Gero (margrabia Marchii Wschodniej)
Z Wikipedii
Gero, Geron (? - 20 maja 965) - margrabia Marchii Wschodniej w latach 937-965, wcześniej również aktywnie działający na rzecz niemieckiego podboju Połabia. Opanował m.in. tereny słowiańskie między Soławą a Odrą, podporządkowując je wpływom króla niemieckiego Ottona Wielkiego.
Spis treści |
[edytuj] Podboje Gerona
Wolne Połabie stało się problemem dla państwa niemieckiego w początkach X wieku, w obliczu najazdów węgierskich. Wieleci i Obodryci sprzymierzali się bowiem z Węgrami dokonując skoordynowanych napaści na Saksonię. Stąd pierwszy saski król niemiecki, Henryk I Ptasznik za jeden ze swoich priorytetów uważał poskromienie Połabia. Głównymi wykonawcami jego woli byli możnowładcy sascy, między innymi Gero. Początkowo Gero wykonywał w kierunku Słowian wiele przyjaznych gestów mających wzbudzić ich zaufanie. W 928 roku zorganizował on ucztę, na którą zaprosił 30 naczelników plemion łużyckich i serbskich, a następnie otruł ich. Ułatwiło to znacznie zaplanowany przez króla Henryka I Ptasznika pierwszy etap podboju Połabia. Zdrada Gerona oczywiście wywołała odzew zbrojny Słowian. Jednak po kampanii zakończonej zwycięską dla Sasów bitwą pod Łączynem zarówno Wieleci jak i Obodryci uznali niemieckie zwierzchnictwo, zachowując jednak znaczną autonomię. Był to początek niemieckiej kolonizacji Połabia.
Dalsza ekspansja była początkowo niemrawa, gdyż siły cesarstwa były związane ciągłym zagrożeniem węgierskim, jak i waśniami wewnętrznymi. W następnych latach toczyły się, ze zmiennym szczęściem, nieustanne utarczki głównie o panowanie nad Brenną, która to została ostatecznie zdobyta dla Niemców, skutkiem kolejnego podstępu Gerona pod koniec lat 40. X wieku.
Kolejny akt militarny podboju Połabia nastąpił w 955 roku, po wielkim i ostatecznym zwycięstwie armii cesarza Ottona I nad Węgrami nad rzeką Lech. W czasie działań wojennych (955) Gero zorganizował wsparcie Ranów dla sił niemieckich, co umożliwiło ich przełomowe zwycięstwo w bitwie z siłami Wieletów i Obodrytów w bitwie nad Raksą (Rzeknicą). W tym celu udał się do sanktuarium Świętowita w Arkonie udając przed kapłanami porzucenie chrześcijaństwa na rzecz miejscowego kultu. Oszustwo i łatwowierność Ranów zapewniło stronie niemieckiej zwycięstwo - choć nie bez znaczenia była tu na pewno ich silna rywalizacja handlowa (handel niewolnikami i piractwo) z Obodrytami i Wolinianami oraz religijna z Redarskimi kapłanami Swarożyca z Radogoszczy. Celem dalszego skłócenia Połabian Gero następnie w "podziękowaniu" ofiarował duże nadania ziemskie Ranom, kosztem pokonanych Wieletów, co wywołało kolejne bratobójcze walki. Po kliku latach Gero wkroczył z własnymi wojskami między walczące strony, tym razem eksterminując Ranów. Tym sposobem osłabił obie strony konfliktu.
W 962 Gero na krótko gościł Wichmana. Wg jednej z hipotez to on wysłał Wichmana do Wieletów, żeby namówić ich do wojny z Polanami, podczas gdy Gero uderzy na Łużyczan. W 963 roku zorganizował wyprawę na Łużyczan, poddając ich władzy cesarza, w tym samym czasie Wichman z powodzeniem atakował państwo Polan.
