Polska wersja Czarodziejki z Księżyca

Z Wikipedii

Sailor Moon jest serialem japońskim i tylko w tym kraju nie podległ cenzurze. Licencję na anime dostało wiele krajów europejskich, latynoamerykańskich oraz azjatyckich. Wszędzie, gdzie została wyemitowana, spotkała się z cenzurą lub adaptacjami kulturowymi. Najbardziej ocenzurowana jest wersja amerykańska, w której m.in. wycięto wiele scen scen przemocy i śmierci, modyfikowano wątki LGBT oraz ukrywano nagość. Ze względu na nagromadzenie tych elementów w ostatniej serii, nigdy nie została wyemitowana w USA. Polska wersja Czarodziejki z Księżyca również została w pewien sposób zmieniona, jednak nie tak bardzo jak w innych krajach.

Spis treści

1 Aspekty techniczne
2 Tłumaczenie
3 Cenzura
- 3.1 Cenzura wątków
- 3.2 Cenzura odcinków
4 Manga

[edytuj] Aspekty techniczne

Polskim lektorem była Danuta Stachyra, a tłumaczem Agnieszka Kamińska. W Polsce wyemitowano 197 z 200 odcinków. Pierwszy raz serial był emitowany przez Polsat w latach 1997 - 1999. Został on powtórzony w latach 2000-2001. Później anime można było obejrzeć na kanale Polsat 2. W telewizji został również wyemitowany film Sailor Moon R: The Movie wydany w 1998 roku na kasecie VHS. Za wydanie filmów kinowych była odpowiedzialna Planet Manga. Na nośnikach VHS były wydane cztery filmy:

Na nośniku DVD został wydany jedynie film Sailor Moon Super: The Movie. Został on dołączony do miesięcznika Gry Komputerowe.

W żaden legalny sposób nie dystrybuowano w Polsce specjalnych odcinków Make up! Sailor Senshi i Ami's first love.

[edytuj] Tłumaczenie

Polska wersja zostało przetłumaczona z wersji francuskiej (podobnie jak większość europejskich wersji). Z tego powodu główna bohaterka nazywała się Bunny, a nie Usagi (w celu "zeuropejszczenia" imienia - Usagi to po japońsku królik, zaś Bunny po angielsku to króliczek). Oryginalne imię zostało użyte w wersji polskiej tylko w filmach kinowych. Lektorka z początku nie czytała imienia prawidłowo - fonetycznie "Bunny" zamiast "Bani". Później już się poprawiła w wymawianiu jej imienia, choć zamiast "Bani" mówiła "Bany". Również imię Rei Hino było czytane czasem jako "Rai".

Polskim otaku nie podobało się również przetłumaczenie słowa Sailor na Czarodziejka, gdyż polski wyraz kojarzy się bardziej z baśniowymi wróżkami niż wojowniczkami władającymi potężną mocą.

Sailor Jupiter została przetłumaczona w pierwszych dwóch seriach na Czarodziejkę z Jupitera (choć w języku polskim jej planeta jest nazywana Jowiszem). Dopiero w serii S zmieniono to na Czarodziejkę z Jowisza. Podobny problem wystąpił z Sailor Uranus, która w pierwszym jawnym wystąpieniu przedstawiła się jako Czarodziejka z Uranosa. Później była nazywana już Czarodziejką z Urana.

Niekonsekwentnie tłumaczono pseudonim Sailor V. W odcinku 1 nazywano ją tajemniczą czarodziejką, zaś w odcinku 21 Czarodziejką z Księżyca. Często w ogóle usuwano wzmianki o niej, np. gdy w oryginalnej wersji w odcinku 18 koleżanka Shingo mówi, że jeszcze bardziej niż Sailor V lubi Sailor Moon, w wersji polskiej mówi, że lubi wszystkie czarodziejki, ale najbardziej Czarodziejkę z Księżyca.

Poszczególne Sailor Starlights otrzymały następujące nazwy - Gwiezdna Czarodziejka Walki (Sailor Star Fighter), Gwiezdna Czarodziejka Ocalenia (Sailor Star Maker) i Gwiezdna Czarodziejka Swobody (Sailor Star Healer). Zgodnie z dotychczasowym tłumaczeniem nazw Sailor Senshi powinny zostać nazwane odpowiednio Czarodziejką z Gwiazdy Walki, Czarodziejką z Gwiazdy Stworzenia oraz Czarodziejką z Gwiazdy Uzdrowienia.

