Martinus Nijhoff
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Martinus Nijhoff (Den Haag, 20 april 1894 – aldaar, 26 januari 1953) was een Nederlands dichter, toneelschrijver, vertaler en essayist.
Nijhoff studeerde rechten in Amsterdam, later ook letteren in Utrecht. Van 1926 tot na de Tweede Wereldoorlog maakte hij enkele malen deel uit van de redactie van De Gids. Ook werkte hij lange tijd als criticus bij de Nieuwe Rotterdamsche Courant en korte tijd bij de familie-uitgeverij.
Hij is twee keer getrouwd geweest, formeel tot 1950 met de schrijfster A.H. Wind en daarna met de actrice Georgette Hagedoorn. Daartussen had hij van ca. 1933 tot 1947 een lange relatie met de Utrechtse classica Josine van Dam van Isselt, die van groot belang was voor met name zijn vertaalactiviteiten.
Zijn debuut als dichter vond plaats in 1916 toen de bundel De wandelaar verscheen. In 1924 publiceerde hij de bundel Vormen. In romantische verzen uitte hij zijn gevoelens van angst, eenzaamheid en het verlangen naar ongerept kind zijn. Hij deed dat gewoonlijk in toegankelijk Nederlands.
In de gedichten Awater (uit Nieuwe Gedichten, 1934) en Het uur U (1936/37) - dat ondanks de hardnekkige mythe niét in Utrecht speelt - weet hij op bijzondere wijze het mysterie achter alledaagse dingen en gebeurtenissen te beschrijven, in een stijl die steeds meer neigt naar spreektaal.
Succes had Nijhoff ook met drie bijbelse spelen, verzameld in Het heilige hout (1950). Daarnaast was hij een vermaard vertaler van gedichten en toneelstukken. In 1953 werd de Martinus Nijhoffprijs ingesteld, die jaarlijks wordt toegekend voor vertaalwerk in en uit het Nederlands. In datzelfde jaar ontving hij postuum de Constantijn Huygensprijs voor zijn gehele oeuvre.
Met magisch realistisch schilder Pyke Koch was Nijhoff tot ca. 1947 in vriendschap verbonden. Koch ontwierp voor Nijhoff enkele theaterdecors, terwijl Nijhoff gedichten schreef bij enkele schilderijen van Koch, zoals "de Schiettent", ter gelegenheid van het huwelijk van de schilder.
Martinus Nijhoff ligt samen met Georgette Hagedoorn begraven in het familiegraf op de begraafplaats Westduin in Den Haag.
Inhoud |
[bewerk] Typering van Nijhoffs werk
Door de voorkeur van Nijhoff voor de sonnetvorm lijkt hij een traditionele dichter, maar toch is hij eerder modern. Hij staat voor een modern taalgevoel, een moderne poëtica en een modern levensgevoel. Hij wou immers een herwaardering van het gewone woord in de poëzie, De moeder de vrouw (zie onder) is daar een goed voorbeeld van: spreektaal in strakke sonnetvorm. Hiermee verzette hij zich radicaal tegen de woordkunst van de Tachtigers. Daarenboven plaatst hij de autonomie van het gedicht voorop. Voor Nijhoff staat het gedicht los van de dichter. Door deze opvatting kwam hij in botsing met de opvattingen van Forum-dichters als Menno ter Braak en E. du Perron. Daarnaast ziet hij de taak van poëzie als het brengen van iets menselijks in een ontmenselijkte, nieuwe, technologische wereld. Naast motieven als de moeder, het kind, de soldaat, komen ook vaak christelijke motieven in zijn werk naar voren.
[bewerk] Martinus Nijhoffbrug
Op 18 januari 1996 opende minister Jorritsma van Verkeer en Waterstaat de nieuwe Waalbrug in de A2 bij Zaltbommel, die de naam Martinus Nijhoffbrug kreeg. Dankzij zijn wellicht bekendste gedicht, het sonnet De moeder de vrouw, schijnbaar over de (oude) brug bij Zaltbommel maar eigenlijk over een religieuze vrouw als zijn eigen moeder.
De moeder de vrouw
Ik ging naar Bommel om de brug te zien.
Ik zag de nieuwe brug. Twee overzijden
die elkaar vroeger schenen te vermijden,
worden weer buren. Een minuut of tien
dat ik daar lag, in 't gras, mijn thee gedronken,
mijn hoofd vol van het landschap, wijd en zijd -
laat mij daar midden uit oneindigheid
een stem vernemen dat mijn oren klonken.
Het was een vrouw. Het schip dat zij bevoer
kwam langzaam stroomaf door de brug gevaren.
Zij was alleen aan dek, zij stond bij 't roer,
en wat zij zong hoorde ik dat psalmen waren.
O, dacht ik, o, dat daar mijn moeder voer.
Prijs God, zong zij, Zijn hand zal u bewaren.
Nijhoff bezocht regelmatig familie in Zaltbommel, maar dit gedicht schreef hij naar aanleiding van een anekdote van zijn huisgenoot Hans Philips.
[bewerk] Prijzen
- 1925 - Prijs van Amsterdam voor Vormen
- 1953 - Constantijn Huygensprijs voor zijn gehele oeuvre
[bewerk] Bibliografie
- 1916 - De wandelaar
- 1919 - Pierrot aan de lantaarn
- 1924 - Vormen
- 1927 - De pen op papier
- 1930 - C.F. Ramuz, De Geschiedenis van de Soldaat
- 1930 - De vliegende Hollander
- 1930 - Shakespeare, De Storm
- 1931 - Gedachten op Dinsdag
- 1934 - Awater
- 1934 - Nieuwe gedichten
- 1936 - In Holland staat een huis (samen met Anton van Duinkerken)
- 1941 - De ster van Bethlehem
- 1942 - Het uur U, gevolgd door Een idylle
- 1950 - Het heilige hout
- 1951 - De cocktailparty
- 1951 - Euripides, Ifigeneia in Taurië
