Dolina Mnikowska

Z Wikipedii

Dolina Mnikowska – krajobrazowy rezerwat przyrody położony na zrębie tektonicznym Grzbietu Tenczyńskiego w obrębie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Obejmuje wąwóz w dolinie niewielkiej rzeki Sanki w obrębie miejscowości Mników, leżącej w gminie Liszki w województwie małopolskim (dolna część Doliny Sanki). Rezerwat utworzony został w 1963 r., ma powierzchnię 20,41 ha.

Rezerwat znajduje się na obszarze Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego. Głębokość wąwozu wyciętego w wapieniach jurajskich dochodzi do 80 m. Skały tworzą bardzo strome ściany, wrota skalne lub pojedyncze iglice. Znajduje się w nich ok. 10 jaskiń, jedna z nich ma długość 82 m. W środkowej części rezerwatu znajduje się polanka, a ponad nią w południowych ścianach w zakolu zwanym Cyrkiem, we wnęce skalnej znajduje się ołtarz z dużym obrazem Matki Boskiej Skalskiej. Obraz ten namalowany został na skale przez Walerego Eljasza-Radzikowskiego w 1863 r. Niestety oryginalny obraz został zniszczony, później nieudolnie namalowany na nowo (ma być ponownie zrekonstruowany w pierwotnej wersji). Na polance znajdują się ławeczki dla turystów, zwykle zatrzymujących się tutaj na odpoczynek. W skład krajobrazu kulturowego Doliny Mnikowskiej oprócz ołtarza i obrazu wchodzą również stacje drogi krzyżowej, krzyż na szczycie skały, tablice informacyjne dla turystów, a także sama polanka i bezleśna część wąwozu, które powstały w wyniku prowadzonej tu od wieków gospodarki rolniczej – wypasu i koszenia.

Niedaleko Bielan posiadają XX. kameduli wioskę zwaną Mników. Ze szczytu bielańskiej góry przenieśliśmy się w jej rozkoszną dolinę, najmilszą jaką sobie tylko wyobrazić można. I czyjeż pióro odmaluje ten świeży powab jedwabiącej się zieleni traw i kwiecia co się tu po obojej stronie srebrzystego rozesłały strumienia, i te piękne sterczące skały co otoczyły dolinę? - Dziwny, niewysłowiony urok ogarnia zmysły, kiedy przy rubinowem oświetleniu zaranka, wpatrzysz się w ten amfiteatr skał, w których wyobraźnia odkryje ci wielorakie kształty i barwy tych ślicznych olbrzymich postaci malowanych tylko na tle różnowzorowej fantazyi^[1].

W skład krajobrazu naturalnego wchodzą porastające ściany wąwozu i dolinkę rzeki lasy (grąd, łęg i buczyna) oraz naskalne murawy kserotermiczne. Roślinność runa leśnego najobficiej kwitnie wczesną wiosną, przed rozwojem liści przez drzewa. Całymi płatami zakwita tutaj przylaszczka pospolita, zawilec gajowy, kokorycz pełna, a wśród nich szczyr trwały, fiołek wonny, zawilec żółty, złoć żółta, zdrojówka rutewkowata i miodunka ćma. W rezerwacie występuje 17 gatunków roślin chronionych, m. in. buławnik, lilia złotogłów, konwalia majowa, wawrzynek wilczełyko, naparstnica zwyczajna. W skład naskalnych muraw wchodzą koniczyna długowłosa, oman szorstki, fiołek kosmaty, parzydło leśne i kozłek trójlistkowy. Licznie występują nietoperze, a z ptaków m. in. pustułka, ortolan, słowik rdzawy.

Stąd o dwie mile w zachodniej stronie
Śliczna Mnikowska dolina;
Wypieszcza kwiaty na swoim łonie,
Jak młoda wiejska dziewczyna.^[2]

Przez dolinę prowadzi wygodna trasa rowerowa i ścieżka turystyczna, przystosowana również dla turystów niepełnosprawnych. Dla turystów zmotoryzowanych znajduje się przed wejściem do doliny parking w Mnikowie, na przysiółku Skały. Zamontowane tutaj w ramach projektu Małopolski Szlak Geoturystyczny tablice opracowane przez specjalistów z Akademii Górniczo-Hutniczej z Krakowa informują o budowie i genezie powstania tej doliny.