Nelly van Doesburg
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
|
|
|
|---|---|
 |
|
| Nelly van Doesburg tijdens een Dada-soirée. Januari 1923. Afkomstig uit Het Leven (27 januari 1923). | |
| Volledige naam | Petronella Johanna van Moorsel |
| Bijnaam | Pétro |
| Geboren | 27 juli 1899 |
| Overleden | 1 oktober 1975 |
| Geboorteland | Nederland |
| Beroep(en) | pianiste, kunstschilderes, danseres |
| Stijl(en) | moderne kunst, dadaïsme |
|
|
|
Petronella Johanna van Moorsel (Den Haag, 27 juli 1899 - Meudon, 1 oktober 1975), beter bekend als Nelly van Doesburg, was een Nederlands avant-gardistisch pianiste, danseres en beeldend kunstenaar. Lange tijd stond ze bekend onder haar dadaïstische artiestennaam Pétro van Doesburg.
Inhoud |
[bewerk] Levensloop
Ze was een dochter van de winkelier, Petrus Bartholomeus van Moorsel, en zijn vrouw Leentje Buch.[1] Ze is vooral bekend geworden als vriendin en derde vrouw van De Stijl-voorman Theo van Doesburg, met wie zij op 24 november 1928 in het huwelijk trad. In 1920 ontmoette ze Van Doesburg via haar broer, die een abonnement had op het door Van Doesburg uitgegeven tijdschrift De Stijl. Tijdens de opening van de tentoonstelling La Section d'Or in Den Haag op 11 juli 1920 ontmoette ze hem en zou onmiddellijk verliefd op hem zijn geworden. Haar streng katholieke ouders stelden echter geen prijs op de omgang Van Doesburg, die niet alleen protestants was, maar ook nog eens getrouwd, waardoor ze rond de jaarwisseling van 1920-1921 van huis wegliep en in Leiden opgevangen werd door vriend J.J.P. Oud en echtgenote Lena Milius.[2] Tijdens haar relatie met Van Doesburg werd ze geïntroduceerd in de wereld van de moderne kunst, zo nam Van Doesburg haar in maart 1921 mee op een lezingentour door Europa, waarbij ze ook een bezoek brachtten aan Piet Mondriaan in Parijs (zie afbeelding 1).
Vanaf april 1921 woonde ze samen met Van Doesburg in Weimar. In december verbleef ze enkele weken in Wenen, om zich te bezinnen over haar toekomst. Hier ontmoette ze de Hongaarse kunstenaar Lajos Kassák, uitgever van het tijdschrift Ma. Aktivista Folyóirat (Heden Activisten Tijdschrift). Hierna ontstond een briefwisseling tussen Kassák en Theo van Doesburg.[3]
Op 24 september 1922 bezocht ze met Theo, Cor van Eesteren, en anderen, de Städtische Kunstverein van Walter Dexel in Jena.[4] De dag daarop speelde ze composities van Vittorio Rieti tijdens een dada-avond in Hotel Fürstenhof in Weimar, waaraan ook Jean Arp en Tristan Tzara aan deelnamen.[5]
In januari-februari 1923 nam ze met haar toekomstige man en de kunstenaars Kurt Schwitters en Vilmos Huszàr onder haar artiestennaam Pétro deel aan de Nederlandse Dada-tournee (zie afbeelding 2). Tijdens deze avonden speelde ze muziek van Satie en Rieti. Na afloop van deze tournee speelde ze tijdens een 'Moderne Soirée' op 12 maart bij de dansschool van Lily Green in Den Haag ook composities van Arthur Honegger, Daniel Ruyneman, Francis Poulenc, Josef Hauer en Egon Wetlesz.[6] Ook stonden de Proeven van Stijlkunst van de componist Jacob van Domselaer op haar repertoire. Daarnaast maakte ze onder pseudoniem Cupera een aantal schilderijen waar invloeden van De Stijl in zijn te herkennen. In Parijs genoot ze als Sonia Pétrowska enige bekendheid als danseres.
Van 10 december 1929 tot 5 januari 1930 organiseerde ze de esac (expositions sélectes d’art contemporain) van ‘hedendaagsche jonge parijsche schilderkunst’ in Pulchri Studio in Den Haag.[7]
Na de dood van haar man in 1931 zette ze zich actief in om zijn nalatenschap te beheren en door middel van exposities zijn herrinering levend te houden. Ze bleef actief in het kunstenaarscircuit en had onder meer een korte relatie met de Duitse architect Ludwig Mies van der Rohe. Ook was ze een belangrijke getuige van de hele Stijl-beweging en daarmee een goede bron voor onder meer het boek Holland Dada van K. Schippers. Aan het eind van haar leven keerde ze uiteindelijk toch terug naar haar wortels en werd ze weer katholiek.
Nelly van Doesburg overleed op 76-jarige leeftijd aan de gevolgen van borstkanker in het door haar man gebouwde atelier in het Franse Meudon.
 Afb 1 Nelly en Theo van Doesburg in het atelier van Piet Mondriaan in Parijs. Voorjaar 1921. |
 Afb 2 Programma van de Dada-soirée in Haarlem, 12 januari 1923. Drukwerk. |
 Afb 3 Nelly van Moorsel vermomd als I.K. Bonset. 1927. Foto Theo van Doesburg. |
[bewerk] Discografie
- Nelly (Pétro) van Doesburg, Repertoire De Stijl. Bauhaus. Dada, 2007 (CD).
[bewerk] Noten
- ^ http://members.home.nl/van.moorsel/vanmoorsel/parvm3.htm#BM267 (geraadpleegd 31 maart 2008).
- ^ Alied Ottevanger (2007). De Stijl in Tilburg. Over de vriendschap tussen Theo van Doesburg en Antony Kok. Amsterdam: Stokerkade, cultuurhistorische uitgeverij (ISBN 9079156019): p. 71.
- ^ Ottevanger (2007; ISBN 9079156019): p. 68.
- ^ Manfred Bock, Vincent van Rossem, Kees Somer. Cornelis van Eesteren, architect, urbanist [deel 1]. Rotterdam: NAi Publishers, Den Haag: EFL Stichting, 2001 (ISBN 9072469623): p. 83.
- ^ Els Hoek (redactie; 2000). Theo van Doesburg. Oeuvrecatalogus. Bussum: Uitgeverij Thot (ISBN 9068682555): p. 310.
- ^ Het Vaderland, dinsdag 13 maart 1923, ochtendblad, p. 3.
- ^ De uitnodiging tot deze tentoonstelling is te bekijken door "AB5035" in te vullen in het hokje na "Inventarisnummer" op de zoekpagina van het Instituut Collectie Nederland.
[bewerk] Literatuur
- Wies van Moorsel: ‘De doorsnee is mij niet genoeg’. Nelly van Doesburg. 1899-1975 (2000: Sun). Een biografie geschreven door haar nicht.
[bewerk] Externe link
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Nelly van Doesburg op Wikimedia Commons.
|
