Pentryt
Z Wikipedii
| Pentryt | |||
|
|||
| Ogólne informacje | |||
| Inne nazwy | PETN' tetraazotan(V) tetrahydroksymetylometanu azotan(V) pentaerytrytu tetraazotan pentaerytrytolu |
||
| Wzór sumaryczny | C5H8N4O12 | ||
| SMILES | C(C(CO[N+](=O)[O-])(CO[N+](=O)[O-])CO[N+] (=O)[O-])O[N+](=O)[O-] |
||
| Masa molowa | 316,14 g/mol | ||
| Wygląd | białe, bezwonne ciało stałe | ||
| Identyfikacja | |||
| Numer CAS | 78-11-5 | ||
| Właściwości | |||
| Gęstość i stan skupienia | 1,773 g/cm3 (20 °C); ciało stałe | ||
| Temperatura topnienia | 141,3 °C (414,45 K) | ||
| Temperatura wrzenia | 210 °C (483,15 K; ±5°) | ||
| Niebezpieczeństwa | |||
 |
|||
| Klasyfikacja UE | Treść oznaczeń: E - wybuchowy |
||
| Temperatura samozapłonu | 190 °C (463,15 K, nie osiąga - rozkład) | ||
| Numer RTECS | RZ2620000 | ||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków standardowych (25°C, 1000 hPa) |
|||
Pentryt (PETN, tetraazotan(V) tetrahydroksymetylometanu, azotan(V) pentaerytrytu, C(CH2ONO2)4, organiczny związek chemiczny z grupy nitroestrów.
Pentryt jest jednym z najsilniejszych kruszących materiałów wybuchowych, który był stosowany w czasie II wojny światowej. Współcześnie znajduje zastosowanie w produkcji materiałów wybuchowych:
- plastycznych - pentrinit (50% pentrytu, 46% nitrogliceryny i 4% koloksyliny),
- sypkich - pentrolitu (różnoprocentowe mieszaniny trotylu i pentrytu).
Ponadto, często wykorzystuje się go jako wtórny materiał pobudzający w detonatorach oraz materiał wybuchowy w lontach detonujących.
Otrzymywany jest przez estryfikację pentaerytrytu mieszaniną nitrujacą. Pentaerytryt otrzymać można w wyniku dysproporcjonowania produktu kondensacji aldolowej aldehydu octowego i mrówkowego w obecności wodorotlenku wapnia:
CH3CHO + 4 CH2O + 0,5 Ca(OH)2 → C(CH2OH)4 + 0,5 Ca(HCOO)2
Najbardziej rozpowszechniona metoda produkcji pentrytu polega na wsypaniu pentaerytrytu do stężonego kwasu azotowego o gęstości 1,51 kg/L i utrzymaniu temperatury 25°C.
PETN tworzy białe lub bezbarwne kryształy o gęstości 1,77 kg/dm3, nie rozpuszcza się w wodzie trudno rozpuszcza się w zimnym alkoholu etylowym, benzenie i toluenie. Dobrze rozpuszcza się w octanie metylu, a najlepiej w octanie etylu (z którego najczęściej jest krystalizowany).
Objętość właściwa gazowych produktów wybuchu wynosi 823 l/kg. Prędkość detonacji 8,3 km/s (przy gęstości 1,7 kg/l). wybucha przy spadku ciężarka o masie 10 kg z wysokości 25 cm. Aby go pobudzić do detonacji wystarczy 10 mg azydku ołowiu lub 5 mg azydku srebra. W stanie suchym łatwo się elektryzuje. Jest znacznie mniej toksyczny niż inne nitroestry.
W postaci flegmatyzowanej służy do wyrobu plastycznych mieszanin wybuchowych (np. PMW typu Semtex lub typu PBX) i do prasowania detonatorów lub niewielkich ładunków kumulacyjnych.
|
Uwaga: Opisane substraty lub produkty są wybuchowe, toksyczne lub łatwopalne, ich nielegalne posiadanie może być przyczyną konsekwencji prawnych z karą pozbawienia wolności włącznie, a eksperymenty z nimi mogą skończyć się poważnymi uszkodzeniami ciała lub nawet śmiercią! |  |
