Jon Fosse

Z Wikipedii

Jon Fosse (ur. 29 września 1959 w Haugesund) norweski pisarz i dramaturg. Fosse dorastał w Strandebarm w gminie Kvam w regionie Hardanger. Obecnie mieszka w Bergen. Uznany za jednego z najwybitniejszych współczesnych dramatopisarzy europejskich. Pisze w języku nynorsk.

Zadebiutował w 1983 roku powieścią Raudt, svart (Czerwone, czarne). Jego pierwsza sztuka teatralna Og aldri skal vi skiljast (I nigdy się nie rozłączymy) wystawiona została w 1994. Jest autorem powieści, poezji, książek dla dzieci, esejów i sztuk teatralnych. Jego twórczość zalicza się do norweskiego postmodernizmu. Książki Fossego przetłumaczono na ponad 40 języków, w tym polski, a dramaty wystawiono na ponad 120 scenach świata. O jego znaczeniu niemiecki tygodnik Die Woche napisał: "Na początku był Henryk Ibsen, następnie nie było nic, a teraz mamy Jona Fossego".

Spis treści 1 Twórczość 2 Utwory 2.1 Proza 2.2 Dramaty 2.3 Poezja 2.4 Eseje 2.5 Książki dla dzieci 3 Dramaty Fossego na scenach polskich 4 Źródła

[edytuj] Twórczość

Pisarz wychował się i mieszka na Zachodnim Wybrzeżu Norwegii (Vestlandet), dlatego też akcję swoich utworów umieszcza często w tych właśnie realiach. Fosse mówi o sobie, że nie był zdolnym uczniem. Jako dwudziestolatek zdał maturę i przeprowadził się do Bergen, by rozpocząć studia.

Jego debiut powieściowy (Raudt, svart) ukazał się w 1983 roku, niedługo potem pisarz wydał książkę Stengd gitar (Zamknięta gitara) (1985) i tomik poezji Engel med vatn i augene (Anioł z wodą w oczach) (1986). W 1989 roku wraz z Alf-Kåre Bergiem napisał książkę dla dzieci Uendelig seint (Nieskończenie późno), za którą otrzymał Nagrodę Literacką dla Literatury Dziecięcej w Języku Nynorsk (Den Nynorske barnelitteraturprisen). Była to pierwsza z wielu nagród, którymi uhonorowano Jona Fossego.

Fosse nie tylko pisze książki, ale także tłumaczy je na nynorsk (m.in. utwory Federico Garcíi Lorki), jest autorem "tłumaczenia" na nynorsk napisanego przez Henryka Ibsena w bokmålu poematu dramatycznego Peer Gynt. Od 1994 wraz z innym norweskim pisarzem Janem Kjærstadem redaguje czasopismo "Bøk" ("Książka"). Piastuje także ważne funkcje w norweskich stowarzyszeniach pisarzy.

W 1994 Fosse zadebiutował na deskach Sceny Narodowej w Bergen (Den Nationale Scene) sztuką Og aldri skal vi skiljast. Od tamtej pory napisał 25 sztuk teatralnych. Jego najbardziej znane dramaty to Namnet (Imię) (1995) i Barnet (Dziecko) (1997).

Sam Fosse swoją technikę pisania powieści określa angielskim słowem «writing», gdzie dla autora najważniejszy jest rytm pisania. Rytm powieści odzwierciedla się w sposobie postrzegania świata przez bohaterów. Opowieść nie jest snuta przez narratora wszechwiedzącego, to raczej dialogi i czyny bohaterów pokazują ich uczucia i myśli. Fosse jest minimalistą słowa — jego postacie mówią oszczędnie, często powtarzają swoje kwestie. Słownictwo dramatruga jest bardzo skromne. Akcja w jego utworach rozwija się wolno — to napięcie między postaciami jest tu najważniejsze, a nie wydarzenia. Jona Fossego fascynuje zwyczajność i samotność. Jego bohaterowie borykają się z emocjonalnym chłodem, nieumiejętnością tworzenia więzi międzyludzkich. Ta "zwyczajność" problemów podejmowanych przez pisarza sprawia, że jego utwory cieszą się tak dużym uznaniem.

[edytuj] Utwory

[edytuj] Proza

• Raudt, svart (1983)
• Stengd gitar (1985)
• Blod. Steinen er (1987)
• Naustet (1989)
• Flaskesamlaren (1991)
• Bly og vatn (1992)
• To forteljingar (1993)
• Prosa frå ein oppvekst (1994)
• Melancholia I (1995)
• Melancholia II (1996)
• Eldre kortare prosa med 7 bilete av Camilla Wærenskjold (1998)
• Morgon og kveld (2000)
• Det er Ales (2004)

[edytuj] Dramaty

• Og aldri skal vi skiljast (1994)
• Namnet (1995)
• Nokon kjem til å komme (1996)
• Barnet / Mor og barn / Sonen (1997)
• Gitarmannen (1997)
• Natta syng sine songar / Ein sommars dag (1998)
• Teaterstykke 1 (1999)
• Draum om hausten (1999)
• Besøk / Vinter / Ettermiddag (2000)
• Teaterstykke 2 (2001)
• Vakkert (2001)
• Dødsvariasjonar (2002)
• Jenta i sofaen (2003)
• Lilla / Suzannah (2004)
• Dei døde hundane / Sa ka la (2005)
• Teaterstykke 3 (2005)
• Svevn / Varmt (2005)
• Rambuku (2006)

[edytuj] Poezja

• Engel med vatn i augene (1986)
• Hundens bevegelsar (1990)
• Hund og engel (1992)
• Dikt 1986-1992 (1995)
• Nye dikt (1997)
• Dikt 1986-2000 (2001)
• Auge i vind (2003)

[edytuj] Eseje

• Frå telling via showing til writing (1989)
• Gnostiske essay (1999)

[edytuj] Książki dla dzieci

• Uendeleg seint (1989)
• Kant (1990)
• Dyrehagen Hardanger (1993)
• Vått og svart (1994)
• Nei å nei. Hundemanuskripta 1 (1995)
• Du å du. Hundemanuskripta 2 (1996)
• Få å fy. Hundemanuskripta 3 (1997)
• Søster (2000)

[edytuj] Dramaty Fossego na scenach polskich

• Sen o jesieni (Draum om hausten) — Teatr im. J. Słowackiego w Krakowie (premiera 24.10.2004), Teatr im. S. Jaracza w Łodzi (8.04.2006)
• Odwiedziny (Besøk) — Teatr Polski w Poznaniu (31.03.2006)

[edytuj] Źródła

• Wikipedia no
• Media norweskie Aftenposten, Dagblaget, NRK