Tahiti

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.

Mapa de Tahiti e Mo’orea

Tahiti es l'illa mai granda de Polinesia Francesa, situada dins l'archipèla de las illas de la Societat al sud d'Oceania. Istòricament es coneguda tanben coma Otaheite. La capitala es Pape’ete, situada sus la costa nòrd-oèst de l'illa.

Es l'illa la pus poblada de la Polinesia Francesa, amb 69% de la populacion totala. Dispausa de l'aeropòrt internacional de Faa’a. La lenga oficiala es lo francés e lo tahitian o reo mā’ohi la lenga autoctòna.

[Modificar] Geografia

Plaja de sorra negra a Tahiti

Tahiti a una largor maximala de 45 km, amb 132 km de còsta e una superfícia de 1043 km². Lo punt mai naut de l'illa es lo mont Orohena amb 2241 m.

L'illa es formada de doas partidas centradas sus de volcans espandits e units per l'istme de Taravao. La part nòrd-occidentala se nomena Tahiti Nui, o grand Tahiti, e la sud-orientala es Tahiti Iti, o petita Tahití. Sonque la franja costièra es abitada amb una penetracion maximala que passa pas los dos km. Mentre que Tahiti Nui es densament poblada, subretot a l'entorn de Papeete, e dispausa de bonas infrastructuras e d'una forta influéncia de la metropòli francesa, Tahiti Iti es demorada pus isolada en mantenir la cultura tradicionala polinesiana. Lo clima es tropical, caud e umid tot l'an. Sonque i a doas sasons: la seca e l'umida, dita tanben de pluèjas, de novembre a abril. La durada dels jorns e de las nueits se manten sensiblament constanta tot l'an, independament de las sasons.

[Modificar] Istòria

Ostals de natius

La populacion nativa es polinesiana, e se pensa que s'es establida dins l'illa vers 300 aC, durant las migracions e colonizacions primerencas de tot l'espaci polinesian a partir de Tònga e Samoa.

Lo sòl fertil e la pesca abondanta an provesit aisidament de noiridura als abitants. La percepcion del caractèr tranquil e alegre dels natius e la caracterizacion de l'illa coma un paradís an impressionat los primièrs explorators europèus, establissent un mite romantic e utòpic en occident que dura encara fins a uèi. L'anglés Samuel Wallis descobriguèt l'illa, en 1767, la nomenant illa del Rei Jòrdi (King George III Island). Louis Antoine de Bougainville faguèt Tahiti famosa en Euròpa amb la publicacion del raconte del seu viatge. La nomenant Nova Citera, en referéncia a l'illa grega de Citera ont es nascuda Venus, descriguèt l'illa coma un paradís sus tèrra amb un pòble que viu feliç e dins l'innocéncia, luenh de la corrupcion de la civilitzacion. Las seunas descripcions illustravan lo concèpte del nòble salvatge de Jean-Jacques Rousseau, e an influida los pensaments utòpics de filosòfs coma Denis Diderot.

Lo capitani James Cook visitèt Tahiti mantun còps dins los seus tres viatges entre 1769 e 1779. La seuna basa principala foguèt la baia de Matavai, ont bstiguèt lo fòrt Venus per observar lo trajècte de la planeta. Encara uèi lo luòc se ditz Punta Venus. En 1842 lo reialme de Tahiti foguèt declarat protectorat francés. En 1880 lo rei Pōmare V (1842 – 1891) abandonèt la sobeiranetat a França.

Lo pintor francés Paul Gauguin visquèt a Tahití entre 1891 e 1901 s'inspirant dels paisatges e dels modèls polinesians. A Papeari i a un pichon musèu dedicat a Gauguin. Dempuèi 2004, Tahiti amb la Polinesia Francesa, ten l'estatut de país d'oltramar.