Niektórzy wrogowie Sailor Senshi też nie mieli poprawnych nazw:

Imię Królowej Beryl było początkowo niepoprawnie czytane przez lektorkę jako Peril - dopiero z czasem zaczęto używać poprawnej formy.
Siostry Ayakashi (Koan, Beruche, Kalaveras i Petz) miały - podobnie jak w kilku innych europejskich wersjach - imiona Kermesite, Beruchite, Kalaverite i Petzite.
Nazwę grupy Witches 5 przetłumaczono na Domek 5 wiedźm.
Hawk's Eye otrzymał nazwę Sokole Oko, choć słowo hawk oznacza jastrzębia, a nie sokoła.
Sailor Aluminum Siren nie została w ogóle przetłumaczona (pomijając nadanie jej miana czarodziejki), co było niekonsekwencją w stosunku do poprzednich tłumaczeń pseudonimów bojowych wojowniczek.
Sailor Lead Crow, w wolnym tłumaczeniu Ołowiana Wrona, została "ochrzczona" mianem Ognistej Czarodziejki.
Sailor Tin Nyanko (Cynowa Kotka) również nie miała polskiego odpowiednika (poza zmianą Sailor na Czarodziejkę), co podobnie jak w przypadku Aluminum Siren było niekonsekwencją.
W piątej serii, gdy czarne ziarna zmieniały ludzi w demony, chwilę później lektorka mówiła Jestem demonem. W rzeczywistości, każdy z nich mówił: Sailor (imię). Jedyny wyjątek był w odcinku 184. gdy przetłumaczono prawidłowo: Jestem Czarodziej Somonio. Czasem lektorka nic nie mówiła, gdy pojawiała się ta kwestia.

Niezbyt poprawne było tłumaczenie formuły transformacyjnej. W oryginalnej wersji wojowniczki mówiły nazwy potęg opiekuńczych ciał niebieskich, po czym dodawały słowa make up (w luźnym tłumaczeniu przemień mnie lub wstąp we mnie). W polskiej wersji serialu make up zostało przetłumaczone na działaj (w filmach kinowych przetłumaczono je na poprawniejsze przemień mnie). Wyjątkiem była wspólna transformacja Usagi i Chibiusy, w której bohaterki zamiast działaj mówiły pomóż w potrzebie. Z kolei Sailor Starlights, które w wersji oryginalnej przywoływały nazwy poszczególnych opiekuńczych gwiazd, miały wspólną formułę transformacyjną - Gwiezdna potęgo, działaj. Dopiero później otrzymały różne formuły.

Największe kontrowersje wśród fanów anime budziło jednak przetłumaczenie zaklęć, które często zmieniano na brzmiące bardziej dziecinnie, np. przez przedstawianie ich w formie rymowanek. Co prawda często zaklęć wojowniczek nie da się przełożyć na polski dosłownie (podane przy nich tłumaczenie w nawiasach jest tylko propozycją), jednak zdaniem otaku można było je przetłumaczyć lepiej niż tak, jak tego dokonano:

