Japan Aerospace Exploration Agency
Z Wikipedii
Japan Aerospace eXploration Agency (JAXA) (jap. 宇宙航空研究開発機構 Uchū-Kōkū-Kenkyū-Kaihatsu-Kikō?) – japońska agencja kosmiczna. JAXA została utworzona 1 października 2003 przez połączenie National Space Development Agency (NASDA), National Aerospace Laboratory of Japan (NAL) i Institute of Space and Aeronautical Science (ISAS). Główne biuro agencji mieści się w Tokio.
Pierwszą misją realizowaną przez agencję była zakończona niepowodzeniem próba wystrzelenia rakiety H-IIA w listopadzie 2003. Natomiast drugą misją było wystrzelenie próbnika Hayabusa, który we wrześniu 2005 roku wylądował na planetoidzie 25143 Itokawa i który jako pierwszy na świecie w 2010 roku ma przynieść próbki planetoidy.
Roczny budżet JAXA wynosi 1,55 miliarda euro (2006)[1].
Spis treści |
[edytuj] Historia
JAXA została utworzona 1 października 2003 przez połączenie National Space Development Agency (NASDA), National Aerospace Laboratory of Japan (NAL) i Institute of Space and Aeronautical Science (ISAS).
Przed połączeniem, ISAS był odpowiedzialny za prowadzenie badań kosmosu i planet, podczas gdy NAL skupiał się nad technologią lotniczą. NASDA, założona 1 października 1969 roku, zajmowała się rozwojem technologii satelitarnej i rakietowej, a także zbudowała Japoński Moduł Eksperymentalny Kibō, który zostanie przyłączony do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej w czasie trzech lotów wahadłowców kosmicznych w latach 2008 i 2009 (zobacz: etapy montażu ISS). Stara kwatera główna NASDA była ulokowana w miejscu obecnego Centrum Lotów Kosmicznych Tanegashima na wyspie Tanegashima, 115 kilometrów na południe od Kyūshū. NASDA również trenowała japońskich astronautów, którzy odbywali misje kosmiczne na amerykańskich wahadłowcach.
[edytuj] Rakiety
Do wynoszenia satelitów testowych, satelitów meteorologicznych itp. JAXA używa rakiet nośnych H-IIA z byłej agencji NASDA. Do misji naukowych takich jak np. astronomii rentgenowskiej JAXA używa rakiet na paliwo stałe M-V produkcji dawnej ISAS. Dodatkowo, japońska agencja razem z IHI (Ishikawajima-Harima Heavy Industries), Lockheed Martin i GALEX (Galaxy Express Corporation) pracuje nad projektem rakiety GX. Ma ona być pierwszą na świecie rakietą wykorzystującą jako materiał napędowy gaz ziemny w postaci ciekłej (LNG).
Do doświadczeń w górnych warstwach atmosfery JAXA stosuje rakiety SS-520, S-520 i S-310.
[edytuj] Program kosmicznych lotów załogowych
Japonia nie skonstruowała jeszcze własnego załogowego statku kosmicznego i jego rakiety nośnej.
Poszukiwania kandydatów na astronautów rozpoczęto w roku 1984 w związku z ofertą współpracy ze strony NASA w ramach misji Spacelab. W sierpniu 1985 do pierwszego oddziału wybrano: inżyniera Takao Doi, chemika Mamoru Mohri oraz lekarkę Chiaki Mukai. Trening przygotowawczy członków NASDA 1 na terenie Japonii trwał pięć lat. Następnie w kwietniu 1990 rozpoczęły się przygotowania w amerykańskim ośrodku JSC w Houston, przy czym Mori został wybrany do lotu jako specjalista ładunku, a pozostali byli jego dublerami. Ostatecznie we wrześniu 1992 pierwszym profesjonalnym japońskim astronautą NASDA został Mamoru Mohri, który wziął udział w ośmiodniowej misji STS-47 (natomiast pierwszym japońskim kosmonautą jest Toyohiro Akiyama, nie związany z JAXA reporter sieci TBS, który wziął udział w locie radzieckiego Sojuza TM-11 - 2 grudnia 1990 na zasadach komercyjnych (TBS zapłaciła 14 milionów dolarów). Akiyama spędził osiem dni na pokładzie stacji kosmicznej Mir. Do jego obowiązków należało jedynie prowadzenie reportaży z pokładu statku transportowego i Mira).
W 1991 Japonia zgłosiła swój akces do projektu Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. W związku z tym pojawiła się możliwość dołączenia do grona nowych kandydatów na specjalistów misji w ramach programu NASA. W marcu 1992 do składu 14 grupy astronautów wybrany został inżynier Koichi Wakata (cztery tygodnie później oficjalnie zaliczono go do grona astronautów NASDA 2), a w sierpniu 1992 rozpoczął przygotowania ogólne w JSC. Na podobnej zasadzie w maju 1996 do szesnastej grupy astronautów NASA dołączył Soichi Noguchi (NASDA 3) i Mamoru Mohri (NASDA 1). Wcześniej, bo już grudniu 1994 przygotowania wraz z oddziałem numer 15 rozpoczął Takao Doi. Jedynie Chiaki Mukai, jako jedyna zrezygnowała z treningu jako specjalistka misji, niemniej jednak jako specjalistka ładunku dwukrotnie poleciała w kosmos (STS-65, STS-95), po czym zrezygnowała z dalszej kariery jako astronautka.
