Perkusja

Z Wikipedii

Perkusja - ogólna nazwa zestawu instrumentów perkusyjnych, posiadająca różne znaczenie w zależności rodzaju muzyki. W szkolnictwie muzycznym oraz muzyce poważnej jest to grupa instrumentów, na których muzyk może grać używając jednego instrumentu, lub dowolnie skompletowanego zestawu, natomiast w muzyce rockowej i często jazzowej tą nazwą określany jest dość typowy podstawowy zestaw instrumentów, który w miarę potrzeby może być uzupełniany o mniej reprezentatywne składniki. W tym drugim znaczeniu (rock, jazz) polskie określenie perkusja jest odpowiednikiem angielskiego drums lub drum kit, natomiast muzyk (najczęściej towarzyszący), grający na różnego rodzaju "przeszkadzajkach", określany jest w języku angielskim jako osoba grająca na percussion.

[edytuj] Zestaw perkusyjny

W skład zestawu perkusyjnego wchodzą:

Zestaw perkusyjny

Zestaw perkusyjny - Terry Bozzio

[edytuj] Bębny

bęben wielki (1) (inne nazwy to: bęben basowy, stopa, bass drum, bęben taktowy, centrala, tołumbas, tamburo grande) jest to najczęściej największy bęben z zestawu. Gra się na nim za pomocą pojedynczego pedału lub tzw. twina lub dwutaktu (2). Najczęściej spotykanym rozmiarem jest bęben 22 calowy (średnica), możemy spotkać również 16 i 26 calowe o różnej głębokości np. 18 cali. Razem z werblem służy do wygrywania rytmu.

floor tom (3) (inne nazwy to: kocioł, low tom, studnia, duży tom-tom; trzeba jednakże pamiętać o tym, że kotły są tak naprawdę innym instrumentem; kocioł jest tu nazwą nieoficjalną) bęben najczęściej stojący na ziemi, może być również podwieszony na ramie perkusyjnej lub statywie. Rozmiar w granicach 16-18 lub więcej cali średnicy o różnej głębokości.

tom-tom (5) (inne nazwy to: półkotły, kotły, high & middle tom, zobacz uwagę przy kotle) ilość ich zależy od skali dźwięku oczekiwanego przez perkusistę. Dzięki śrubom możliwe jest strojenie tomów. Dobrze nastrojone różnią się między sobą kwartą lub tercją. Montowane na trójniku, podwieszane na statywach lub ramie.

rototom jest to bęben o pojedynczym naciągu wyróżniający się brakiem korpusu z membraną napiętą na metalowej, dwuczęściowej ramie.

timbales z rodziny tom-tomów, jednak o znacznie wyższym dźwięku.

oktoban bęben stworzony przez firmę Tama, zwykle o średnicy około 6 cm i różnej głębokości.

werbel (4) (bęben mały, bębenek, snare drum, tamburo militare) najważniejszy instrument z zestawu. Wraz z bębnem basowym służy do wygrywania rytmu. Każdy początkujący perkusista powinien rozpocząć naukę od opanowania gry na werblu. Charakterystyczny dźwięk instrument ten zawdzięcza sprężynie zamontowanej na dolnej części werbla tuż za naciągiem. Standardowy rozmiar to 14 cali średnicy do 9 cali głębokości. Strojony za pomocą śrub, których ilość zależna jest od modelu werbla.

piccolo jest to mały werbel, o wyższym dźwięku, o średnicy i głębokości odpowiednio poniżej 13 i 4,5 cala montowany na statywie lub ramie.

naciąg membrana bębna wykonana z tworzywa sztucznego lub skóry. Naciąg montowany najczęściej z dwóch stron bębna, może być dwuwarstwowy wypełniony olejem, mocowany do bębna za pomocą skręcanych śrubami obręczy umożliwiających strojenie instrumentu.

[edytuj] Talerze

hi-hat (6) są to dwa stykające się równolegle talerze o różnej lub jednakowej grubości montowane na jednym statywie, dzięki pedałowi talerze można obsługiwać nogą wybijając w ten sposób rytm. Zamknięty zestaw wywołuje ciche i krótkie dźwięki, otwarty zaś brzmienie głośne i szumiące. Ciekawym efektem jest dźwięk otwieranego hi-hata, przypominający "csss". Zestaw ten razem z ridem służy do wygrywania rytmu, występuje również w konfiguracji składającej się z dwóch talerzy typu china. Hi-hat można obsługiwać naciskając pedał od statywu.

crash (7) talerz o różnej grubości w rozmiarach od 12 do 21 cali. Jest on używany dla podkreślenia rytmu w granym utworze (podbijania brzmienia bębna basowego lub werbla). Cienkie talerze są cichsze, ich dźwięk jest wyższy, natomiast grubsze wydają głośny, niższy dźwięk. Występuje również talerz typu crash-ride łączący zalety talerzy typu crash i ride.

