Jan Jakub Kolski
Z Wikipedii
Jan Jakub Kolski (ur. 29 stycznia 1956 we Wrocławiu) – polski reżyser, scenarzysta, operator i producent. Autor filmów dokumentalnych, fabularnych, sztuk teatralnych, książek i piosenek.
Syn montażysty Romana Kolskiego, brat montażystki Ewy Pakulskiej.
Spis treści |
[edytuj] Życiorys i twórczość
Znaczną część dzieciństwa (cztery lata między 11. a 15. rokiem życia) spędził w domu swego dziadka, Jakuba Szewczyka, we wsi Popielawy, niedaleko Tomaszowa Mazowieckiego, w świecie, który stał się źródłem inspiracji i częścią charakteru Kolskiego. Imał się i ima wielu zajęć, nie tylko artystycznych, wymurował między innymi dom jednemu z Popielawian.
Jego profesjonalna droga do filmu rozpoczęła gdy w latach 1976-1981 pracował w Ośrodku TVP Wrocław zaczynając jako pomocnik operatora, a kończąc jako główny reżyser. W międzyczasie trafił do wojska, gdzie również filmował reportaże poligonowe dla wojskowego programu telewizyjnego. W latach 1981-85 studiował na Wydziale Operatorskim PWSFTviT w Łodzi. Kolski ma też swój "podziemny" okres, gdy w czasie stanu wojennego współpracował z Kurią Metropolitalną we Wrocławiu
Jako reżyser lub operator zrealizował ponad 20 filmów krótkometrażowych. Zamiłowania do wspinaczki górskiej i speleologii, którą uprawiał przez 12 lat zaowocowały wieloma filmami o górach. (m.in.: Najpiękniejsza jaskinia świata, Idź, Wyprawa pod podszewkę Alp).
W jego dorobku są też filmy o tematyce przyrodniczej (Polskie parki i rezerwaty przyrody); oświatowej i społecznej (m.in.: Jak mnie kochasz, Kolejarze 80); religijnej (m.in.: Zostań z nami, Lourdes miasto nadziei, Jan Paweł II w Lourdes), filmowe portrety (m.in.: Rekwizyty Wiesława Garbolińskiego, Trzy tematy Leszka Rózgi, Pałkiewicz ma rację).
Szczególną wagę mają fabularyzowane filmy powstałe w Popielawach, stanowiąc przedsmak jego późniejszej twórczości. (m.in.: Umieranko, Ładny dzień).
Ostatnie lata przyniosły serię reportaży podróżniczych z wypraw do delty Mekongu, zaginionego miasta Inków i wysp Polinezji organizowanych przez Jacka Pałkiewicza – Zobaczyć jak najwięcej, Gdzie jesteś Paititi?, Między rajem a ziemią.
Debiutem pełnometrażowym był Pogrzeb kartofla nakręcony w Popielawach w 1990 roku. Film oparty na historii dziadka Kolskiego, zachowuje realia popielawskie włącznie z nazwiskami bohaterów, jednocześnie jednak, można w nim dostrzec pierwsze przejawy realizmu magicznego, typowego dla poźniejszych autorskich filmów Kolskiego (Pograbek, Magneto, Jańcio Wodnik, Cudowne miejsce, Grający z talerza, Szabla od komendanta, Historia kina w Popielawach), z nielicznymi wyjątkami, umiejscowionych w archetypicznej wsi polskiej.
Wielokrotnie nagradzany na festiwalach w Polsce i na świecie. Od 2000 roku członek Europejskiej Akademii Filmowej.
Oprócz filmów fabularnych w dorobku Kolskiego są teatry telewizji (m.in.: Diabeł przewrotny – adaptacja i reżyseria, Bajka o bardzo lekkim chlebie – scenariusz i reżyseria, Wyspa róż – reżyseria, Skrzypki – scenariusz i reżyseria, Kamera marzeń – scenariusz i reżyseria).
Jest autorem Jańcia Wodnika i innych nowel, powieści Kulka z chleba, bajki dla dzieci Jadzia i małoludki i opowiadań Mikroświaty, w których kontynuuje rysowanie świata Popielaw i okolic.
Wśród innych produkcji telewizyjnych są reklamy, teledyski do płyty ojDADAna Grzegorza Ciechowskiego, Piosenki polne i okoliczne – recital piosenek Kolskiego zaśpiewanych przez jego żonę Grażynę Błęcką-Kolską oraz Małopole czyli świat – serial telewizyjny, gdzie wraca do wiejskiej tematyki.
Historią kina w Popielawach Kolski podsumował dotychczasowy popielawski etap kina autorskiego w swym dorobku. Zrealizowany w 2000 roku film Daleko od okna oparty na reportażu Hanny Krall i scenariuszu Cezarego Harasimowicza otworzył nowy etap w twórczości Kolskiego, którego kontynuacją jest nakręcona w 2002 r. Pornografia oparta na powieści Witolda Gombrowicza.
