Kamp Erika

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

toegangspoort kamp

gevangenen in de Bouwstraat te Ommen, na het werken op het land keren ze terug naar het kamp

Kamp Erika was een strafkamp in de bossen van Ommen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het was gevestigd op de plaats waar voor de oorlog de Sterkampen van de theosofische beweging werden gehouden, met Krishnamurti als spreker.

[bewerk] Onder Duits bevel

Het kamp werd in 1942 in gebruik genomen als justitieel strafkamp om de overvolle gevangenissen te ontlasten. De gevangenen waren veelal zwarthandelaren en illegale slachters, mensen die de distributiewetten hadden overtreden. De bewakers waren voornamelijk Amsterdamse werklozen, aangevuld met SS-ers die in Ommen een opleiding kregen tot kampbewaker. Mede door de afgelegen ligging van het kamp konden de bewakers ongehinderd hun gang gaan met het beestachtig mishandelen van de gevangenen. Dwangarbeid, ziektes, ondervoeding, mishandeling en regelrechte moord kostten zeker 170 gevangenen het leven.

Slechts acht joden kwamen in dit kamp terecht, maar zij hadden het nog zwaarder dan de rest. Volgens een van hen, die ook de concentratiekampen in Duitsland overleefde, was Erika het ellendigste kamp: "Nergens anders ben ik zo systematisch lichamelijk mishandeld."

Pas na publicaties in Het Parool weigerden de Nederlandse rechters om nog langer veroordeelden naar Ommen te sturen. Er waren toen al bijna 3000 gevangenen door de hel van het kamp gegaan.

In 1943 werd Erika een opvoedingskamp, een Arbeitserziehungslager voor landlopers en bedelaars, maar ook voor mensen die zich hadden onttrokken aan de arbeidsplicht in Duitsland. De bewakers traden nu iets minder hard op, hoewel er nog steeds werd geslagen en geschopt.

In het najaar van 1944 werd Erika weer een strafkamp, deze keer bewaakt door de Ordnungspolizei, de SS en de Sicherheitsdienst. Hiertoe behoorde ook Herbertus Bikker, die deel uitmaakt van de vaste knokploeg van kamp Erika die nietsontziend jacht maakte op onderduikers en verzetsmensen. Tijdens deze moorddadige expedities verwierf hij zijn bijnaam: de Beul van Ommen.

Tijdens de laatste acht maanden van de oorlog heeft Erika hooguit 500 gevangenen geteld, maar er werden zeker negen mensen doodgeschoten. Hieronder waren de verzetsman Jan Houtman, die door Bikker werd geëxecuteerd, en de onderduiker Herman Meijer.

Kamp Erika werd op 11 april 1945 bevrijd.

[bewerk] Onder Nederlands bevel

Na de oorlog werden er in het kader van de bijzondere rechtspleging 2000 colloborateurs opgesloten in afwachting van hun berechting. Het betrof voornamelijk boeren en middenstanders maar ook een aantal mensen uit hogere kringen die lid waren geweest van de NSB. Als commandant werd de heer Hermans aangesteld, een leraar van de Quakerschool uit het naburige Eerde.

Deze pro-Duitse 'foute' personen werden door de bewakers aan een hardvochtig regime onderworpen. De medische verzorging en hygiëne in het laatste oorlogsjaar en de eerste naoorlogse jaren lieten ook nog veel te wensen over. Op diverse plaatsen in Nederland heersten tyfusepidemieën. In juli 1945 brak er in Kamp Erica en in het naburige Ommen een tyfusepidemie uit die duurde tot voorjaar 1946. In korte tijd stierven vele gedetineerden. Aan het eind van de epidemie werden diverse patiënten naar ziekenhuizen in de omgeving gebracht alwaar ze alsnog aan de gevolgen overleden. Volgens sommige bronnen overleden er in het kamp zelf 120 mensen en in de omliggende ziekenhuizen ruim 200. Het precieze aantal valt niet vast te stellen omdat een deel van de gevangenen zwaar ziek naar huis werd gestuurd en thuis is overleden. Na vele protesten tot op regeringsniveau toe werden er verbeteringen aangebracht en kwamen er medicijnen beschikbaar. Veel gevangenen werden uiteindelijk vervroegd naar huis gestuurd zonder ooit veroordeeld te zijn.

[bewerk] Opheffing

Op 31 december 1946 werd kamp Erica opgeheven. Op het voormalige kampterrein is nu een camping/bungalowpark gevestigd, vakantiecentrum Besthmenerberg (Vacantievreugd). Een kruis en een bescheiden gedenksteen in het bos herinneren aan de gruweldaden die hier zijn begaan.

Rond 1950 werd het kamp benut door het ministerie van VBS. Er zaten een groep jongens die begeleid werden door groepsleiders, een adjudant en een commandant. In die periode is het keukengebouw brand geweest, waarbij een van de bewoners ernstig is verbrand.

[bewerk] Afbeeldingen

Diverse afbeeldingen van het kamp zijn te vinden op de website van OudOmmen: [1]

52° 30' NB, 6° 27' OL