Volcan
Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
Un volcan es un relèu terrèstre, sosmarin o extraterrèstre format a la seguida de l'ejeccion e de l'empilament de materials eissits del mantèl (jos forma de lavas, cendres, etc). L'acumulacion pòt aténher de milierats de mètres d'espessor formant atal de montanhas o d'illas. La natura dels materials, lo tipe d'erupcion, lor frequéncia e l'orogenèsi donan als volcans de formas variadas, mas prenon en general l'aspècte d'una montanha conica coronada per un cratèr o una caldeira. Lo luòc principal de sortida dels materials pendent una erupcion es situat pus sovent al suc del volcan, ont desboca la chimenèia volcanica, mas arriba que de doberturas lateralas aparescan suls pendisses o al pè del volcan.
Dos grands tipes de volcans existisson sus Tèrra :
- los « volcans roges » de las erupcions efusivas relativament suavas e qu'emeton de lavas coladissas. Son los volcans de « punt caud » e los volcans sosmarins de las dorsalas oceanicas ;
- los « volcans gris » de las erupcions explosivas e qu'emeton de lavas pastosas e de cendres jos forma de nivoladas ardentas (o coladas piroclasticas) e de penacha volcanics. Son mai que mai associats al fenomèn de subduccion (per exemple los volcans de la « cencha de fuòc del Pacific »).
Se compta aperaquí 1500 volcans terrèstres actius qu'una seissantena son en erupcion per an[1]. Los volcans sosmarins son ben mai nombroses.
Lo volcanisme es l'ensems dels fenomèns associats als volcans e a la preséncia de magma. La volcanologia (o vulcanologia) es la sciéncia de l'estudi, de l'observacion e de la prevencion dels risques dels volcans.
Lo mot de volcan ven de l'illa de Vulcano, una de las Illas Eolianas nomenada en onor de Vulcan, lo dieu roman del fuòc[2].