Formuła Sailor V Kick (Kopnięcie Sailor V) nie została przetłumaczona.
Wspólny atak Sailor Moon i Chibi Moon Sailor Moon Kick (Kopnięcie Sailor Moon) przetłumaczono na Księżycowe hop-siup.
Zaklęcie Czarodziejki z Merkurego Shabon Spray (Mydlany spray) zostało przetłumaczone na Mydło, powidło. W filmach kinowych nazywało się, bardziej zgodnie z oryginałem, Mydlany deszcz.
Ulepszona forma powyższego zaklęcia, Shabon Spray Freezing (Mrożący mydlany spray), przetłumaczono na Mydło, powidło, lód.
Źle przetłumaczono także inny atak Sailor Mercury - Shine Aqua Illussion (Iluzja błyszczącej wody) - na Błyszcząca woda siły doda. W wersjach kinowych spotykane jest tłumaczenie Blask wodnej iluzji, co jest bliższe oryginałowi.
Zaklęcie Sailor Mars - Fire Soul (Ognista dusza) - przetłumaczono na Potęgo ognia, działaj, co nasuwało skojarzenia z polskimi formułami transformacyjnymi.
Dwa zaklęcia Sailor Jupiter - Supreme Thunder (Najpotężniejszy grzmot) i Sparkling Wide Pressure (Iskrzący nacisk) - miały wspólną nazwę: Błyskawice, grzmoty ku pomocy. Przez ten manewr widzowie mogli odnieść wrażenie, że Jupiter jako jedyna z Inner Senshi nie zyskała nowego ataku, tylko po prostu zaczęła wykonywać starsze zaklęcie w inny sposób.
Zaklęcie Sailor Jupiter - Jupiter Oak Evolution (Jowiszowe rozwinięcie dębowych liści) - przetłumaczono na Księżyce Jowisza (w filmach kinowych Dębowa rewolucja).
Zaklęcie Czarodziejki z Wenus - Crescent Beam (Półksiężycowy promień) zostało przetłumaczone jako Groch, fasola. Powodem tego tłumaczenia jest to, że tłumaczka pomyliła słowo beam (promień) z bean (fasola). W filmach pojawia się określenie Księżycowy promień.
Crescent Beam Shower (Deszcz półksiężycowych promieni) przetłumaczono na Groch, fasola, silna wola.
Inne zaklęcie Sailor Venus, Venus Love and Beauty Shock (Wenusjański szok miłości i piękna), przetłumaczono na Złocistych serc magiczny krąg (w jednym odcinku na Planeto Wenus, do ataku).
Zaklęcie Petz Dark Thunder (Ciemny grzmot) przetłumaczono na Czarne grzmoty, do roboty.
Atak Sailor Uranus, Space Sword Blaster (Potężny kosmiczny miecz), przetłumaczono na Śmiertelny kindżał.
Atak Czarodziejki z Neptuna - Deep Submerge - przetłumaczono na Wzburzone fale oceanu, do dzieła. Zaklęcie zostało wiernie przełożone w filmach jako Głębokie zaburzenie.
Kolejny atak Czarodziejki z Neptuna - Submarine Reflection (Podwodne odbicie) - przetłumaczono na Zwierciadełko znikadełko.
Atak Sailor Chibi Moon - Pink sugar heart attack (Atak różowych cukrowych serc) - przetłumaczono na Księżycowe perełki, różowe cukierki.
Zaklęcie Twinkle Yell (Migoczący krzyk), używane przez Chibi Moon, nigdy nie było tłumaczone.
Zaklęcia Sailor Starlights - Star Serious Laser (Poważny gwiezdny laser), Star Gentle Uterius (Łagodny gwiezdny Uterius ?) i Star Sensitive Inferno (Wrażliwe gwiezdne Inferno) - zostały przetłumaczone odpowiednio na Gwiezdny atak laserowy, Gwiezdny atak i Gwiezdny atak Inferno.

Dużo więcej zaklęć zostało przełożonych daleko od oryginału, jednak wśród polskich otaku Sailor Moon nie wywołały takiego oburzenia, jak wyżej wymienione.

[edytuj] Cenzura

[edytuj] Cenzura wątków

Cenzura w Polsce najczęściej dotykała tematyki LGBT.

W pierwszej serii nieco zmodyfikowano związek Zoisite i Kunzite, zmieniając w scenie śmierci Zoisite zdanie Kochałem cię na Kochałem cię jak brata, co uczyniło zeń więź przyjacielską. Początkowo planowano pójść śladem amerykańskiej i większości europejskich wersji czyniąc z Zoisite kobietę, ale tłumaczka uznała, że byłoby to zbyt duże odejście od oryginału.

W Polsce często cenzurowano dialogi pomiędzy Haruką a Michiru, np. we fragmencie odcinka 167:

Michiru: I think you eat too many sweets these days... (Uważam, że obecnie jesz za dużo słodyczy)
Haruka: I never listen to that kind of talk outside a bed (Nie słucham takich rzeczy poza łóżkiem.)

W polskiej wersji dialog ów brzmiał:

Michiru: Jesz za dużo słodyczy!
Haruka: To moja jedyna przyjemność.

Pomimo usunięcia odniesień do erotyki i Hotaru zwracającej się do dziewczyn Haruka-papa i Michiru-mama dawano do zrozumienia, że bohaterki są homoseksualistkami (np. chodzenie pod rękę lub atak zazdrości Haruki o Michiru, gdy przyłapuje ją na flircie z Seiyą).

W odcinku 104 zmieniono płeć Tamasaburou, mistrza w parzeniu herbaty, który pojawia się tylko w tym odcinku. Zdecydowała o tym ostatnia scena odcinka, gdy chłopak, zafascynowany Sailor Moon, zakłada żeński mundurek szkolny i nazywa siebie Sailor Tamasaburou (w polskiej wersji Herbacianą Czarodziejką). Płeć Tamasaburou została zmieniona również w amerykańskiej wersji.

