Benozzo Gozzoli
Z Wikipedii
Benozzo Gozzoli (ur. 1420, zm. ok. 1497-1498) - włoski malarz renesansowy pochodzący z Florencji. Znany przede wszystkim z malowideł ściennych z orszakiem Trzech Króli w kaplicy Palazzo Medici we Florencji.
Był uczniem Fra Angelika. Choć swoją działalność artystyczną rozpoczął jeszcze przed połową XV wieku, jego dorobek nie wpisuje go do grona artystów z 1. połowy tego wieku. Nie był bowiem, tak jak oni, artystą przewrotowym, nie wprowadzał w swoich dziełach nowych wartości, ale przyswajał sobie ich dokonania i popularyzował je. Malował szybko, przedstawiając sceny spokojne i pozbawione grozy, zwłaszcza cykle z życia świętych, Maryi i Jezusa.
Spis treści |
[edytuj] Cykl św. Franciszka w Montefalco
Pierwszy cykl namalował w 1452 roku kościele w Montefalco, na którego ścianach zobrazował życie św. Franciszka z Asyżu. Cykl składa się z 12 fresków, a na każdym przedstawionych jest po kilka scen. Na pierwszym ukazana jest scena narodzin św. Franciszka, mająca miejsce w stajni, tak jak w przypadku Jezusa. Dziecko jest kąpane, a młodą matkę przyszły odwiedzić dwie znajome. Scena z prawej strony wyjaśnia, dlaczego Franciszek urodził się w stajni - przed jego narodzinami jego rodziców odwiedził pielgrzym (Chrystus), który radził matce udać się właśnie do stajenki. Ten sam fresk pokazuje także rozścielenie płaszcza przez przyszłym świętym. Kolejne malowidła ukazują dalsze dzieje Franciszka: oddanie płaszcza ubogiemu, sen Franciszka o pałacu z krzyżami, spotkanie ze św. Dominikiem, sen Innocentego III, kazanie do ptaków, cud w Greccio, wreszcie stygmatyzacja świętego i jego śmierć.
W cyklu widać, że choć tło architektoniczne jest jeszcze gotyckie, to perspektywiczny sposób jego ukazania średniowieczny już nie jest. W innych scenach zamiast budynków tle Benozzo Gozzoli namalował krajobraz z pagórkami. W cyklu brak jest nowych schematów ikonograficznych; malarz powtarzał wcześniejsze rozwiązania, m.in. Giotta.
[edytuj] Pochód Trzech Króli
W 1459 roku Benozzo Gozzoli rozpoczął malowanie fresków w niewielkiej kaplicy w Palazzo Medici (Pałacu Medyceuszów) we Florencji, wzniesionej w latach 1446-1449. W kaplicy malarz zastał w ołtarzu obraz Adoracja Dzieciątka pędzla Fra Fillipa Lippiego sprzed 1459 roku (obecnie oryginał w Staatliche Museen w Berlinie, a kaplicy kopia), do którego dostosował swoją kompozycję. Ołtarz znajduje się na głównej ścianie w małego prezbiterium; po jego bokach Gozzoli namalował freski z aniołami oddającymi hołd Jezusowi.
Trzy główne malowidła z pochodem Trzech Króli znajdują się na trzech ścianach głównej przestrzeni kaplicy. Ukazują one wędrówkę Trzech Króli i ich świt do Betlejem, prowadząca przez fantazyjny krajobraz: wijące się drogi, skały, wąwozy, lasy i gaje. Zarówno królowie, jak i ich dworzanie, ubrani są w bogate stroje. W istocie jest to obraz dworu medycejskiego. Nie bez znaczenia jest fakt, że w kaplicy tej nie tylko modlono się, ale i przyjmowano gości i delegacje. W efekcie malowidła zyskały wymiar reprezentacyjny, miały ukazywać potęgę i świetność rodu Medyceuszy.
W wizerunku najmłodszego króla upatruje się portretu Lorenzo (Wawrzyńca) Medici, zwanego później Il Magnifico. Ukazany został on na tle drzewka laurowego, stanowiącego aluzję do jego imienia oraz na koniu z herbem rodziny. W tym samym pochodzie biorą udział: jego ojciec, Piero (Piotr) i dziadek, Cosimo (Kosma).
Na drugim fresku artysta ukazał cesarza bizantyńskiego Jana VII Paleologa, który w 1439 roku wjechał do Florencji. Na trzecim najstarszym królem jest prawdopodobnie patriarcha Konstantynopola.
 |
 |
 |
| Pochód Trzech Króli | ||
| Pochód najmłodszego króla, Lorenzo Medici oraz Piera i Cosma | Pochód Jana VII Paleologa (?) | Pochód najstarszego króla, patriarchy Konstantynopola (?) |
[edytuj] Inne dzieła
W kościele w San Gimignano Benozzo Gozzoli wykonał cykl poświęcony św. Augustynowi. W Campo Santo w Pizie namalował swój największy cykl, przedstawiający sceny biblijne. Epizody ze Starego Testamentu posłużyły artyście do ukazania życia w XV wieku. Namalował także i inne malowidła oraz obrazy tablicowe.
[edytuj] Bibliografia
- Bochnak A., Historia sztuki nowożytnej, t.I, Warszawa-Kraków 1985.
- Renesans w sztuce włoskiej, red. R. Toman, 2007.
