Meetkundige rij
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Een meetkundige rij is in de wiskunde een rij getallen waarin elk volgend element ontstaat door zijn voorganger met een constante (de reden) te vermenigvuldigen. Als a het eerste element is van de rij en r de reden, dan ligt de gehele rij vast. Het begin van de rij is dan:
Inhoud |
[bewerk] Het algemene element
Het eerste element is:
Het ne element is recursief gegeven door:
- ,
zodat
- .
[bewerk] Partiële sommen
De partiële som sn van de eerste nelementen van een meetkundige rij met eerste element a en reden r wordt voor r ≠ 1 gegeven door
- .
Voor r = 1 hebben we de triviale recursie tn = tn − 1, en dus geldt
- .
Als |r| < 1, is de meetkundige reeks convergent en kan de som s (de som van "alle" elementen) berekend worden:
Voor |r| > 1 is de meetkundige reeks divergent.
[bewerk] Voorbeeld
Gegeven is de volgende rij: 1, 1/2, 1/4, 1/8, 1/16, ... Dit is een meetkundige rij met eerste element 1 en reden 1/2.
Het 15eelement is
- .
De som van de eerste 15 elementen is
- .
De som is
- .
[bewerk] Afleiding van de formule voor de partiële som
Laat t1 = a . Dan geldt zowel:
als:
- .
We trekken eerste uitdrukking af van dce tweede en vinden:
- ,
zodat:
- (r − 1)sn = a(rn − 1) en dus:
- , mits ,
Merk op dat we voor | r | < 1 hebben dat en daarmee:
- .
[bewerk] Toepassingen
Meetkundige rijen komen vaak voor. Het meest bekende voorbeeld is dat van interestberekeningen: bij een vast rentepercentage van r (per periode van bijvoorbeeld een jaar) groeit het kapitaal elke periode aan met een factor (reden) 1+r. Een oorspronkelijk kapitaal K is na n perioden aangegroeid tot K(1+r)^n. Andere voorbeelden betreffen de hoogte die een stuiterende bal bereikt na n keer stuiteren, en de intensiteit van licht dat n keer weerkaatst is. Repeterende decimale breuken kunnen worden opgevat als meetkundige reeksen en daardoor eenvoudig worden omgezet in natuurlijke breuken.