Jean Racine
Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
Jean Racine, vadut a La Ferté-Milon en Picardia en 1639 e mort a París en 1699, qu'ei un poèta tragic francés, lo mei gran dab Pierre Corneille qui'u davantejava d'ua generacion.
Orfalin a quate ans, qu'estó neurit peus sons grans-parents dinc a la mort deu son pairbon en 1649. Ad aquera data, la soa mairbona qu'entrè au convent jansenista de Port-Royal pròche de París e que s'i hasó seguir lo mainatge qui avó atau lo parat de recéber ua instruccion excepcionau per l'epòca a las petitas escòlas de Port-Royal.
Arron ua temptativa mauescaduda entà obtiéner un benefici eclesiastic a Usès, que causeish de's consacrar a la literatura. lo teatre qu'ei en vòga au sègle XVIIau per'mor que correspond a las aspiracions d'un public drin instrusit mes qui lei pòc, e qu'ei favorizat dens las annadas 1660 e 1670 per Loís XIVau qui s'i hè a ajudar las arts dens l'encastre de la soa politica de prestigi.
Arron ua pèça sus Alexandre lo Gran, la soa pèça Andromaque (1667), en prumèras representada dens l'apartament privat de la reina, que l'assegura lo succès e la reconeishença, qui non van pas totun shens criticas de las parts de'us qui regretan l'estille de Pierre Corneille.
Arron ua comedia, la sola, Les Plaideurs, en 1668, que torna definitivament tà la tragedia e que da successivament Britannicus (1669), Bérénice (1670), Bajazet (1672), Mithridate (1673), Iphigénie (1674) et Phèdre (1677).
A comptar de 1677, que's retira deu teatre, per'mor qu'ei nomat dab Nicolas Boileau istoriografe deu rei, e per'mor tanben, ç'asseguran los istorians de la literatura, qu'auré cedit a las criticas jansenistas deu teatre.
Que i tornarà, totun, dab duas tragedias inspiradas de la Bíblia Esther (1689) e Athalie (1691), òbras pedagogicas destinadas a las escolanas de Saint-Cyr, escrivudas a la demanda de Madame de Maintenon, la devòta favorita deu rei.
