Marktwerking
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Marktwerking is in de economie het (automatisch) tot stand komen van een geschikte prijs voor een goed of voor een dienst wanneer er evenwicht ontstaat tussen vraag en aanbod.
Inhoud |
[bewerk] Vraag en aanbod
De vraag naar en het aanbod van economische goederen hangen ceteris paribus af van de prijs die ervoor wordt gevraagd. Bij een hogere prijs zal het over het algemeen zo zijn dat er (c.p.) minder vraag naar een artikel komt en dat er meer aanbod verschijnt. Andersom zal bij een lagere prijs de vraag toenemen en het aanbod afnemen. Door dit effect zal zich vanzelf een evenwicht instellen waarbij vraag en aanbod gelijk worden, en een daarbij horende prijs worden bepaald.
Een voorbeeld: wanneer we ons een economie voorstellen waarbij papier 10 keer zo duur is dan we kennen, dan zal daarin iedereen veel zuiniger met papier zijn. Maar in zo'n situatie is het (aangenomen dat alle andere omstandigheden in de economie gelijk blijven), wel erg lucratief om een nieuwe papierfabriek te starten. De vraag is dus kleiner, en het aanbod groter. In die situatie blijft er erg veel papier over. De prijs zal dalen. Andersom: als papier erg goedkoop is, zal de consumptie toenemen maar gaan er papierfabrieken failliet. Er ontstaat dan een tekort, en de prijs gaat omhoog.
[bewerk] Marktequilibrium
In de figuur hiernaast zijn vraag en aanbod schematisch weergegeven. Wanneer de prijs van een product stijgt zal de vraag (in stuks, kwantiteit) naar dit product dalen, omdat minder mensen deze hogere prijs voor het product over hebben. Het aanbod zal echter stijgen, omdat het bij een hogere prijs voor meer producenten rendabel is om het product te gaan produceren. Aangenomen dat vraag en aanbod zich beide lineair gedragen, is er slechts één punt waarbij ze elkaar snijden. Dit is het marktequilibrium (marktevenwicht): de prijs en de hoeveelheid die op een vrije markt tot stand zouden komen. Men vindt deze prijzen door vanuit het snijpunt (via de streepjeslijn) naar de positie op de prijs- en hoeveelheidsas te kijken.
Als de aanbodcurve evenwijdig naar rechts verschuift, dan worden er bij dezelfde prijs meer producten aangeboden. Als de aanbodcurve evenwijdig naar links verschuift, dan worden er bij dezelfde prijs minder producten aangeboden.
 1Voor een uitleg van het begrip 'volkomen concurrentie', zie: markt. |
[bewerk] Elasticiteit
De curve die de vraag en het aanbod als functie van de prijs van een bepaald goed laat zien wordt de prijselasticiteit genoemd.
Elasticiteit is de verhouding van een procentuele verandering van de gevraagde hoeveelheid en de procentuele verandering van de prijs.
Van een elastische vraag is er sprake als bij een kleine relatieve prijsverandering een grote relatieve verandering in de gevraagde hoeveelheid hoort.
We zeggen dat een vraag inelastisch is, als de prijsverandering weinig invloed heeft op de vraag. Een goed voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld brood. We mogen verwachten dat bij een hogere broodprijs de consumenten toch ongeveer dezelfde hoeveelheid brood blijven kopen. Hetzelfde geld voor olie. De vraag naar benzine blijkt eveneens betrekkelijk ongevoelig te zijn bij een verandering van prijs. Een elastische vraag heeft een elasticiteit die kleiner is dan -1; een inelastische vraag heeft een elasticiteit tussen 0 en -1.
Als bij een prijsverandering van 1% een verandering in de gevraagde hoeveelheid hoort van 3%, is de prijselasticiteit van de gevraagde hoeveelheid -3. Bij een vraagfunctie geeft het minteken weer dat een prijsdaling (-) een hoeveelheidsstijging (+) tot gevolg heeft. Bij een aanbodfunctie hoort ook een elasticiteitcoeficient, maar deze is posititef, omdat bij een hogere (+) prijs een hogere aangeboden (+) hoeveelheid hoort.
Elasticiteiten kunnen altijd worden uitgerekend als er een verband bestaat tussen twee economische grootheden. Dus als de totale kosten toenemen naarmate de geproduceerde hoeveelheid toeneemt en we kennen het verband, kunnen we ook de kostenelasticiteit van de geproduceerde hoeveelheid vaststellen. Het gaat immers om de verhouding van een kleine procentuele verandering van de geproduceerde hoeveelheid.
Elasticiteit berekenen:
Om de elasticiteit te berekenen moet je de procentuele hoeveelheids verandering delen door de procentuele prijsverandering. De procentuele hoeveelheids en prijsverandering kun je berekenen met de volgende berkening: nieuw - oud : oud x 100. Voorbeeld:
De vraag is om voor de prijsverandering van (bijvoorbeeld) 2,00 euro naar 1,80 de elasticiteit te berekenen. De gevraagde hoeveelheid (x1000) is veranderd van 8 naar 10. Dat doe je als volgt:
Eerst bereken je de prijsverandering: (1,80 - 2,00) : 2 x 100. Daar komt uit: -10%
Vervolgens de hoeveelheidsverandering: (10 - 8) : 8 x 100. Daar komt uit: 25%
Vervolgens deel je de procentuele prijsverandering met de procentuele hoeveelheidsverandering:
25 : -10. En daar komt uit: -2,5.
De elasticiteit is dus -2,5. -2,5 is kleiner dan -1, dus dat betekend dat de vraag elastisch is.
Op deze manier kun je dus ook de elasticiteit van de andere prijsveranderingen berekenen.
[bewerk] Varkenscyclus
Het ontstaan van het evenwicht kan lang duren; dit kan leiden tot een situatie die in de economie de varkenscyclus wordt genoemd. Als we ons een situatie indenken waarbij de vraag naar varkensvlees plots sterk afneemt, dan zal daardoor een overschot op de markt ontstaan. De prijs zal gaan dalen. Maar het aanbod neemt niet meteen af: er is een groot aantal varkensboeren met dieren, en hun bedrijven zijn ingericht voor het fokken van een bepaald aantal dieren. Pas na langere tijd zullen er boeren met hun bedrijf stoppen. Tegen die tijd is het overschot op de markt erg groot, en de prijs erg laag. Er blijven dus bedrijven stoppen. Plotseling is het overschot op, en ontstaat er meteen daarna een tekort doordat een groot aantal bedrijven is gestopt. De prijs loopt dan snel op. Nu treedt het omgekeerde effect op: het duurt weer erg lang voordat de bedrijfstak de productiecapaciteit weer heeft aangepast aan de grotere vraag. Wanneer dit niet wordt gecoördineerd, bestaat het risico dat er opnieuw overcapaciteit komt, en de cyclus zich herhaalt.
| Gerelateerde onderwerpen |
|---|
|
BTW - Economie - Markt - Handel - Handelsoorlog - Handelspolitiek - Handelspost - Handelsrecht - Handelsregister - Handelsregisterwet - Kamer van Koophandel - Marktwerking - Marktfalen - Overheidsfalen - Marktaandeel - Perfecte markt - Elasticiteit - Prijs - Prijsafspraak - Prijsmechanisme - Mededinging - Geld - Oligopolie - Monopolie |
