Ligfiets
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Een ligfiets is een bijzonder type fiets. Kenmerkend zijn de lage zit en een beenlengte voor de zitting uitstekende trappers op ongeveer dezelfde hoogte. Een ligfiets heeft als zitting geen zadel, maar een zitschaal of kuip, die ook meestal de rug ondersteunt.
Leren rijden op een ligfiets is tamelijk eenvoudig voor wie al kan fietsen op een gewone fiets. Over het algemeen heeft men binnen vijf minuten de slag te pakken en voelt men zich na enkele uren al redelijk zeker.
Inhoud |
[bewerk] Voordelen: comfort en snelheid
De ligfiets heeft als grote voordelen een comfortabele zit en een hoge snelheid.
Op een klassieke ligfiets ligt men ontspannen op de onderrug, ongeveer zoals in een fauteuil voor de televisie. De gehele rug wordt ondersteund in plaats van een deel van het zitvlak. Dit betekent ontspannen fietsen zonder zadelpijn, pijnlijke schouders, polsen of nek. Ook ongetraind is het direct mogelijk comfortabel tochten te maken van meer dan 100 km per dag.
Ook zijn snelheid pleit in het voordeel van de ligfiets. Door het geringere frontale oppervlak vangt een ligfiets veel minder wind dan een doorsneefiets. Dankzij deze lagere luchtweerstand biedt een ligfiets meer snelheid voor evenveel inspanning... of evenveel snelheid voor minder inspanning. Meer kracht geven kan door zich af te zetten tegen de zitting. Zo is het in een beklimming niet nodig recht op de trappers te gaan staan zoals bij een doorsneefiets.
De andere zithouding vraagt echter ook om een andere manier van bewegen, een andere manier van trainen ook. Daarom is een getraind fietser na een overstap op de ligfiets de eerste 1 à 2 maanden nauwelijks sneller.
[bewerk] Nadelen: prijs, onderhoud, wendbaarheid en zicht
[bewerk] Prijs
Ligfietsen worden niet in grote fabrieken gemaakt en ook niet in het Verre Oosten maar vooral in Nederland, in kleine werkplaatsen. Dat is aan de prijs te merken wanneer men een ligfiets aanschaft: De goedkoopste commercieel geproduceerde ligfiets kost nieuw 999 Euro.
[bewerk] Onderhoud
Veel fietsenmakers zijn niet zomaar bereid uw ligfiets te onderhouden. Ook al gaat het in wezen om dezelfde techniek, er heerst dikwijls enige koudwatervrees.
[bewerk] Wendbaarheid
Een ligfiets is over het algemeen iets minder wendbaar dan een buikfiets. Dit probleem is vooral acuut bij fietsen met een onderstuur of een zeer lage zithoogte.
[bewerk] Zicht en zichtbaarheid
Zomaar over je schouder kijken is er op een ligfiets niet bij. Dit lost men dikwijls op net als in een auto: met een achteruitkijkspiegeltje.
Degelijke reflectoren en verlichting zijn op een ligfiets geen overbodige luxe. Zeker in het donker is er dan geen verschil in zichtbaarheid met een reguliere fiets. Over het nut van vlaggetjes zijn de meningen in de ligfiets wereld verdeeld.
[bewerk] Types ligfietsen
[bewerk] Toerfiets
[bewerk] Lage racer
De lowracer en semi-lowracer zijn populair onder snelheidsfreaks. De fietser zit dichter bij de grond dan bij andere types. Hierdoor is de luchtweerstand bijzonder laag. Dit type ligfiets biedt, samen met bepaalde velomobielen, het grootste snelheidsvoordeel boven een gewone racefiets.
[bewerk] Velomobiel
Een andere ontwikkeling vormt de zogenaamde velomobiel, een soort omhulde fiets. De Alleweder, ontworpen door de Nederlander Bart Verhees, was de eerste in de lage landen. Later werden er verbeterde versies en varianten van de Alleweder uitgebracht, zoals de Quest, de Mango en de Versatile. Ook in Denemarken, Duitsland, België, Oostenrijk en de Verenigde Staten worden velomobielen gebouwd.
[bewerk] Trike
Trikes (ook wel driewielers genoemd) hebben veel voordelen. Ze zijn vanwege dat ene wiel meer (meestal het achterwiel) uiteraard stabieler: vallen wordt wel heel moeilijk. Verder biedt het de mogelijkheid om er heel langzaam mee te rijden zonder de voeten van de trappers te halen (vooral handig bij bergop), en je kan er meestal heel wat bagage op kwijt. Nadelen van de trike zijn de vaak hogere prijs in aanschaf, en ze zijn breder wat een probleem kan zijn bij het stallen, het rijden op smalle weggetjes en tussen paaltjes door die dicht bij elkaar staan.
[bewerk] Exoten
[bewerk] Roeifiets
Een bijzondere ligfiets, en ook succesvol, is de roeifiets. Deze heeft geen trappers die rond worden bewogen, maar de fiets wordt aangedreven door een roeiende beweging van de fietser. Sommige roeifietsen hebben geen ketting, maar een snek met een rvs kabel. Er zijn ook fietsen met een Continu Variabele Transmissie op de markt.
[bewerk] Buikfiets
Een bijzondere uitvoering van de Ligfiets is de Buikfiets. Deze is in de praktijk niet erg geschikt gebleken en wordt dan ook door geen van de bekende ligfietsmerken geproduceerd.