W marcu 1999 mianowano kolejną trójkę, przeznaczoną do pracy na ISS, ze szczególnym uwzględnieniem przyszłego japońskiego modułu Kibō. W jej składzie są: lekarz Satoshi Furukawa, inżynier Akihiko Hoshide i Naoko Sumino. Cała trójka przeszła przygotowanie ogólne i uzyskała w 2001 roku certyfikat. Potem szkoliła się we wszystkich czterech załogowych centrach przygotowań astronautów, związanych z programem ISS: japońskim Tsukuba, amerykańskim JSC, europejskim EAC oraz rosyjskim CPK (po tym ostatnim astronauci będą mogli pełnić funkcję inżyniera pokładowego statku kosmicznego Sojuz TMA oraz dokonywać wyjść na zewnątrz ISS).
| Grupa | Astronauta | Data | Status | Loty |
|---|---|---|---|---|
| NASDA 1 | Takao Doi | 1 sierpnia 1985 | aktywny | STS-87 (1997), STS-123 (2008) |
| NASDA 1 | Mamoru Mohri | 1 sierpnia 1985 – 2000 | nieaktywny | STS-47 (1992), STS-99 (2000) |
| NASDA 1 | Chiaki Mukai  |
1 sierpnia 1985 – 1998 | nieaktywny | STS-65 (1994), STS-95 (1998) |
| NASDA 2 | Koichi Wakata | 28 kwietnia 1992 | aktywny | STS-72 (1996), STS-92 (2000) |
| NASDA 3 | Soichi Noguchi | 29 maja 1996 | aktywny | STS-114 (2005) |
| JAXA/NASDA 4 | Satoshi Furukawa | 31 marca 1999 | aktywny | - |
| JAXA/NASDA 4 | Akihiko Hoshide | 31 marca 1999 | aktywny | - |
| JAXA/NASDA 4 | Naoko Sumino (obecnie Yamazaki) |
31 marca 1999 | aktywny | - |
JAXA planuje założenie załogowej bazy księżycowej w 2030. Astronauci mają być wysłani na Księżyc około roku 2020 i zakończyć budowę bazy do 2030. [2]
[edytuj] Centra badawcze i biura
JAXA posiada wiele ośrodków na terenie Japonii i parę biur poza granicami kraju. Centrala znajduje się w Chofu (Tokio). Ponadto ma:
- Centrum Badawcze Obserwacji Ziemi (EORC, Earth Observation Research Center), Tokio
- Centrum Obserwacji Ziemi (EOC, Earth Observation Center), Hatayama
- Centrum Testowania Noshiro (NTC, Noshiro Testing Center) – założone w roku 1962. Zajmuje się rozwojem i testami silników rakietowych.
- Centrum Balonowe Sanriku (SBC, Sanriku Balloon Center) – balony wypuszczane są z tego ośrodka od roku 1971.
- Centrum Napędów Kosmicznych Kakuda (KSPC, Kakuda Space Propulsion Center) - wiodący ośrodek rozwoju silników rakietowych. Pracuje głównie nad silnikami na paliwo ciekłe.
- Kampus Sagamihara (ISAS) - rozwój doświadczalnego osprzętu dla rakiet i satelitów, również budynki administracji.
- Centrum Lotów Kosmicznych Tanegashima
- Centrum Lotów Kosmicznych Tsukuba (TKSC, Tsukuba Space Center) w mieście Tsukuba. Centrum kontroli JAXA, koordynujące i monitorujące loty kosmiczne satelitów. Zajmuje się również badaniami i rozwojem technologii satelitarnej i rakietowej. Ośrodek zbudował m.in. urządzenia laboratorium Kibō (JEM) - modułu Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Tu odbywa się także trening przyszłych astronautów.
- Centrum Lotów Kosmicznych Uchinoura
[edytuj] Przypisy
- ↑ Budżet JAXA - patrz dział 2 (ang.)
- ↑ Staff Writers: Japońska baza księżycowa do 2030 (ang.). W: Moon Daily [on-line]. SpaceDaily, 3 sierpnia 2006.
[edytuj] Bibliografia
- Zwierzchlejski W. Astronauci JAXA. AstroNautilus vol. 7. 2/2004
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
Amerykańskie
- Projekt Horizon, Projekt Lunex, Baza księżycowa Apollo, JSC Moon Base, Lunox, Placówka księżycowa
Rosyjskie
- DLB Lunar Base, KLE Complex Lunar Expedition, L3M, LEK Lunar Expeditionary Complex, Energia Lunar Expedition
Inne
- Human Lunar Return, Chinese Lunar Base, Japanese Moon Base, Artemis Project
|
|
|
|
|
||
