Knoop (touw)

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Een knoop is een manier om een lijn (touw) min of meer blijvend ergens aan vast te maken, of om twee touwen aan elkaar vast te maken. Een steek is een manier van vastmaken, waarbij het losmaken al wordt voorzien en vergemakkelijkt wordt. Een synoniem voor de handeling van het 'knopen' is 'sjorren'.

Inhoud 1 Toepassing 2 Kennis van knopen 3 Steken 4 Gebruik 4.1 Stoppen 4.2 Verbinden van twee lijnen 4.3 Vastmaken aan een vast punt 4.4 Vastmaken van objecten 4.5 Niet-schuivende lus in het midden van een touw 4.6 Bijeen houden van zaken 4.7 Inkorten van lijnen 4.8 Sierknopen 5 Schiemanswerk 6 Symboliek 6.1 Christendom 6.2 Mythologie 6.3 Trivia 7 Literatuurverwijzingen

[bewerk] Toepassing

Knopen en steken worden veel gebruikt in de transportsector, zoals de scheepvaart en het vrachtwagentransport. Elke knoop of steek heeft andere eigenschappen en welke knoop of steek er gebruikt wordt, is dan ook vooral afhankelijk van het doel dat men voor ogen heeft. Daarnaast is het voor elke knoop of steek belangrijk dat deze weer makkelijk losgemaakt kan worden.

Daarnaast spelen knopen en steken een belangrijke rol in de klimsport. De kwaliteit van de verbindingen van lijnen is hier letterlijk van levensbelang.

Ook bij het naaien, breien en haken spelen knopen en steken een belangrijke rol. Het gaat bij het naaien en breien meestal om steken. Er bestaan diverse verschillende (sier)steken voor het naaien en het breien van textiel en het breien van netten. Onder vissers en chirurgen zijn eveneens vakeigen knopen en steken bekend, die speciaal geschikt zijn om bijvoorbeeld zeer gladde nylonlijnen te bevestigen.

[bewerk] Kennis van knopen

De kennisoverdracht van het leggen van knopen, steken, sjorringen en splitsen vindt voornamelijk plaats binnen de branches waar ze worden toegepast. Maar daarbuiten staat ook Scouting bekend als zijnde een prima bron van kennis om iemand de kunst van het edele schiemanswerk bij te brengen.

[bewerk] Steken

Kenmerkend van steken is, dat zij meestal het best blijven zitten als zij onder spanning staan, in tegenstelling tot knopen, waar de spanning bij het vastzetten belangrijk is, maar daarna feitelijk bijzaak. Een vissersssteek staat er om bekend dat die geschikt is om in nat en glad touwwerk te worden gelegd.

[bewerk] Gebruik

Knopen en steken kunnen voor diverse doelen gebruikt worden. Je kunt twee touwen aan elkaar vastmaken, maar je kunt ook een touw aan een vast punt willen bevestigen. Je kunt belang hebben bij het snel en eenvoudig losmaken van een knoop, enzovoorts.

Daarnaast worden verschillende knopen gekenmerkt door de kracht die er op uitgeoefend kan worden voordat de lijn breekt. De plaats waar de lijnen elkaar (of zichzelf) kruisen is in principe een zwak punt: de lijnen kunnen elkaar afknellen en zo op dat punt beschadigen. Als je de keuze hebt tussen één lange lijn of twee (of meer) aan elkaar geknoopte lijnen verdient de lange lijn over het algemeen de voorkeur. Knopen waarbij de lijn zichzelf afknelt, zullen bovendien moeilijker weer los te maken zijn. Deze zijn daarom voor veel doelen minder geschikt.

[bewerk] Stoppen

• de halve steek, alleen bruikbaar als onderdeel van een knoop of soms als borg,
• de achtknoop, als goed losmaakbare stopper aan het eind van een touw, (Bijvoorbeeld op een fokkeschoot.)
• de valreepsknoop, in feite een sierknoop, aan het eind van een touw.

