Hulpwerkwoord
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Een hulpwerkwoord is een werkwoord dat, in tegenstelling tot zelfstandige werkwoorden, een betekenis toevoegt aan een ander werkwoord en daardoor in principe niet zelfstandig voorkomt. Een uitzondering hierop vormen de modale hulpwerkwoorden. Zinnen als "ik wil het" en "je moet" zijn correct Nederlands. In deze gevallen is het echter zo dat er impliciet wél een werkwoord bij hoort, in de genoemde zinnen bijvoorbeeld "hebben" of "doen".
In het Nederlands onderscheiden we de volgende drie types hulpwerkwoorden:
- hulpwerkwoorden van tijd
- hulpwerkwoorden van de lijdende vorm
- modale hulpwerkwoorden
Tenslotte is er ook een restcategorie.
Inhoud |
[bewerk] Hulpwerkwoorden van tijd
- hebben wordt gebruikt in combinatie met het voltooid deelwoord om samengestelde verleden tijden te vormen:
- voltooid tegenwoordige tijd (VTT) - ik heb gelopen
- voltooid verleden tijd (VVT) - ik had gelopen
- zijn wordt op dezelfde manier gebruikt als hebben, bij een kleiner aantal werkwoorden die alle onovergankelijk zijn:
- VTT - ik ben gegaan
- VVT - ik was gegaan
- zullen wordt gebruikt in combinatie met de infinitief om vormen van de toekomende tijd te maken:
- onvoltooid tegenwoordige toekomende tijd (OTTT) - ik zal lopen
- onvoltooid verleden toekomende tijd (OVTT) - ik zou lopen
- voor het vormen van voltooide toekomende tijden worden hebben/zijn en zullen in combinatie gebruikt:
- voltooid tegenwoordige toekomende tijd (hebben gelopen / ik zal zijn gegaan
- voltooid verleden toekomende tijd (daVVTT) - ik zou hebben gelopen / ik zou zijn gegaan
[bewerk] Hulpwerkwoorden van de lijdende vorm
- worden wordt gebruikt in combinatie met het voltooid deelwoord om lijdende (passieve) werkwoordsvormen in onvoltooide tijden te maken:
- OTT - ik word geslagen
- OVT - ik werd geslagen
- zijn wordt gebruikt om passieve werkwoordsvormen in voltooide tijden te maken:
- VTT - ik ben geslagen
- VVT - ik was geslagen
In toekomende werkwoordstijden wordt het hulpwerkwoord van de lijdende vorm in combinatie met zullen (hulpwerkwoord van tijd) gebruikt; voorbeeld: ik zal geslagen worden (OTTT).
[bewerk] Modale hulpwerkwoorden
Modale werkwoorden geven een bepaalde houding ten opzichte van het werkwoord aan. De belangrijkste Nederlandse hulpwerkwoorden zijn:
- hoeven
- kunnen
- moeten
- mogen
- willen
Ook zullen kan in sommige gevallen als modaal werkwoord gezien worden, bijvoorbeeld in de zin: "Zal ik het raam opendoen?". Dit is niet verwonderlijk omdat de toekomende tijd ook wel als een wijs (modus) gezien wordt.
[bewerk] Overige hulpwerkwoorden
In deze categorie vallen hulpwerkwoorden die niet bij een van de voorgaande types kunnen worden ingedeeld, waaronder:
- blijven ("hij blijft staan")
- doen ("we zullen het project doen slagen")
[bewerk] Andere functies
Veel van de hier genoemde werkwoorden kunnen naast de functie van hulpwerkwoord ook andere functies vervullen, bijvoorbeeld:
- doen is ook een zelfstandig werkwoord ("we doen niets")
- hebben is ook een zelfstandig werkwoord ("ik heb een auto")
- zijn is ook een zelfstandig ("hij is thuis") en een koppelwerkwoord ("jij bent een vrouw")
- worden is ook een koppelwerkwoord ("zij wordt arts")
