Mitologia sumeryjska
Z Wikipedii
Mitologia sumeryjska to mitologia z południowych terenów Mezopotamii z okresu, kiedy były pod panowaniem Sumerów. Wiele przejęły z niej mitologie Akadu, Babilonii i Asyrii.
Najstarsze dokumenty pochodzą z miasta Uruk, w którym znajdował się kompleks świątynny obejmujący posiadłości ziemskie i dwie wielkie świątynie (ziggurat), jedna boga nieba Anu i druga bogini płodności, miłości i wojny Inanny, uosobienia Wielkiej Matki.
Każde z wielkich miast Sumeru stanowiło ośrodek kultu jakiegoś boga, w Nippur czczono Enlila, w Eridu czczono Enkiego. Zazwyczaj główne bóstwo nazywano "Panem miasta". Utu był Panem Larsy, Nanna Panem Ur, a Ninurta Panem Lagasz. Pomniejszym bóstwom stawiano ołtarze w świątyniach głównych bogów i niewielkie kapliczki.
Kultura Sumeru przeżyła swój okres świetności między III a II tysiącleciem p.n.e., wtedy powstały pierwsze poematy opowiadające o bogach, najstarsze z nich są datowane na około 2500 p.n.e., późniejsze na około 1700 p.n.e. W jeden z najstarszych mitów kosmologicznych stworzycielką życia jest bogini Nammu (pierwotne wody), która przez partenogenezę zrodziła pierwszą parę bogów: Niebo (An) i Ziemię (Ki). Oni byli rodzicami boga powietrza Enlila.
Według innego mitu, po oddzieleniu nieba i ziemi Enlil sporządził motykę i zrobił nią dziurę w ziemi, a z tej dziury wyrósł jak roślina pierwszy człowiek. Inny mit o tej samej tematyce przypisuje stworzenie pierwszego człowieka Enkiemu i Inannie. Ponieważ bogowie byli zmęczeni staraniem o zapewnienie sobie pożywienia, Enki wpadł na pomysł ulepienia z gliny człowieka, któremu dałaby życie Bogini Matka. Tak powstali ludzie i ich zasadniczym obowiązkiem jest zapewnić pożywienie bogom.
"Gdy królestwo boże zstąpiło na ziemię, rozkwitło w Eridu" - tym tekstem otwiera się najstarsza lista sumeryjskich królów, świadczy to o przekonaniu Sumerów, że władza zstąpiła z nieba i przez niebo jest usankcjonowana. Pierwszy król Alilim panował 28800 lat, a drugi Alagar 36000 lat, co przypomina długowieczność Adama i jego potomków w Starym Testamencie. Ta długowieczność władców Sumeru kończy się wraz z potopem.
Pierwsza triada najważniejszych bogów obejmowała: Anu, Enlila i Enki. Druga triada bogów astralnych składała się z: Nanny (Księżyca), Utu (Słońca) i Inanny bogini gwiazdy Wenus.
Obok ziemi istniał jeszcze raj Dilmun, w którym nikt nie chorował i nie umierał, oraz świat podziemny Kur, w którym królowała starsza siostra Inanny Ereszkigal.
Najważniejszym świętem religijnym Sumeru, było święto Nowego Roku (a-ki-til), obchodzone przez Babilończyków (akitu).
Po części mitologia sumeryjska jest znana z eposu o Gilgameszu i poematu kosmogonicznego Enuma Elisz. Do ważniejszych bóstw zaliczają się:
- Anu (An) - bóg nieba
- Abzu (Apsu) - ocean słodkich wód
- Dumuzi (Tammuz) - bóg wiosny i urodzaju, opiekun pasterzy, kochanek Isztar
- Enki - bóg słodkich wód, czczony w Eridu
- Enlil - bóg powietrza, ojciec Nanna
- Ereszkigal - bogini śmierci i świata podziemnego, siostra Isztar
- Inanna - bogini miłości i wojny, czczona głównie w Uruk, utożsamiana z babilońsko-asyryjską Isztar
- Iszkur - bóg burzy
- Ki (Uras)- ziemia
- Nammu - bogini pierwotnego morza
- Nanna (Enzu) - bóg księżyca, syn Enlila i Ninlil, ojciec Utu
- Ningal - żona Nanna
- Ninhursag - bogini matka, symbol życia i płodności ziemi
- Ninlil - żona Enlila, matka Nanna
- Nintur - opiekunka ciężarnych kobiet
- Tiamat - bogini słonego oceanu, matka bogów
- Utu - bóg słońca, syn Nanna
[edytuj] Źródła
(dla wymienionych bóstw)
- M. Leach Leksykon bóstw, wyd Atena, 1992 Poznań, ISBN 83-85414-30-4
- K. McLeich Leksykon mitów i legend świata wyd. Książka i Wiedza, Warszawa 2001 ISBN 83-05-13168-8