[bewerk] Verbinden van twee lijnen

• platte knoop: twee lijnen van gelijke dikte aan elkaar verbinden, deze knoop dient niet onder spanning te staan,
• dievenknoop: twee lijnen van gelijke dikte aan elkaar verbinden op een wijze die op de platte knoop lijkt,
• oudewijvenknoop: foutieve platte knoop,
• dubbele hielingsteek: twee lijnen van gelijke dikte aan elkaar verbinden,
• schootsteek:twee lijnen van gelijke dikte en onder spanning, of een lijn en een lus aan elkaar verbinden. Voor lijnen van ongelijke dikte wordt vaak de dubbele schootsteek gebruikt.
• Twee soete liefjes:een visserssteek om twee lijnen van gelijke dikte aan elkaar te verbinden

[bewerk] Vastmaken aan een vast punt

• mastworp: een lijn aan een (staande of liggende) paal vast maken,
• wurgsteek: een lijn aan een (staande of liggende) paal vast maken,
• paalsteek: een niet schuivende lus in het eind van een lijn maken,
• slag met twee halve steken: een lijn om een dikke paal bevestigen,
• dubbele paalsteek: een lus midden in een lijn maken,
• kikkersteek: een lijn op een kikker beleggen,
• paardenknoop: een knoop om een paard met het halstertouw vast te zetten.

[bewerk] Vastmaken van objecten

• ankersteek: een lijn vast aan een oog bevestigen,
• halve steek met bindsel: een niet vaste lus in het eind van een lijn maken.

[bewerk] Niet-schuivende lus in het midden van een touw

• Gareelsteek: deze steek wordt ook gebruikt als eerste steek om breiwerk op te zetten,
• Dubbele paalsteek

[bewerk] Bijeen houden van zaken

• slipsteek: vastmaken en eenvoudig weer los kunnen trekken,
• veterknoop: platte knoop met dubbele lussen om eenvoudig los te kunnen maken,
• chirurgenknoop.

[bewerk] Inkorten van lijnen

• trompetsteek.

[bewerk] Sierknopen

• Stropdasknoop,
• Windsor,
• Dubbele Windsor,
• Turkse knoop.

[bewerk] Schiemanswerk

Verwant aan het knopen is het maken van splitsen in touw, bijvoorbeeld om het uiteinde netjes af te werken (eindsplits), er een oog in te maken (oogsplits) of twee touwen in elkaars verlengde vast te maken (hier bestaan verschillende splitsen voor). Dit heet schiemanswerk.

Een belangrijk verschil tussen een splits en een knoop is dat bij een knoop een touw als geheel gezien wordt (er wordt dan ook van lijn gesproken; touw gaat in principe over het materiaal), en bij een splits worden de afzonderlijke strengen van het touw gebruikt. Deze strengen worden op een nieuwe manier door elkaar gehaald en vervolgens weer strak getrokken. Gevolg hiervan is dat een goede splits in principe (haast) niet meer los te maken is. Een goede knoop daarentegen kan, zoals reeds eerder vermeld, altijd weer los gemaakt worden.

[bewerk] Symboliek

De knoop is het symbool van eenheid.

[bewerk] Christendom

Een Franciscaner monnik is te herkennen aan de drie knopen aan het touw van zijn habijt.^[1]

[bewerk] Mythologie

Uit de mythologie kent men de Gordiaanse knoop, een schier onontwarbare knoop. Volgens het verhaal zou de man die deze knoop kon ontwarren de heerschappij over de hele wereld verkrijgen. Na vele mislukte pogingen vóór hem loste Alexander de Grote het probleem uiteindelijk op met zijn zwaard. Daarvan komt de uitdrukking "de knoop doorhakken".

De knoop van Amor symboliseert de liefde. Venus en Mars worden zo afgebeeld.

[bewerk] Trivia

Voor de deur van het Centraal Kantoor van Shell in Den Haag aan de Carel van Bylandtlaan staat een kunstwerk, waaraan niet kan worden gezien of het om een platte of dievenknoop gaat. Als symbool voor de betreffende maatschappij is dat tekenend.

[bewerk] Literatuurverwijzingen

Bronnen:

1. The Ashley Book of Knots (Eng) 1944 (Het Ashley boek over knopen): Clifford W. Ashley). Bevat circa 2500 getekende en beschreven knopen.

Referenties: