Gley

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Gley is het internationale bodemkundige begrip voor roestvlekken in de bodem veroorzaakt door fluctuaties in de grondwaterspiegel. In Nederland spreekt men ook wel van roestverschijnselen. Gleyverschijnselen zijn vaak goed zichtbaar doordat sommige bodembestanddelen wel door Fe(III)-oxyden zijn gekleurd en andere juist niet. In de zone in de bodem waar de grondwaterspiegel fluctueert vinden afwisselend oxydatie - en reductieprocessen plaats. Deze processen leiden tot een herverdeling van m.n. ijzer- en mangaanverbindingen. Dit is zichtbaar als roestvlekken waar de ijzerverbindingen zich concentreren en grijs tot grijsblauwe plekken waar het ijzer uit verdwenen is. De permanent natte laag in de bodem onder de laag met gleyverschijnselen, de gereduceerde zone heeft veelal een homogene grijs tot grijsblauwe kleur.

De meest voorkomende Fe-oxyden zijn het meestal geelbruine goethiet (α-FeOOH) en het rode hematiet (α-Fe₂O₃). Ook komen het oranje lepidokriet (γ-FeOOH), het roodbruine maghemiet (γ-Fe₂O₃) en het zwarte magnetiet (Fe₃O₄) voor. Naast bovengenoemde kristallijne Fe-oxyden worden ook vaak slecht gekristalliseerde, waterhoudende Fe(III)-oxyden aangetroffen: het roodbruine gekleurde ferrihydriet (Fe₅HO₈.4H₂O). In gereduceerde gronden treft men soms een slecht gekristalliseerd Fe(II-III)-oxyde aan dat vanwege zijn kleur groene roest wordt genoemd.

Naast ijzer vertoond mangaan een vergelijkbaar gedrag. Ook Mn wordt in gereduceerde vorm (Mn²⁺) vervoerd en na oxydatie ontstaan vaak hoge concentraties Mn-oxyden, als pyrolusiet (b-MnO₂)en birnesiet (een (Mn⁴⁺,Mn²⁺)-oxyde). Mn-oxyden vallen op door hun bruinzwarte tot zwarte kleur.

De ijzer- en mangaanverbindingen kunnen tot grote harde concreties uitgroeien. Met name in (sub-)tropische gleygronden is dit verschijnsel waarneembaar. Ook in Nederland zijn deze verschijnselen bekend, door de aanwezigheid van ijzerhoudend grondwater is in beek- en rivierdalgronden het zogeheten ijzeroer gevormd.