[edytuj] Artystyczne pokrewieństwa
Wiejska perspektywa filmów Kolskiego sprawia, że jego twórczość często jest kojarzona z filmem Żywot Mateusza (1968) Witolda Leszczyńskiego (opartym na powieści Ptaki Tarjea Vesaasa); Chłopami Reymonta, a także z wielokrotnie filmowaną twórczością Wiesława Myśliwskiego – m.in. Pałac, Nagi Sad (sfilmowany p.t. Przez dziewięć mostów), Kamień na kamieniu.
Sam Kolski doszukuje się swoich korzeni także w malarskiej twórczości Jacka Malczewskiego.
[edytuj] Filmografia
[edytuj] Pełnometrażowe filmy fabularne i seriale
- Pogrzeb kartofla (1990)
- Pograbek (1992)
- Magneto (1993)
- Jańcio Wodnik (1993)
- Cudowne miejsce (1994)
- Grający z talerza (1995)
- Szabla od komendanta (1995)
- Historia kina w Popielawach (1998)
- Daleko od okna (2000)
- Małopole czyli świat (2000) serial telewizyjny
- Pornografia (2002)
- Jasminum (2006)
[edytuj] Sztuki teatru TV
- Diabeł przewrotny (1997) – adaptacja i reżyseria
- Bajka o bardzo lekkim chlebie (1997) – scenariusz i reżyseria
- Noga dla Józefa (1997) – scenariusz
- Wyspa róż (1998) – reżyseria
- Skrzypki (1999) – scenariusz i reżyseria
- Kamera marzeń (2001) – scenariusz i reżyseria
[edytuj] Najważniejsze filmy krótkometrażowe i inne produkcje filmowe
- Najpiękniejsza jaskinia świata (1983 – realizacja, scenariusz, komentarz, zdjęcia)
- Mały dekalog (1983 – scenariusz, reżyseria, zdjęcia)
- Umieranko (1984 – scenariusz, reżyseria, zdjęcia)
- Nie zasmucę serca twego... (1984, scenariusz, reżyseria, zdjęcia)
- Jak mnie kochasz (1985, scenariusz, reżyseria, zdjęcia)
- Polskie parki i rezerwaty przyrody (1985, scenariusz, reżyseria, zdjęcia)
- Słowiański świt. Początki Polski (1986, reżyseria, scenariusz, zdjęcia)
- Wyprawa pod podszewkę Alp (1987)
- Ładny dzień (1988, reżyseria, scenariusz, zdjęcia, scenografia)
- Szkoła przetrwania (1988, reżyseria, scenariusz, zdjęcia)
- Pałkiewicz ma rację (1988, reżyseria, scenariusz, zdjęcia)
- Piosenki polne i okoliczne (1996, reżyseria, scenariusz)
- Teledyski do płyty ojDADAna Grzegorza Ciechowskiego
- Zobaczyć jak najwięcej (2001, reżyseria, scenariusz, zdjęcia)
- Gdzie jesteś Paitii? (2002, reżyseria, scenariusz, zdjęcia)
- Między rajem a ziemią (2003, reżyseria, scenariusz, zdjęcia)
[edytuj] Nagrody filmowe
- 1983 Najpiękniejsza jaskinia świata – Budapeszt (MFF Sportowych) Zdjęcia
- 1989 Ładny dzień – Nagroda Szefa Kinematografii w dziedzinie filmu dokumentalnego za zdjęcia
- 1992 Pograbek – Gdańsk-Gdynia (FPFF) nagroda Wschodnioeuropejskiego Funduszu Scenariuszowego
- 1993 Jańcio Wodnik – Gdańsk-Gdynia (FPFF) nagroda dziennikarzy
- 1993 Jańcio Wodnik – Gdańsk-Gdynia (FPFF) Nagroda Specjalna Jury
- 1994 Jańcio Wodnik – Łagów (LLF) nagroda im. Juliusza Burskiego
- 1994 Cudowne miejsce – Gdańsk-Gdynia (FPFF) nagroda za dialogi
- 1994 Cudowne miejsce – Gdańsk-Gdynia (FPFF) nagroda za reżyserię
- 1995 Jańcio Wodnik – Moskwa (MFF Słowiańskich i Prawosławnych) nagroda dla najlepszego filmu
- 1995 Cudowne miejsce – Tarnów (Tarnowska Nagroda Filmowa) Maszkaron – Nagroda Publiczności
- 1995 Grający z talerza – Gdańsk-Gdynia (FPFF) nagroda za scenariusz
- 1995 Grający z talerza – Tokio (MFF) nagroda jury
- 1996 Szabla od komendanta – Słupca k. Konina (Przegląd Filmowy "Prowincjonalia") Złoty Jańcio (nagroda główna)
- 1997 Grający z talerza – Tarnów (Tarnowska Nagroda Filmowa) Maszkaron – Nagroda Publiczności II nagroda