W serii SuperS z Fisheye'a (w polskiej wersji - Oko Ryby) - podobnie jak w reszcie Europy i Ameryce Północnej - uczyniono kobietę. W oryginale Fisheye był transwestytą. W polskiej wersji Fisheye jest mężczyzną tylko w części jednego odcinka, gdy jako mężczyzna (a nie - jak zwykle w trakcie swoich misji - jako kobieta) próbuje zdobyć zwierciadło marzeń innego mężczyzny. W wersji japońskiej Fisheye decyduje się na podejście ofiary jako mężczyzna, gdyż uważa, że wytypowany przez niego człowiek jest homoseksualistą (nie stwierdza tego na ekranie, ale można to wydedukować). W wersji polskiej jest podobnie, ale w wyniku uprzedniego przedstawiania Fisheye'a jako kobiety widzowie mogli odnieść wrażenie, iż Oko Ryby posiada moc zmiany płci (podobnie jak niektóre gatunki ryb).

[edytuj] Cenzura odcinków

Początkowo miano nie dopuścić do emisji odcinka 26 z powodu ukazania księdza będącego inkarnacją demona. Zrezygnowano z tego pomysłu, zapewne by nie tworzyć luki w scenariuszu (w tym odcinku było kilka momentów przełomowych - pojawienie się drugiego Tęczowego Kryształu, znalezienie pozytywki Endymiona przez Sailor Moon, ujawnienie dodatkowych mocy Księżycowego Sierpu i zaczątek związku Naru i Umino).

Odcinki 45 i 46 nie zostały wyemitowane w większości krajów emitujących Sailor Moon z powodu nadmiernej ilości walk, a także brutalnych scen śmierci wojowniczek i Endymiona. Odcinków tych nie wyemitowano również w Polsce, jednak według oficjalnego sprawozdania Polsatu stało się tak nie z jego winy, gdyż pozbawioną ich wersję serialu dostał od producenta Sailor Moon. Niezależnie od przyczyny pominięcie tych odcinków było krzywdzące dla widzów, gdyż stanowiły one finał pierwszej serii i rozwiązywały większość jej wątków.

Kolejnym niewyemitowanym w Polsce odcinkiem był odcinek 133. W odcinku tym dużą rolę odegrała zakonnica, na którą bohaterowie patrzą głównie jak na kobietę - Mamoru i Tiger's Eye mówią, że jest piękną kobietą, zaś Chibiusa mówi, że chciałaby być jej córką. W odcinku tym Tiger's Eye udaje przed tą zakonnicą, że usłyszał głos Boga. Później, gdy ta próbuje się przed nim bronić wystawiając krucyfiks i modląc się, on udaje zemdlenie, ale po chwili wstaje i mówi jej, że oglądała za dużo filmów. Potem porównuje jej sytuację do Golgoty i mówi, że Bóg jej nie wysłuchał. W tym samym odcinku Rei mówi, że Kościół przeszkadza w prowadzeniu jej rodzinnej świątyni. Na końcu odcinka z ust Artemisa pada stwierdzenie, że bardzo by chciał, żeby w kościele ślub mogli brać nie tylko ludzie, ale i koty. Ze względu na możliwość oburzenia odcinkiem katolików nie wyemitowano go. Na nieszczęście fanów serialu ten odcinek również należał do przełomowych (pierwsze pojawienie się Diany).

Polsat zastanawiał się również nad niewyemitowaniem odcinków 196-200, gdyż zawarte w nim były sceny brutalnych śmierci dziesięciu postaci, zaś w ostatnim odcinku główna bohaterka i Galaxia pojawiły się całkowicie nagie. Zdecydowano się jednak na ich wyemitowanie, gdyż kończyły one cały serial.

[edytuj] Manga

Manga Czarodziejka z Księżyca została wydana w Polsce przez Japonica Polonica Fantastica w latach 1997-1999. Tłumaczem w pierwszych ośmiu tomach był założyciel firmy, Japończyk Shina Yasuda, stąd w polskiej wersji pojawia się wiele błędów interpunkcyjnych i ortograficznych, np. "pujdziemy", "tą broszkę", "głuwny" itp. Później tłumaczem był Polak, co poprawiło jakość tłumaczenia.

W mandze Usagi również nazywała się Bunny, w dodatku jej nazwisko zapisywano jako Cukino (prawidłowo Tsukino). Wiele razy wrogom zmieniano imiona, a zdania były czasem nieprawidłowe pod względem szyku.

Do tomów 12-17 zostały dodane mini-plakaty. JPF wydało również kalendarz Czarodziejka z Księżyca na 1999 rok.