Alfabet occitan
Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
Per conóisser totas las règlas de pronóncia de las letras, e mai d'accentuacion, vejatz: pronóncia de l'occitan.
L'alfabet occitan es una varietat de l'alfabet latin.
Somari |
[Modificar] Lista e òrdre de las letras
Segon la nòrma classica de l'occitan (en cors d'estudi al CLO), l'alfabet occitan ten 23 letras dins l'òrdre seguent:
A B C D E F G H I J (K) L M N O P Q R S T U V (W) X (Y) Z
Las letras K, W e Y se considèra que son forestièras e s'emplegan sonque dins de mots d'origina forestièra, pas o pas gaire adaptats a l'occitan, coma whisky, watt, Kenya. Pasmens s'ordenan dintre l'alfabet occitan segon l'òrdre alfabetic internacional.
[Modificar] Noms de las letras
Los noms de las letras son:
| Letra | Nom: ortografia | Nom: fonetica (pronóncia estandard mejana, per defaut) |
Nom: fonetica (autras pronóncias regionalas, indicadas se son diferentas) |
|---|---|---|---|
| A a | a | [ˈa] | |
| B b | be, be (n)auta | [ˈbe, ˈbe ˈ(n)awtɔ] | auv. [ˈbə, ˈbə ˈ(n)awtɔ], niç. va. [ˈbe, ˈbe ˈ(n)awta] |
| C c | ce | [ˈse] | auv. [ˈsə] |
| D d | de | [ˈde] | auv. [ˈdə] |
| E e | e | [ˈe] | auv. [ˈə] |
| F f | èfa | [ˈɛfɔ] | auv. lem. [ˈefɔ], niç. va. [ˈɛfa] |
| G g | ge | [ˈdʒe] | auv. [ˈdzə], lem. [ˈdze], gas. [ˈʒe] |
| H h | acha | [ˈatʃɔ] | auv. lem. [ˈatsɔ], niç. va. [ˈatʃa] |
| I i | i | [ˈi] | |
| J j | ji | [ˈdʒi] | lem. [ˈdzi] |
| (K k) | ca | [ˈka] | |
| L l | èla | [ˈɛlɔ] | auv. lem. [ˈelɔ], niç. va. [ˈɛla] |
| M m | èma | [ˈɛmɔ] | auv. lem. [ˈemɔ], niç. va. [ˈɛma] |
| N n | èna | [ˈɛnɔ] | auv. lem. [ˈenɔ], niç. va. [ˈɛna] |
| O o | o (ò) | [ˈu (ˈɔ)] | |
| P p | pe | [ˈpe] | auv. [ˈpə] |
| Q q | cu | [ˈky] | auv. [ˈkjy] |
| R r | èrra | [ˈɛrrɔ] | auv. lem. [ˈerɔ], niç. [ˈɛʀa], va. [ˈɛra], pro. [ˈɛʀɔ] |
| S s | èssa | [ˈɛsɔ] | auv. lem. [ˈesɔ], niç. va. [ˈɛsa] |
| T t | te | [ˈte] | auv. [ˈtə] |
| U u | u | [ˈy] | |
| V v | ve, ve bassa (gas. ve, ve baisha) |
[ˈbe, ˈbe ˈβasɔ] | auv. [ˈvə, ˈvə ˈbasɔ], lem. pro. [ˈve, ˈve ˈbasɔ], niç. va. [ˈve, ˈve ˈbasa] gas. [ˈbe, ˈbe ˈβaʃɔ] |
| (W w) | ve dobla | [ˈbe ˈðuplɔ] | auv. [ˈvə, ˈvə ˈdublɔ], lem. pro. [ˈve, ˈve ˈdublɔ], niç. va. [ˈve, ˈve ˈdubla] gas. [ˈbe, ˈbe ðuˈβlɔ] |
| X x | ixa | [ˈitsɔ] | auv. lem. pro. gas. [ˈiksɔ], niç. va. [ˈiksa] |
| (Y y) | i grèga | [ˈi ˈɣrɛɣɔ] | auv. lem. [ˈi ˈgregɔ], pro. [ˈi ˈgrɛgɔ], niç. va. [ˈi ˈgrɛga] |
| Z z | izèda | [iˈzɛðɔ] | auv. lem. [iˈzedɔ], pro. [iˈzɛdɔ], niç. va. [iˈzɛda] |
Los noms de las letras son femenins: una èfa, una ce, la te. Eventualament, tanben, pòdon èsser masculins: un èfa, un ce, lo te. En aquel cas, los noms femenins be nauta (B), ve bassa (V), ve dobla (W) e i grèga (Y) devenon al masculin be naut, be bas, ve doble e i grèc.
L'elision es frequenta davant un nom de letra que comença per una vocala, segon l'us atestat per Frederic Mistral dins Lo Tresaur dau Felibritge: l'èfa, l'i (mai classic que la èfa, la i).
[Modificar] Signes diacritics
- Remarca — Per una explica mai detalhada dels signes diacritics, vejatz: pronóncia de l'occitan > signes diacritics e tanben pronóncia de l'occitan > règlas d'accentuacion.
Qualques signes diacritics servisson per modificar o precisar la pronóncia de las letras de l'alfabet occitan.
- L'accent grèu (_̀) se pòt trobar sus à, è, ò.
- L'accent agut (_́) se pòt trobar sus á, é, ó, í, ú.
- Lo trèma (¨) se pòt trobar sus ï, ü.
- La cedilha (¸) se pòt trobar sota ç.
- Lo ponch interior o en gascon punt interior (·) se pòt trobar entre las consonantas seguentas: n·h e s·h. S'utiliza en gascon.
Cal ben notar que los signes diacritics son obligatòris subre las majusculas tant coma subre las minusculas. Aquela règla ajuda a precisar la lectura: Índia, Àustria, Sant Çubran, FÒRÇA, SOÏSSA, IN·HÈRN (e non pas India*, Austria*, Sant Cubran*, FORCA*, SOISSA*, INHERN*).