W trakcie tej wyprawy nastąpiło pierwsze odnotowane źródłowo zetknięcie się sił niemieckich z państwem Mieszka, efektem czego ten miał zacząć "płacić cesarzowi trybut z kraju aż po rzekę Wartę". Historycy nie są pewni interpretacji tego zapisu, najbardziej prawdopodobna wersja to ta, że Mieszko, w obliczu zagrożenia wieleckiego rzeczywiście zgodził się płacić trybut z ziemi lubuskiej, której stolica, Lubusz, leżała po zachodniej, łużyckiej, a więc podległej Geronowi stronie Odry. To był ostatni sukces Gerona. Prawdopodobnie od odniesionej w wyprawie rany zmarł w 965.
[edytuj] Geron a Marchia Wschodnia
O Geronie wspomina parokrotnie Thietmar z Merseburga w swojej kronice. Wyczytać tam możemy o konflikcie towarzyszącym nadaniu Geronowi tytułu grafa po śmierci jego poprzednika, Zygfryda, w 937 roku:[1]
Tudzież niezgoda pomiędzy współobywatelami i towarzyszami wynikła niemała, która Tammona, Henryka [I Ptasznika] i Ludgardy syna, do buntu pobudziła, dlatego że legacja grafa merseburskiego Zygfryda, o którą on sam zabiegał, Geronowi nadana została (księga II, rozdział 2 vel 1).
Daje to pogląd na znaczenie, jakie już wtedy miała Marchia Wschodnia. Nie da się też ukryć, że za Gerona właśnie zauważalna jest zmiana charakteru jednostki administracyjnej, którą dowodził. W przeciwieństwie do swego poprzednika, grafa Zygfryda (łac. Comes), Gero zwany jest już margrabią (łac. Marchio). Natomiast podległa mu ziemia ze zwykłej legacji (łac. legatio) staje się właśnie Marchią Wschodnią (łac. Marchia Orientalis). Z tym nowym nazewnictwem występuje Gero w kolejnej zapisce u Thietmara spod 963 roku:
Gero, Margrabia Marchii Wschodniej, Łużyczan i Słupian, a także Mieszka (...) cesarskiej podporządkował władzy (księga II, rozdział 14 vel 9).
Wynika z tego, że Gero w tamtym czasie mógł być nadzwyczaj ważną osobą o dużych wpływach: miał pierwszeństwo przed królewskim bratem, zyskał nowy tytuł z ziemią (mogło to być efektem "kupowania" sobie sojuszników; w 937 Otton I dopiero raczkował jako nowy król). Co znamienne, po jego śmierci Marchia została podzielona (być może cesarz chciał ją osłabić już wcześniej, lecz dopiero po śmierci Gerona właśnie odważył się na taki krok). O niebylejakości Gerona świadczyć może ostatnia poświęcona mu zapiska Thietmara:
Gero takoż, ojczyzny obrońca, jedynaka śmiercią zmącony, syna swojego, sławnego Zygfryda, podążył do Rzymu. Starzec już zasłużony, przed ołtarzem pierwszego z apostołów, świętego Piotra broń złożył zwycięską. Następnie zaś otrzymawszy od władcy apostolskiego [tj. papieża] ramię świętego Cyriaka [jeden z tzw. 14 wspomożycieli], Bogu wraz z całym swoim majątkiem się oddał. Po powrocie do kraju, syna swojego wdowę, Jadwigę, wcześniej już w welon zakonny przyodzianą, której to biskup [halbersztadzki] Bernard sakrę nadał, w klasztorze zbudowanym w gaju, który jego nosił imię [tj. Gernrode w Harzu, k. Kwedlinburga], ksenią ustanowił. Kiedy tak wszystkim zobowiązania zabezpieczył, szczęśliwą ich śmiercią wyprzedził 20 maja [965] (księga II, rozdział 19 vel 13).
Przypisy
- ↑ Wszystkie cytaty są tłumaczeniami własnymi w oparciu o tekst łaciński wydany w serii Monumenta Germaniae Historica, Hannover 1889.
