Niwka (dzielnica Sosnowca)
Z Wikipedii
Współrzędne: 50°14'34" N 19°9'36" E
|
||||
Status | dzielnica | |||
Założono | 1775/1785 (prawa miejskie) | |||
W granicach miasta | od 1953 | |||
Położenie | 50° 14'34'' N 19° 9'36'' E |
|||
Położenie na planie Sosnowca |
Niwka to południowa, wielka dzielnica Sosnowca, w latach 1916 - 1953 samodzielna gmina w powiecie będzińskim.
Graniczy od północy z Dańdówką, od wschodu i południa z Jęzorem, którą to granicę wyznacza przepływająca tutaj rzeka Biała Przemsza, do której na styku dzielnic uchodzi rzeka Bobrek a od zachodu z Modrzejowem i Dębową Górą.
Wschodnią częścią przebiega droga ekspresowa S1 nie posiadająca tutaj węzła a południową droga krajowa nr 79 spełniająca na tym odcinku charakter drogi lokalnej.
W dzielnicy wyodrębnia się:
- Bobrek
- Bór
- Pawiak
- Wygoda (będąca w rzeczywistości historycznym przysiółkiem Dębowej Góry)
Spis treści |
[edytuj] Historia
- przed 1581 - powstanie wsi [1]
- poł. XVIII w. - po 1775 - powstanie wsi targowej [2]
- 1775/1785 - powstanie miasta Niwek. Niepewny fakt uzyskania praw miejskich, być może miasteczko funkcjonowało wyłącznie w oparciu o prawo targowe. [2] Charakter miasta: niewielkie miasteczko nadgraniczne o funkcjach miasta - wrót. Miasteczko zlokalizowane w mikro - konurbacji feudalnej o funkcjach usługowych - (Inne ośrodki zespołu miejskiego: Mysłowice, Modrzejów). [2]
- 1801 - odebranie praw miejskich [3]
- początek XIX w. - rozwój lokalnego górnictwa w rejonie Bobrka
- I poł. XIX w. - budowa Huty "Henryków" (obecnie dawna FMG "Niwka") oraz osiedla patronackiego dla pracowników huty [4]
- lata 30. XIX w. - budowa nowoczesnej drogi do Dąbrowy Górniczej (ob. ul. Wojska Polskiego) [4]
- II poł. XIX w.- XX w. - rozwój górnictwa i przemysłu
- 1916 - okupacyjne władze austriackie powołują gminę Niwka
- 1931 - Liczba ludności: 5752 mieszkańców [2]
- lata 20. i 30. XX w. - próby utworzenia miasta: Niwka-Modrzejów poprzez nadanie praw miejskich gminie Niwka oraz przyłączenie do niej Modrzejowa, pod względem administracyjnym leżącego w granicach Sosnowca [2]
- 1938, 1 sierpnia - uruchomienie pierwszego połączenia autobusowego na trasie Śródmieście Sosnowca - Mysłowice
- 1947 - uzyskanie statusu gminy wiejskiej o miejskich uprawnieniach finansowych [2]
- 1953, 12 września - włączenie gminy (wraz z os. Jęzor) do Sosnowca [2]
- 1954, 30 kwietnia - uruchomienie połączenia tramwajowego na trasie Śródmieście Sosnowca - Mysłowice
[edytuj] Zabytki
- Kościół pw. św. Jana Chrzciciela - do końca XVIII w. kaplica mszalna, od 1787-1788 przebudowa obiektu na murowany kościół, aktualny budynek z lat 1897-1907.
- Zdewastowany układ urbanistyczny małego miasteczka feudalnego w rejonie ul. W. Polskiego, Orląt Lwowskich i A. Śliwki. Brak nawiązań przestrzennych do pierzeji rynkowych. [2]
- Zdewastowany układ urbanistyczno-architektoniczny założenia przemysłowo-mieszkalnego Henryków. Pojedyncze obiekty: m.in. część zabudowy na terenie dawnej FMG, budynek dawnego żłobka. [4]
- Obiekty historyczne nieistniejące:
- Ratusz murowany w narożniku SW/NW dawnego rynku, jednokondygnacyjny: obiekt wybudowany w II poł. XVIII w. nie istnieje od XX w. [2]
- Karczma murowano-drewniana funkcjonowała w okresie od XVIII do XIX w. [2]
- Magazyny solne: obiekty murowane na S od rynku tuż przy nurcie Białej Przemszy: XVIII-XX w. [2]
- Stary cmentarz: najpewniej w rejonie dzisiejszego kościoła: XVIII-pocz. XIX w.? [2]
[edytuj] Inne obiekty i miejsca
- Kąt Trzech Cesarzy lub Trójkąt Trzech Cesarzy. Styk granic zaborów austriackiego z rosyjskim oraz pruskiego Śląska. Miejsce to znajduje sie na terenie dzielnicy Niwka w Sosnowcu w miejscu połączenia się rzek: Czarnej i Białej Przemszy. Na terenie Sosnowca zlokalizowana jest część "rosyjska" i "austriacka", a na terenie Mysłowic część "pruska" dawnego trójpogranicza: pocz. XIX - pocz. XX wieku. Nie jest prawidłowe pojęcie Trójkąt (ponieważ org. Ecke); nie jest poprawne pogranicze trzech zaborów (Śląsk nie był przyłaczony do Prus w ramach, któregokolwiek z 3 zaborów) [5] Najkorzystniej dostać się tam. ok. 1 km ścieżką wzdłuż prawego wału Białej Przemszy od strony Orląt Lwowskich lub od strony Mysłowic lasem: od Brzęczkowic lub Słupnej. Nad miejscem tym dominuje obecnie wiadukt kolei piaskowej.
[edytuj] Przypisy
- ↑ Rejestr powiatu proszowickiego
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 Krzysztofik Robert ; Rocznik Sosnowiecki, 2004; 2005
- ↑ Ładogórski Tadeusz, Przeszłość demograficzna Polski, 1967
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Dumała Krzysztof, Przemiany przestrzenne miast i rozwój osiedli...,1974
- ↑ Źródło: Sulik A., Historia Mysłowic, 2001
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
Dańdówka • Dębowa Góra • Jęzor • Kazimierz Górniczy • Klimontów • Maczki • Milowice • Modrzejów • Niwka • Ostra Górka • Ostrowy Górnicze • Pogoń • Porąbka • Radocha • Rudna • Sielec • Stary Sosnowiec • Środula • Śródmieście • Zagórze