ride (8) talerz o krótkim i bardzo wysokim dźwięku. W górnej części talerza przy jego otworze występuje tzw. kopułka lub tzw. bell on ride. Ta część jest znacznie głośniejsza od reszty talerza, produkowane są również talerze o nazwie bell wydające dźwięk zbliżony do górnej części ride'a. Ponadto ride może występować z nitami umieszczonymi w dowolnym miejscu powierzchni talerza.

china (9) jedyny wklęsły talerz. Mocowany dowolna stroną w zależności od oczekiwanego brzmienia, w zależności od średnicy i grubości będzie wydawał dźwięk głośny oraz szumiący. Grając na nim za pomocą pałeczek z miękkimi bijakami, możemy uzyskać efekt brzmieniowy zbliżony do dźwięku gongu. Małe rozmiary tj. mini china np. 14 cali często są używane do gry na przemian z ridem i hi-hatem do wygrywania rytmu.

splash (10) zwykle cienki talerz o wielkości od 7 do 12 cali, o brzmieniu krótkim i "szklistym" montowany dowolną stroną.

stax połączenie dwóch talerzy typu crash oraz china, w różnych kombinacjach rozmiarowych.

[edytuj] Inne:

Cowbell

chimes (również wind chimes, dzwonki chińskie) jest to umieszczony na statywie rząd metalowych rurek lub płytek różnej długości.
cowbell przeszkadzajka kształtem przypominająca krowi dzwonek, wydająca również taki sam dźwięk.
tamburyn zamontowany na statywie, gra na nim w tym wypadku odbywa się przez uderzanie pałką.

Na zestawie gra się pałkami (zazwyczaj wykonanymi z drewna):

a w pewnych sytuacjach także specjalnymi miotełkami:

lub tzw. szczotkami perkusyjnymi (inaczej Hot Rods - kilkanaście cienkich witek połączonych plastikową oprawką)

Dźwięki
Części zestawu	Rodzaje gry	Dźwięki (Vorbis)
Werbel	Dźwięk werbla	53 KB ^*
Werbel	Rim shot	46 KB ^*
Bęben basowy	Stłumiony bęben basowy	54 KB ^*
Tom-tomy	Tom 8"	59 KB ^*
	Tom 12"	41 KB ^*
	Floor tom	39 KB ^*
Hi-hat	Zamkniety hi-hat	41 KB ^*
	Otwarty hi-hat	58 KB ^*
	Hi-hat otwierany i zamykany	48 KB ^*
Crash	Uderzenie w talerz	52 KB ^*
Ride	Zwykłe uderzenie	61 KB ^*
	Uderzenie w kopułkę talerza (bell)	71 KB ^*
	uderzenie w krawędź	67 KB ^*

[edytuj] Rozbudowa i używanie zestawu perkusyjnego

Taki zestaw perkusyjny, jakkolwiek powszechnie używany, jest często rozszerzany o innego rodzaju bębny, talerze oraz inne instrumenty perkusyjne. W szczególności w rocku progresywnym, gdzie perkusja spełniała poza rolą wybijania rytmu i nadawania tempa także funkcje melodyczne, a przede wszystkim budowy przestrzeni dźwiękowej i nastroju, uległa wielkiemu rozbudowaniu. Perkusiści tacy jak Terry Bozzio, Carl Palmer, Bill Bruford, Mike Portnoy, Alan White ,James Sullivan rozbudowali swoje zestawy do kilkudziesięciu bębnów, dużej ilości talerzy, dzwonków, gongów, dzwonów rurowych itp.

Rozbudowa zestawu odbywa się poprzez:

zainstalowanie podwójnego pedału (podwójna stopa, twin), lub dodanie dowolnej ilości bębnów basowych obsługiwanego osobnym pedałem
zwiększenie ilości tom-tomów
dodanie mniejszego werbla (tzw. werbel piccolo)
zwiększenie ilości talerzy - oprócz standardowych crash i ride w różnych rozmiarach dochodzą china i splash
dodanie elektronicznych padów czy triggerów wraz z modułem elektronicznym

[edytuj] Notacja perkusyjna

W zapisie perkusyjnym używa się zwyczajnych nut. W odróżnieniu od pozostałych notacji, ich położenie na pięciolinii nie informuje o wysokości dźwięku, lecz o rodzaju instrumentu, który ma w danym momencie wybrzmiewać. Nuty dla bębnów mogą być umieszczone w różnych miejscach na pięciolinii, w zależności od wysokości dźwięku (np tom-tomy). W każdym razie najniżej zawsze znajduje się stopa. Talerze oznaczamy wysoko na pięciolinii, krzyżykami, lub krzyżykami w kółeczku, w zależności od rodzaju.

W sekcji rytmicznej, inaczej niż w przypadku instrumentów tonalnych, możliwe jest skracanie dźwięków pauzami, co niejednokrotnie ułatwia grę. Spowodowane jest to tym, że po uderzeniu w instrument nie istnieje szeroka możliwość dalszego skrócenia dźwięku, zatem (oprócz nielicznych przypadków), nie jest istotne, jak długo on wybrzmiewa.

Talerze: