzedzeń (Żydzi, masoni, cykliści), pisząc: a ja nad Piekłem z masonem latałem.

Określenie "polskie piekiełko" ma swoją genezę w dramatycznych kartach historii Polski. Upadek Rzeczypospolitej, rozbiory kraju, brak konsolidacji narodowej w chwilach największej potrzeby – pokazały, że polskie piekiełko może mieć tragiczne skutki.

Polskie piekiełko to:

• synonim zazdrości, zawiści połączonej z ciągłym narzekaniem, apatią, brakiem jakiejkolwiek inicjatywy,
• prywata, działanie poza prawem,
• pojmowanie "patriotyzmu" pod własną korzyść,
• brak zdolności działania "ponad podziałami", wypracowania ogólnego konsensu, kompromisu,
• nieumiejętność konstruktywnej dyskusji, warcholstwo, kłótliwość

Powiedzenie "Ilu Polaków, tyle poglądów" w swoim pejoratywnym znaczeniu chyba najtrafniej oddaje sens "polskiego piekiełka".

Władysław Kopaliński podaje^[1], że wyrażenie polskie piekło spopularyzowane zostało przemówieniem Tadeusza Mazowieckiego, który 31 marca 1990 r. w przemówieniu na posiedzeniu Komitetu Obywatelskiego powiedział: Abyśmy tej zaczynającej się polskiej demokracji nie zamienili w polskie piekło (...) swarów, podgryzań i walk.

Pojęcie "polskie piekło" jako polityczną diagnozę polskich kłótni, swarów podaje również Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny wydany w 2000 r.^[2]

Zjawisko ma swoje odpowiedniki w innych kulturach, np. Paulo Coelho wspomina o "Prawie Jante" w literaturze skandynawskiej. Prawo Jante, znane od wieków w Skandynawii, formalnie ogłoszone w 1933 przez pisarza Aleksandra Sandemose’a w opowiadaniu Uciekinier przełamuje bariery. Jante to nazwa miasta pojawiająca się w książkach, a jego pierwowzorem był duński port Nykobing.

[edytuj] Zobacz też

• sarmatyzm

Przypisy