- 1997 Grający z talerza – Tarnów (Tarnowska Nagroda Filmowa) Srebrna Statuetka Leliwity – Nagroda Specjalna dla najlepszego reżysera
- 1998 Historia kina w Popielawach – Gdańsk-Gdynia (FPFF) Grand Prix (nagroda za najlepszy film)
- 1998 Historia kina w Popielawach – Gdańsk-Gdynia (FPFF) nagroda Kin Studyjnych
- 1999 Historia kina w Popielawach – Moskwa (MFF Słowiańskich i Prawosławnych) Srebrny Witeź
- 1999 Historia kina w Popielawach – Orzeł, Polska Nagroda Filmowa (nominacja) w kategorii: najlepsza reżyseria; za rok 1998
- 1999 Historia kina w Popielawach – Orzeł, Polska Nagroda Filmowa (nominacja) w kategorii: najlepszy scenariusz; za rok 1998
- 1999 Historia kina w Popielawach – Tarnów (Tarnowska Nagroda Filmowa) Srebrna Statuetka Leliwity – Nagroda Specjalna
- 1999 Historia kina w Popielawach – Triest (Festiwal Alte Adria Cinema) Grand Prix (Premio Trieste)
- 1999 Historia kina w Popielawach – Złota Kaczka (przyznawana przez pismo "Film") w kategorii: najlepszy film polski; za rok 1998; przyznana 26.04.1999
- 2000 Daleko od okna – Gdańsk-Gdynia (FPFF) nagroda jury młodzieżowego
- 2001 Daleko od okna – Orzeł, Polska Nagroda Filmowa (nominacja) w kategorii: najlepsza reżyseria; za rok 2000
- 2001 Daleko od okna – Złota Taśma (przyznawana przez Koło Piśmiennictwa SFP) w kategorii: film polski za rok 2000; ex aequo z filmem "Życie jako śmiertelna choroba przenoszona drogą płciową" (przyznane 4.01)
- 2001 Zobaczyć jak najwięcej – Kambodża i Wietnam – Główna nagroda Przeglądu Filmów Turystycznych i Turystyczno-Gospodarczych Tour-Film
- 2003 Pornografia – Gdynia (do 1986 Gdańsk) (FPFF) nagroda Stowarzyszenia Zagranicznych Organizatorów Polskich Festiwali
- 2003 Pornografia – Gdynia (do 1986 Gdańsk) (FPFF) nagroda Publiczności (od r. 1995 "Złoty Klakier" – nagroda Radia Gdańsk)
- 2004 Pornografia – Orzeł, Polska Nagroda Filmowa (nominacja) w kategorii: reżyser; za rok 2003
[edytuj] Bibliografia
- Jan Jakub Kolski. Ekologia duszy, 1994, KINO, /03, 16-18., Sobolewski Tadeusz
- Lepsi niż reszta ludzi, 1994, POLITYKA, /12, 11, Urbanek Mariusz
- Świat według Jana Jakuba, 1994.12.11, NOWA EUROPA*, /224, 6., Karbowiak Małgorzata
- Jan Jakub Kolski. W potoku kina, 1996, TWÓJ STYL, /06, 94-98, Terlecka – Recknis Małgorzata
- Chłopski raj Jana Jakuba, 1996, SYCYNA*, /11, 14, Tatarkiewicz Anna
- Własny charakter pisma, 1997, VIDEO CLUB, /06, 22-23, Słodowski Jan
- Kaskader wszelkich metraży, 1997.03.10, GAZETA WYBORCZA, 58, -, Armata Jerzy
- Filmowy Jańcioland Jana Jakuba Kolskiego, 1998, KINO, /12, 23-26., Stachówna Grażyna
- Jan Jakub Kolski, nota biograficzna, 1998.10.27, GAZETA WYBORCZA, /252, 4, Sobolewski Tadeusz
- Jestem z kina, 1998.12.07, GAZETA WYBORCZA, 286, -, Armata Jerzy
- Dom, okno, próg, las, 2000, FRAZA*, /1/2, 183-193, Mielnik Wiesława
- Marquez z kamerą?, 2000, TYGIEL KULTURY, /4/6, 158-163, Bobowski Sławomir
- Cudowność i magiczność w filmach J.J. Kolskiego, 2000, Nowy Test*, 1, -, -
- Filmowa piątka XXI wieku, 2000.01.10, GAZETA WYBORCZA, /007, 13, Sobolewski Tadeusz
- Antropologia wizualna. Rzecz o twórczości Jana Jakuba Kolskiego, 2001, GŁOSY TRADYCJI*, DiG, rozdział, Sulima Roch
- Historia Janka z Popielaw, 2003, KULISY, -, -, Gronkiewicz Ewa
- Wciąż w drodze, 2003.10.25, TRYBUNA,99, -, Horoszczak Adam
- Sylwetki – Jan Jakub Kolski, 2004.04 Kultura Polska, Nawój Ewa
