Madrygał
Z Wikipedii
Madrygał wokalna forma muzyczna - jest to utwór wokalny wielogłosowy zwykle poruszający treści o tematyce świeckiej. Popularny w okresie XIV-XVI wieku.
Charakterystyczne dla madrygału jest to, iż reprezentuje on formę całkowicie przeimitowaną - co oznacza, że tekst poetycki determinuje strukturę muzyczną.
Najchętniej stosowane przy madrygałach teksty to: sonet, canzona, hymn, oda, oktawa
Madrygał to także gatunek poezji lirycznej ukształtowany we Włoszech w XIV w., później krótka pieśń miłosna.
[edytuj] Europa
Europejski madrygał rozwijał się wraz z formą muzyczną o tej samej nazwie. Miał określoną budowę stroficzną;
- XIV-XV w. Włochy (Petrarka)- składały się z dwóch tercetów (o rymach aabbcc lub abcabc) i jednego lub dwóch dystychów. Muzyka tercetów była identyczna, dystychów różna.
- XVI w.- utwór 13 wersowy o budowie dychotomicznej (11+2). Przestała w nim dominować tematyka miłosna, pojawiły się np madrygały wojenne. Z pieśni ludowej zmienia się na dworską i traci ścisły związek z muzyką.
- XVII w. (G.B.Marinii)- gatunek poezji miłosnej, wyrafinowanej.
Poza Włochami, tworzyli również Francuzi, Hiszpanie, Niemcy, Anglicy, Niderlandczycy, Polacy.
[edytuj] Polska
- XVI w.- środowisko dworskie; madrygały przyjmowane z Europy, lub tworzone w kraju na styl włoski. Twórcy: Jan z Lublina, Jan Kochanowski (ślady poetyki madrygału w pieśniach)
- W baroku- madrygały na styl Marina; twórcy: M. Grodziński (o treści erotycznej), J.A.Morsztyn.
Tylko niektóre madrygały staropolskie spełniały ściśle rygory wersyfikacyjne. Madrygały wojenne- S.Grochowski; Łacińskie madrygały religijne- M.K.Sarbiewski.
źródło: Słownik literatury staropolskiej
