Daniel Ellsberg
Z Wikipedii
Daniel Ellsberg (ur. 9 kwietnia 1931) - amerykański ekonomista, pracownik RAND Corporation, sprawca wycieku w 1971 zbioru tajnych dokumentów Pentagonu znanego pod nazwą Pentagon Papers.
Urodził się w Detroit. W 1959 otrzymał doktorat z ekonomii na Uniwersytecie Harvarda. W pracy doktorskiej opisał między innymi pojęcie nazwane potem paradoksem Ellsberga. Następnie służył przed dwa lata w US Marines, potem zaczął pracować w RAND Corporation. W 1964 pracował w Pentagonie, następnie służył w Wietnamie podczas toczącej się tam wojny jako cywilny pracownik Departamentu Stanu. Podczas pobytu tam doszedł do wniosku że Stany Zjednoczone są skazane na przegraną w wojnie, i co więcej kierownictwo rządu zdaje sobie z tego doskonale sprawę, jednak nie chce poinformować o tym opinii publicznej.
Po powrocie z Wietnamu w 1967, jako ekspert został ponownie zatrudniony przez Rand Corporation gdzie uczestniczył w tworzeniu ściśle tajnego raportu o historii amerykańskiego zaangażowania w Wietnamie (raport zamówił sekretarz obrony Robert McNamara). Raport ten otrzymał następnie nieformalną nazwę Pentagon Papers. Dzięki posiadaniu wysokiego stopnia wtajemniczenia (security clearance) Ellsberg był jedną z niewielu osób z dostępem do całego zbioru dokumentów. Najważniejszą zawartością dokumentu były dowody że od początku wojny wietnamskiej wysoko postawnieni przedstawiciele rządu amerykańskiego uważali że wojna jest nie do wygrania, jednak cynicznie nie informowali o tym opinii publicznej z powodu politycznych kalkulacji.
Pod koniec 1969 roku Ellsberg podjął decyzję o przekazaniu raportu opinii publicznej. Zaczął stopniowo robić fotokopie liczącego ponad 7000 stron raportu i przemycać je na zewnątrz. Gdy jednak próbował przedstawić raport kilku politykom, ci nie chcieli z nim rozmawiać, gdyż wykradzenie tajnego raportu było przestępstwem w świetle amerykańskiego prawa. Po tych daremnych próbach Ellsberg przekazał raport dziennikowi New York Times, który rozpoczął jego publickację 13 czerwca 1971. Rewelacje raportu poruszyły amerykańską opinię publiczną i jeszcze bardziej obniżyły poparcie dla amerykańskeigo zaangażowania w Wietnamie. 29 czerwca 1971 senator Mike Gravel przestawił część raportu poczas prac amerykańskiego senatu i dodał go do sprawozdania z obrad, dzięki temu udostepniając go opinii publicznej i umożliwiając całkowicie legalną publikację w formie książkowej przez Beacon Press.
Prezydent Richard Nixon, choć nie był osobiście opisany w raporcie (który opisywał wydarzenia przed objęciem przez niego prezydentury w 1969), uważał przeciek dokumentu za zdradę, i poprosił sąd o wydanie zakazu publikacji dokumentów który trwał 15 dni, aż Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych uchylił go jako nielegalny. Choć gazeta nie wyjawiła źródła przecieku, FBI rozpoczęła poszukiwanie Ellsberga, który zaczął ukrywać się.
28 czerwca 1971 Ellsberg oddał się w ręce organów sprawiedliwości. Po rewelacji że administracja Nixona próbowała skompromitować go podczas operacji związanych z aferą Watergate, sąd wycofał wszystkie zarzuty przeciwko niemu.
