Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Hendrick Cornelisz. Vroom (Haarlem, ca. 1565 - Haarlem, 1640) wordt beschouwd als de grondlegger van de Europese zeeschilderkunst.

Inhoud 1 Leven 1.1 Geselecteerde schilderijen 1.1.1 Hollandse driemaster in het Sont 1.1.2 Handelsschepen zeilen richting Oosten 1.1.3 Zicht op Amsterdam 1.1.4 Noord-Nederlandse schepen rammen Spaanse galeien 1.1.5 De slag op het Haarlemmermeer 1.1.6 De zeeslag bij Gibraltar 1.1.7 De aankomst van Frederik V van de Palts en Elizabeth Stuart te Vlissingen 1.1.8 Het uitzeilen van een aantal Oost-Indiëvaarders uit het Marsdiep

[bewerk] Leven

Dat Hendrick pas na 75 jaar in zijn geboortestad stierf is een wonder gezien zijn ongebreidelde en riskante reislust. Zijn vader was beeldhouwer en aardewerkschilder, zijn oom architect in Danzig.

Hij begon als schilder van Delfts aardewerk maar zijn ambitie dreef hem al snel naar Zuid-Europa om via Sevilla, Livorno, Florence en Rome in dienst te treden van de in zeevaart geïnteresseerde Ferdinando I de' Medici. Daar kreeg hij les van de schilder Paul Bril (ca. 1553 – 1626). Hij keerde terug via Venetië, Milaan, Genua, Turijn en Lyon waarbij hij net niet van hoge rotsen te pletter viel. Lyon, Parijs, Rouen, een ernstig ziekbed, Haarlem en een huwelijk volgden. Daarna Danzig.

Al zijn reizen en al zijn avonturen verbleken echter bij zijn belevenissen op zijn volgende vaart naar Spanje. Voor de Portugese kust vergaat zijn schip en hij spoelt meer dood dan levend aan. Na enige tijd voor de Gouverneur te hebben gewerkt besluit hij in te schepen voor de terugreis. De schipbreuk had hem echter koudwatervrees bezorgd, hij besluit de boot te verlaten en vervolgens zinkt ook deze schuit. In Holland denken ze dat hij nu echt dood is maar heelhuids keert hij terug en in Haarlem wijdt hij zich volledig aan zijn maritieme oeuvre waarmee hij de zeeschilderkunst op de Europese kaart zette. Zijn specialisme kan niet los gezien worden van de opkomst van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Zijn leven liep immers vrijwel parallel met de Tachtigjarige Oorlog: de Republiek ontworstelde zich aan de greep van Spanje en bouwde de de grootste handelsvloot ter Wereld. Vandaar de vele afbeeldingen van zeegevechten en de schilderijen van Hollandse handelsschepen.

[bewerk] Geselecteerde schilderijen

[bewerk] Hollandse driemaster in het Sont

Amsterdamse driemaster in het Sont bij kasteel Kronborg met rechts nog een Hollands bootje en links een Engels scheepje. Het schilderij geeft hierdoor de verhoudingen uit het begin van de 17e eeuw weer: van de 5479 schepen die in 1614 door deze zeestraat voeren waren 3820 Hollands. Het Sont verbindt de Noordzee met de Oostzee en is op het smalste punt slechts 4,5 kilometer breed. Dit maakt het ideaal voor tolheffing en de Denen bouwden hier reeds rond 1420 een fort om zich van deze inkomsten te verzekeren. Het afgebeelde kasteel Kronborg werd gebouwd in 1574 en is nog grotendeels intact.

• Staatliche Museen zu Berlin

[bewerk] Handelsschepen zeilen richting Oosten

Achter op de rotsen een kasteel en voor het laden en lossen, het Nederlandse schip vuurt een saluutschot. De parasols en tulbanden maken duidelijk dat het een Oostelijk tafereel is. Opvallend is de verscheidenheid aan vlaggen: Hollandse, Engelse en Spaanse schepen voeren vredig handel. Hendrick Vroom is kennelijk geïnspireerd door het twaalfjarig bestand (1609-1621).