[bewerk] Ligfiets voor gehandicapten
Ligfietsen kunnen vaak met eenvoudige aanpassingen geschikt gemaakt worden voor mensen met een lichamelijke handicap. Zo kan een ligfiets met voorwielaandrijving en kantelknik-besturing door toepassing van een terugtraprem geschikt zijn voor een fietser zonder armen. Er bestaan ook ligfietsen die met de armen worden worden aangedreven en "racefiets"-snelheden kunnen bereiken. Deze soort fietsen worden handbikes genoemd.
[bewerk] Technisch
[bewerk] Aandrijving
Er zijn twee mogelijkheden voor de aandrijving:
- Achterwielaandrijving met een lange ketting, of met een cardanas (komt nauwelijks voor). Het voorwiel is bestuurbaar. Overigens heeft een lange ketting, in tegenstelling tot wat nog wel eens wordt gedacht geen invloed of de efficiency van de aandrijving. Wel is het van belang dat het getrokken deel van de ketting (het bovenste) zo recht mogelijk loopt. Dit is niet altijd mogelijk, dan worden kettinggeleiderollen gebruikt.
- Voorwielaandrijving met een korte ketting. Sturen is mogelijk dankzij een speciaal scharnier, ongeveer in het midden van het frame, het zogeheten kantelknikmechanisme, hierbij zit het balhoofd halverwege de fiets. Dit type fiets vergt de meeste oefening, behalve bij driewielers. De productie van dit type, bekend als Flevobike is in 2006 gestaakt.
Een ander mechanisme is de torderende ketting langs het balhoofd met een normale voorvork. Dit type vergt geen bijzondere oefening.
Verder vergt het horizontaal houden van de benen een beetje extra energie, een bezwaar dat met goede klikpedalen teniet wordt gedaan. Ligfietsen met voorwielaandrijving hebben bovendien minder grip bij steile hellingen.
[bewerk] Wielmaten
Ligfietsen kennen veel verschillen in wielmaten. Veel ligfietsen hebben een klein voorwiel en een groter achterwiel. Een combinatie die veel voorkomt is 20 inch voor en 28 inch achter. Maar ook 20"/26" komt voor. Daarnaast bestaan er hoge ligfietsen met twee 26" wielen. Ook 20"/20" is een populair type.
[bewerk] Wielbasis
Ook de afstand tussen voor- en achterwiel kan verschillen. Bij een korte wielbasis is de fiets erg wendbaar, wat in de stad voordelen heeft. Maar voor lange afstanden is het stuurgedrag nerveus. Bij een lange wielbasis is de fiets wat minder wendbaar, maar stuurt hij rustiger.
[bewerk] Luchtweerstand
Hoe lager je zit, hoe gunstiger de luchtweerstand.
[bewerk] IHPVA
De internationale organisatie die ligfietsen en andere mensaangedreven voertuigen stimuleert heet IHPVA (International Human Powered Vehicles Association).
[bewerk] Wedstrijden en records
Ligfietswedstrijden vallen niet onder het reglement van de UCI, maar onder dat van de International Human Powered Vehicle Associaton. Waar de UCI strenge regels hanteert om te zorgen dat elke renner op ongeveer dezelfde, klassieke racefiets rijdt, is het reglement van de IHPVA zo vrij mogelijk. Het is opgesteld met als doel innovaties in fietstechniek en technologie te bevorderen. De gedachte is dat wie mens en machine het beste op elkaar af weet te stemmen, zal winnen.
In hoofdzaak bepalen de technische regels niet meer dan dat alle energie voor aandrijving en besturing door de renner moet worden geleverd, en verbieden ze het van tevoren opslaan van energie. Verder zijn er enkele regels voor de veiligheid van het voertuig.
In de praktijk blijkt dat geheel of gedeeltelijk gestroomlijnde ligfietsen de beste resultaten geven. De wedstrijden vinden plaats op wegcircuits, wielerbanen, kartbanen en testbanen voor auto's. Er zijn over het algemeen geen aparte wedstrijden voor mannen en vrouwen, wel aparte klassementen. Bij grotere wedstrijden zijn er vaak aparte klassementen voor gestroomlijnde en ongestroomlijnde fietsen.
[bewerk] Wedstrijden in Nederland
De belangrijkste wedstrijden in Nederland vinden plaats tijdens Cycle Vision, het jaarlijkse ligfietsweekend. De belangrijkste wedstrijd hierbij is de uursrace, waaraan ook handbikes en roeifietsen meedoen. Daarnaast zijn er criteria, een drie-uursrace en sprintwedstrijden. Door het jaar heen organiseert de NVHPV, de Nederlandse poot van de IHPVA, een zomer- en wintercompetitie.
[bewerk] Wereldrecords
De hoogste snelheden worden bereikt bij de wedstrijden op Battle Mountain, Verenigde Staten. De renners nemen een aanloop van 5 mijl, waarna over 200 m de gemiddelde snelheid gemeten wordt. Het record staat op naam van Sam Whittingham met 130,1 km/h. Uurrecords zijn verreden op de testbaan van Opel, in de Canadese Varna Diablo II, een tweewielige stroomlijn. Het record voor de dames is gereden door door Rosemarie Bühler (73,411 km) in 2004. Op 8 april 2007 verbeterde Sam Whittingham op de Nissan testbaan met de Varna Dablo II het uurrecord en bracht het op 86.5 km/h. Zie ook Werelduurrecord (wielrennen).
[bewerk] Externe links
[bewerk] Ligfietsverenigingen
- International Human Powered Vehicle Association
- HPV Belgium, de Belgische ligfietsvereniging
- De nederlandse Ligfietsvereniging NVHPV
[bewerk] Boeken
- Waarom een ligfiets door Rogier Verberne
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden in de categorie Recumbent bicycles van Wikimedia Commons. |
