Ignatz Grünfeld
Z Wikipedii
Ignatz (Izaak) Grünfeld (ur. 11 stycznia 1825 w Żorach, zm. 27 grudnia 1897 w Katowicach) - architekt, mistrz i przedsiębiorca budowlany, założyciel firmy Ignatz Grünfeld Baugeschäft, działający w drugiej połowie XIX wieku w Katowicach i przyległych miastach okręgu przemysłowego. Wieloletni członek katowickiej rady miasta. Postać niezwykle zasłużona dla urbanistycznego rozwoju Katowic, dziś, z racji niemieckiego pochodzenia na polskim Górnym Śląsku zapomniana.
Spis treści |
[edytuj] Przodkowie
Przodkowie Grünfelda pochodzą ze starego żydowskiego rodu związanego z morawskim miastem Jihlowice, zajmującego się handlem. Morawy Grünfeldowie musieli opuścić w drugiej połowie XVIII w., kiedy w ówczesnej Austrii cesarzowa Maria Teresa wprowadziła antyżydowskie ustawodawstwo. Rodzina przeniosła się do Woszczyc na Śląsku, miasteczka znajdującego się w Prusach. W 1817 r. handlarz skórą Hirschel Grünfeld przenosi się z Woszczyc do Żor, gdzie na świat przychodzi Izaak - Ignatz.
[edytuj] Działalność w Katowicach
Nie wiadomo u kogo i kiedy Ignatz Grünfeld terminował. Wiadomo natomiast, że karierę zaczynał od stanowiska prostego murarza. Pracował na budowach w Gliwicach, Szczecinie i Wrocławiu. Brał udział przy wznoszeniu kopuły na kościele św. Mikołaja w Poczdamie. Do Katowic przybył w 1855r., w momencie gdy ówczesna przemysłowa wieś przechodziła gwałtowną transformację i modernizację, której kolejnym etapem było nadanie Katowicom praw miejskich w 1865r.
W dokumentach budowlanych Katowic jego nazwisko pojawia się po raz pierwszy w 1877r. Figuruje tam jako mistrz budowlany, który wznosił kamienicę dla przedsiębiorcy Abrahama (Simona) Goldsteina. Dziś w tym budynku przy Warszawskiej 5 mieści się kawiarnia Kryształowa.
W sumie jego firma zaprojektowała i wybudowała kilkadziesiąt najbardziej reprezentacyjnych budynków w Katowicach oraz okolicznych miastach, w tym starą i nową katowicką synagogę. Jego firma posiadała własną cegielnię i odkrywkę gliny w ówczesnej podkatowickiej osadzie Karbowa. Elewacje wznoszonych przez niego budynków cechowały niezwykle bogate secesyjne zdobienia. Od chwili nadania Katowicom praw miejskich aż do śmierci Grünfeld zasiadał w Radzie Miejskiej. Zmarł w 1894r., pochowano go na kirkucie przy dzisiejszej ulicy Kozielskiej. Miał sześciu synów, z czego dwóch Hugo Grünfeld i Max Grünfeld kontynuowali jego profesję i rozwijali firmę.
[edytuj] Ślady w dzisiejszych Katowicach
- Na katowickim kirkucie przy ul. Nad Osiekiem do dziś zachowała się macewa Grünfeldów (Ignatza, Johanny, Hugona, Margerethy i Marianny) z inskrypcją:
Maurermeister
Ignatz Grünfeld
geb. 11. Januar 1825
gest. 27. December 1897.
Wer Gerechtigkeit und Liebeswerk
erstrebt, findet Leben, Heil und Ehre
Spr. Sal. 21,21
Tu spoczywa / mistrz murarski / Ignatz Grünfeld / ur. 11 stycznia 1825 / zm. 27 grudnia 1897 / Kto szuka prawości, dobroci, ten znajdzie życie, powodzenie i chwałę./ [Prz] 21,21
- Przy ul. Warszawskiej 12 stoi do dziś jego willa - wzniesiona w 1870. Mieściła się w niej siedziba banku PKO BP.
- Kamienice w Katowicach (n.p. ul. Stawowa 11 i 13; ul. 3 Maja 6, 8, 15 i 17; ul. Szewczyka 1; ul. Dyrekcyjna 3 i 9)
- Odkrywka gliny, która dziś jest stawem, nazywana jest przez mieszkańców śródmieścia Katowic "Grünfeldem" (w pobliżu lotniska na Muchowcu). Wokół zbiornika ma powstać ogród botaniczny Uniwersytetu Śląskiego.
[edytuj] Źródła
- dr Walter Grünfeld | Rückblicke
- Bartosz T. Wieliński | Kto budował katowickie kamienice? Gazeta Wyborcza Katowice, 5.05.2005
