Jan Hendrik van Kinsbergen
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Jhr. Jan Hendrik van Kinsbergen (1 mei 1735 – 24 mei 1819) was een Nederlandse zeeofficier.
Van Kinsbergen werd geboren in Doesburg als zoon van de onderofficier Johann Henrich Kinsbergen. Zijn vader, die een geboren Duitser was, voerde oorspronkelijk de familienaam "Ginsberg". Toen hij zes was, verhuisde hij met zijn ouders in 1741 naar Elburg. Drie jaar later vertrok hij naar de Zuidelijke Nederlanden als soldaat.[1] Vervolgens ging hij naar de zeevaartschool. In 1750 werd hij adelborst en in 1758 luitenant ter zee in dienst van de Admiraliteit van Amsterdam.
Zijn broer Jan Hermanus werkte voor de VOC, maar werd in 1770 voor het leven daaruit verstoten. Zijn schip, de Leimuiden, was vastgelopen op de rotsen van het Kaapverdische eiland Boa Vista en Van Kinsbergen had zichzelf en een paar uitverkorenen met een sloep in veiligheid gebracht en had de rest van de bemanning achtergelaten.
In 1771 ging Jan Hendrik in Russische dienst, waar hij in 1773 smaldeelcommandant werd in de Zwarte Zee. Van Kinsbergen versloeg tweemaal de Turkse vloot en kreeg de eretitel 'Held van de Zwarte Zee'. Hoewel Catharina de Grote hem graag in Russische dienst had gehouden, was hij vanaf 1775 weer in Nederlandse dienst.
In 1781 speelde hij een belangrijke rol in de Slag bij de Doggersbank als eerste officier van Johan Zoutman. Hij werd daarvoor onderscheiden door stadhouder Willem V. Een jaar later werd zijn Zeemanshandboek uitgegeven. In 1793 werd hij admiraal-opperbevelhebber en commandant van het korps zee-artilleristen. Van Kinsbergen werd in juni 1795 tot viceadmiraal van Denemarken benoemd. Hij aanvaardde zijn benoeming, maar tot vervulling ervan kwam het niet. Van Kinsbergen werd korte tijd gevangen gezet te Amsterdam.
Op 4 mei 1810 werd hij onder koning Lodewijk benoemd tot graaf van Doggerbank. In 1814 werd hij tot luitenant-admiraal benoemd. Het jaar daarop werd hem op 8 juli het grootkruis Militaire Willemsorde toegekend en stelde hij een geldprijs van 700 gulden beschikbaar voor een geschied- en redekunstig gedenkstuk. De prijs werd gewonnen door Johannes van der Palm.
Hendrik Tollens won met Wien Neerlandsch bloed een door Van Kinsbergen uitgeloofde prijs van 500 gulden voor een volkslied. Van Kinsbergen schonk het Koninklijk Instituut in het Trippenhuis marmeren borstbeelden van onder andere Christiaan Huygens, Hugo de Groot, Peter Paul Rubens en zichzelf, die hij liet vervaardigen door de beeldhouwer P. J. Gabriël. De gemeente Elburg schonk hij een brandspuit. Ook liet hij aldaar een Instituut van Opvoeding oprichten dat zijn naam droeg.
Van Kinsbergen werd in 1816 tot jonkheer verheven. Hij overleed drie jaar later op 84-jarige leeftijd te Apeldoorn en werd daar begraven.
Naar Van Kinsbergen zijn verschillende schepen bij de Nederlandse marine vernoemd zoals een rijksinstructievaartuig dat sinds 2000 in dienst is , een S-fregat in de in de jaren tachtig en een artillerie-instructieschip van 1939 tot 1952. In de volgende plaatsen is naar hem een straat vernoemd: Amsterdam, Apeldoorn, Elburg, Den Haag, Haarlem en Maasdijk (Westland). In de Nieuwe Kerk te Amsterdam bevindt zich een monument voor Van Kinsbergen.
| Bronnen, noten en/of referenties: |
|
