Hof van Assisen
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Het Hof van Assisen, ook wel assisenhof of volksrechtbank genoemd, werd in 1791 in Frankrijk ingesteld en werd in België en Nederland gedurende de Franse overheersing ingevoerd. Het werd in 1816 door Nederland afgeschaft, maar in België, na de onafhankelijkheid, opnieuw ingesteld in 1831.
Het is een rechtscollege dat belast is met het vonnissen van misdaden, politieke delicten en drukpersdelicten (uitgezonderd diegene i.v.m. xenofobie en racisme). Tegen de uitspraak of het arrest van een assisenhof kan men niet in beroep gaan. Wel kan men in geval van procedurefouten in cassatie gaan bij het Hof van Cassatie.
Misdaden zijn de zwaarste misdrijven. Meestal betreft het hier moord, doodslag of zware zedendelicten. De straf voor een misdaad varieert van vijf jaar opsluiting tot levenslange opsluiting. De doodstraf, die in België sinds juli 1863 niet meer in vredestijd werd uitgevoerd, is door de wet van 10 juli 1996 afgeschaft en vervangen door levenslange opsluiting.
Inhoud |
[bewerk] Samenstelling
Een Hof van assisen bestaat uit twee afzonderlijke organen, namelijk 'het hof', dat bestaat uit een voorzitter, raadsheer in het hof van beroep, en uit twee assessoren (bijzitters), rechters in de rechtbank van eerste aanleg en de jury. Deze volksjury van twaalf gezworenen wordt bij elk proces opnieuw samengesteld.
[bewerk] Openbaarheid
De zitting van een assisenhof is in principe openbaar. Het hof kan echter een zitting achter 'gesloten deuren' laten plaatsvinden, waarbij dan een of meer getuigen worden verhoord. Het kan echter ook het volledige proces achter gesloten deuren laten plaatsvinden als het oordeelt dat de openbaarheid ervan een gevaar voor de openbare orde of goede zeden zou betekenen. In principe kan iedereen vanaf de volle leeftijd van 14 jaar de zittingen bijwonen maar de voorzitter kan steeds de toegang aan minderjarigen ontzeggen.
Op een zitting met gesloten deuren zijn enkel de drie magistraten, de twaalf juryleden, de advocaten, de griffier en de procureur-generaal van het hof van beroep, of een door hem aangewezen magistraat van het parket, toegelaten.
[bewerk] Zetels
De hoven van assisen zetelen in de hoofdsteden van de verschillende provincies, met uitzondering van
- Limburg, waar het zetelt in Tongeren en niet in Hasselt
- Brussel, dat aan de provinciale indeling is onttrokken, en
- Waals-Brabant, waar het gerechterlijk arrondissement Nijvel, en niet de hoofdstad Waver, is.
[bewerk] Samenstelling van de jury
Elke vier jaar stellen de gemeenten aan de hand van de kieslijsten voor de Wetgevende Kamers, dus de kieslijsten voor de federale verkiezingen, een lijst op van mogelijke juryleden. De voorwaarden zijn: Belg zijn, tussen 30 en 60 jaar oud zijn en beschikken over de burgerlijke en politieke rechten.
Deze personen krijgen een inlichtingenformulier toegestuurd op basis waarvan men vaststelt of ze kunnen lezen en schrijven en of ze de taal kennen waarin het proces gevoerd zal worden. Ook wordt aan de hand hiervan nagegaan of ze al dan niet politiek mandataris, magistraat, griffier, hoge ambtenaar, arts of militair zijn. Deze personen zijn van ambtswege uitgesloten van deelname aan een volksjury.
Deze lijsten worden via het provinciebestuur overgemaakt aan de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg van de betrokken provincie.
Voor de aanvang van een assisenproces worden door de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg uit deze lijst dertig namen willekeurig gekozen, de kandidaat-juryleden. Dertig andere namen worden gekozen uit de lijst van personen die hun woonplaats hebben in het arrondissement waar het hof van assisen zal zetelen, dit zijn de kandidaat-plaatsvervangende leden. De oproep tot verschijnen voor het hof van assisen wordt door een gerechtsdeurwaarder aan de betrokkenen bezorgd.
