Blaszany bębenek

Z Wikipedii

Blaszany bębenek (niem. Die Blechtrommel) – powieść Güntera Grassa wydana w 1959 roku, pierwsza część tzw. "Trylogii gdańskiej". Blaszany bębenek zapisał się do niemieckiego kanonu literatury powojennej, stanowiąc bardzo ważną pozycję. W 1979 r. książka została zekranizowana przez niemieckiego reżysera Volkera Schlöndorffa.

Powieść przedstawia historię Oskara Matzeratha – dziecka w porządnej niemieckiej rodzinie w wolnym mieście Gdańsk końca lat 30. ubiegłego wieku. Jednakże pochodzenie Oskara okryte jest tajemnicą i tak jak Gdańsk jest tworem trzech kultur; kaszubskiej, niemieckiej i polskiej, tak Oskar zdaje się mieć troje rodziców; Agnes Matzerath (Kaszubkę), Alfreda Matzeratha (jej męża Niemca) i Jana Brońskiego (Polaka, kuzyna Agnes). Tak jak Wolne Miasto Gdańsk nie może pojąć nadchodzącego faszyzmu, tak Oskar nie potrafi zrozumieć rozłamu jaki następuje w jego do tej pory żyjącej w zgodzie rodzinie. W wieku 3 lat, na znak sprzeciwu wobec otaczającej go rzeczywistości dorosłych, chłopak postanawia przestać rosnąć. Wskutek nieszczęśliwego wypadku "życzenie" to spełnia się. Upadek ze schodów powoduje poważne komplikacje – zahamowanie dalszego rozwoju. Tytułowy blaszany bębenek, nieprzypadkowo biało-czerwony, stanowi ważny element komunikacji upośledzonego chłopca z otoczeniem. Namiętne uderzanie w instrument, bardzo dziecinne i naiwne, staje się sposobem na komentowanie otaczającej rzeczywistości.

Narracja powieści jest zmienna. Występuje ona zarówno w pierwszej, jak i w trzeciej osobie. Daje to złudzenie, jak gdyby Oskar odcinał się sam od siebie, patrzył na pewne sprawy z dystansu. Nie mamy do czynienia ze zwartą akcją. Na fabułę powieści składają się luźno powiązane ze sobą fragmenty, stanowiące swoistą autobiografię głównego bohatera. Zaczyna się ona w 1924 roku, kiedy to Oskar przychodzi na świat w świetle dwóch sześćdziesięciowatowych żarówek. Dalsze losy są burzliwe. Wspomniany wcześniej wypadek, wyjazd do Niemiec po powrocie Gdańska do Polski.

Ważnym bohaterem powieści staje się również miasto – starcie kultur: kaszubskiej, polskiej i niemieckiej. Wiele miejsca poświęconych jest studiom charakteru mieszkańców i zmiany ich poglądów przez okres wojny.