• National Maritime Museum, Londen

[bewerk] Zicht op Amsterdam

Zicht op Amsterdam, maar de stad ligt wel erg op de achtergrond. Rechts een oorlogsschip, links een kleine kustvaarder. Vroom kreeg vaak opdrachten voor het schilderen van stadsgezichten en deze werken hangen nog steeds in diverse stadhuizen. Zo schilderde hij onder meer zicht op Delft, de Haarlemmerpoort, Alkmaar, Hoorn en Haarlem. In 1622 verdiende hij met het zicht op Hoorn honderd gulden.

• Schloss Schleißheim

[bewerk] Noord-Nederlandse schepen rammen Spaanse galeien

Hollands schip ramt Spaans galei tussen Engeland en Vlaanderen op 3 oktober 1602.

Een galei was een mede door roeiers voortbewogen schip dat vaak met een ram was uitgerust om de vijand naar de bodem te stoten. Op dit schilderij zijn de rollen omgekeerd daar de zeilboot over de galei heen vaart. Op de achtergrond vaart een Nederlands fregat. Deze lichte en snelle oorlogsschepen werden door de Republiek rond 1600 ontwikkeld en bleken een geduchte tegenstander voor de zware en trage Spaanse schepen.

• Rijksmuseum Amsterdam

[bewerk] De slag op het Haarlemmermeer

De slag op het Haarlemmermeer op 26 mei 1573 tussen de Geuzen en de Spanjaarden. De Spaanse vloot had 63 schepen op het Haarlemmermeer, de Hollandse geuzen hadden er meer dan honderd. De geuzenvloot was echter slecht uitgerust en de wind stond gunstig voor de Spanjaarden. De Hollandse vloot werd verslagen; het restant vluchtte naar de Kaag en de Oude Wetering, waar de schepen werden opgewacht door de Spanjaarden die nog eens 21 schepen veroverden. Twee maanden later gaf Haarlem zich over.

• Rijksmuseum Amsterdam

[bewerk] De zeeslag bij Gibraltar

Op 25 april 1607 ramt het Het Hollandse schip het brandende Spaanse admiraalschip terwijl mens en materieel de lucht in vliegen. De Nederlandse vloot van 26 oorlogsschepen en vier vrachtvaarders vernietigde in een verrassingsaanval de Spaanse vloot van 21 schepen en deze overwinning, waarbij viceadmiraal Jacob van Heemskerck werd gedood door een kanonskogel, leidde tot het twaalfjarig bestand.

• Rijksmuseum Amsterdam

[bewerk] De aankomst van Frederik V van de Palts en Elizabeth Stuart te Vlissingen

Dit is zijn grootste werk: 203 X 409 cm. Links van het midden de Prince Royal met escorte, aan boord bevinden zich de pas getrouwde Frederik V van de Palts en Elizabeth Stuart. Zij komen aan in Vlissingen op 29 april 1613. Midden vooraan het Oranjeschip met prins Maurits en Frederik Hendrik en op de achtergrond de stadswallen. De Republiek zocht in de Protestant Palts een bondgenoot tegen de Katholieke Spanjaarden ondanks het in 1609 gesloten bestand.

• Frans Hals Museum, Haarlem

[bewerk] Het uitzeilen van een aantal Oost-Indiëvaarders uit het Marsdiep

De Oost-Indiëvaarders waaronder in het midden de Mauritius zeilen het Marsdiep uit. In 1602 was de Vereenigde Oostindische Compagnie opgericht om de concurrentie van de British East India Company te weerstaan. De VOC zou het monopolie verwerven op de handel met Azië en uitgroeien tot de eerste multinational.

Overigens is de productiedatum van het stuk onduidelijk: ergens tussen 1600 en 1630.

• Rijksmuseum, Amsterdam