De dag van de zitting verschijnen de kandidaat-leden en kandidaat-plaatsvervangende leden voor het hof. Op dat ogenblik kunnen de voorgestelde kandidaat-juryleden het hof verzoeken om niet te zetelen vanwege eventuele persoonlijke, familiale of professionele banden met de beschuldigde.
Vervolgens worden door de voorzitter van het assisenhof uit deze groep de effectieve leden geloot die aan de verdediging en het openbaar ministerie als jurylid worden voorgesteld. Deze moeten op hun beurt de kandidaten aanvaarden of weigeren. Een weigering (wraking) door hen hoeft evenwel niet gemotiveerd te worden.
De loting is voltooid als er twaalf gezworenen en een voldoende aantal plaatsvervangende leden aanvaard zijn. Het hof bepaalt zelf hoeveel plaatsvervangende leden er moeten zijn.
[bewerk] Verloop van het proces
- samenstelling en eedaflegging van de jury;
- voorlezing van de akte van beschuldiging ;
- voorlezing van een eventuele akte van verdediging ;
- verhoor van de beschuldigde door de voorzitter van het hof van assisen;
- voorlezing van de lijst van getuigen opgeroepen door het openbaar ministerie (OM), de burgerlijke partij en de beschuldigde;
- burgerlijke partijstelling (door de benadeelde of zijn erfgenamen);
- verhoor van de getuigen van het openbaar ministerie;
- verhoor van de getuigen van de burgerlijke partij;
- verhoor van de getuigen van de verdediging;
- requisitorium (strafvordering) van het openbaar ministerie;
- pleidooien van de burgerlijke partij;
- pleidooien van de verdediging;
- laatste woord van de beschuldigde;
- eventueel replieken van het OM, de burgerlijke partijen, de beschuldigde;
- vraagstelling door de voorzitter van het hof van assisen aan de jury;
- uitleg over de vraagstelling door de voorzitter;
- onderrichting door de voorzitter aan de jury over de werkwijze van de beraadslaging.
- overhandiging van het dossier en de stukken aan de jury.
- beraadslaging van de (effectieve) leden van de jury;
- voorlezing van de antwoorden van de jury op de gestelde vragen;
- pleidooien over de straftoemeting door het OM en de verdediging;
- beraadslaging door het hof en de jury over de toe te passen straf;
- uitspraak door het hof (arrest);
- behandeling van de vordering van de burgerlijke partij.
[bewerk] Assisenzaken
Assisenzaken spreken vaak tot de verbeelding van het grote publiek, door de aard van de misdrijven die er behandeld worden (moord of doodslag) en ze worden dan ook uitgebreid verslagen in de media. Het absolute 'hoogtepunt' hiervan was het proces van Marc Dutroux in Aarlen, dat in 2004 een heel mediacircus op de been bracht.
Enkele andere recente assisenzaken met veel mediaweerklank zijn:
- Het proces tegen vier Rwandezen (de vier van Butare) voor hun vermeende betrokkenheid bij de genocide in Rwanda in 1994. Het proces begon op 17 april 2001 in het assisenhof van Brussel. Het was de eerste (en tot nu toe enige) keer dat een assisenzaak betrekking had op misdaden tegen de menselijkheid die buiten België plaatshadden. De vier werden schuldig bevonden en veroordeeld tot straffen van 12 tot 20 jaar.
- 24 februari 2005: in het assisenhof van Antwerpen worden drie leden van de Mechelse tak van de motorbende Outlaws, Frank Coppens, Ambrosio Monteagudo Pagan en André Renard, schuldig bevonden aan de moord in 2000 op een ander clublid, Jan Wauters, en tot levenslang veroordeeld. Het proces wordt overschaduwd door de strikte zwijgplicht (omerta) die de Outlaws respecteren, zelfs tegen hun eigen advocaten. De oorspronkelijke advocaten van Monteagudo trekken zich hierom terug en het proces moet een drietal weken opgeschort worden om de nieuwe advocaat toe te laten zich het dossier in te werken. Als advocaat van de burgerlijke partijen traden Hugo Coveliers en Kris Luyckx op.
De Vlaamse openbare televisie (toen nog de BRT) zond in de jaren 60-70 een populaire dramareeks uit, Beschuldigde, sta op, waarin geruchtmakende assisenzaken uit het verleden werden gereconstrueerd. Later kwam er nog een remake van het programma.
